Сылезцы: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат дадаў: pt:Silesianos
афармленьне, артаграфія
Радок 1:
{{Этнас
| Назва = Сылезцы
| Выява = [[ВыяваФайл:Flagge Preußen - Provinz Oberschlesien.svg|200пкс]]
| Подпіс да выявы = Нацыянальны сьцяг
| Колькасьць = некалькі мільёнаў (200 тысячаў паводле афіцыйных зьвестак)
| Рэгіёны = {{сьцяг Польшчы}} [[Польшча]] 173, 200 па выніках перапісу (2002), дэ-факта каля 2 мільёнаў</br />{{сьцяг Чэхіі}} [[Чэхія]] 10, 878 па выніках перапісу (2001), дэ-факта некалькі сотняў тысячаў</br>{{сьцяг Нямеччыны}} [[Нямеччына]] невядома
| Мовы = [[сылеская мова|сылеская]], [[польская мова|польская]], [[нямецкая мова|нямецкая]], [[чэская мова|чэская]]
| Рэлігіі = [[каталіцтва]], [[пратэстантызм]]
| Блізкія этнасы = [[заходнія славяне]], [[немцы]]
}}
'''Сылезцы''' ({{мова-szl|Ślůnzoki}}, {{мова-pl|Ślązacy}}, {{мова-cs|Slezané}}, {{мова-de|Schlesier}}) — заходнеславянскі народ, які пражывае ў [[Сылезія|Сылезіі]], якая падзеленападзеленая між [[Польшча|Польшчай]], [[Нямеччына]]й і [[Чэхія]]й.
 
Трываюць дыскусіі адносна таго ці сылезцы зьяўляюцца самастойным народам або этнічнай групай. Тым неня менш, 170 тысяч жыхароў Польшчы за перапісам [[2002]] годагоду назвалі сябе сылезцамі па нацыянальнасьці, што зрабіла іх найбольшай меншасьцю Польшчы. Звыш за 10 тысяч сылезцаў ([[2001]] года) жывуць у Чэхіі.
'''Сылезцы''' ({{мова-szl|Ślůnzoki}}, {{мова-pl|Ślązacy}}, {{мова-cs|Slezané}}, {{мова-de|Schlesier}}) — заходнеславянскі народ, які пражывае ў [[Сылезія|Сылезіі]], якая падзелена між [[Польшча|Польшчай]], [[Нямеччына]]й і [[Чэхія]]й.
 
Трываюць дыскусіі адносна таго ці сылезцы зьяўляюцца самастойным народам або этнічнай групай. Тым не менш, 170 тысяч жыхароў Польшчы за перапісам [[2002]] года назвалі сябе сылезцамі па нацыянальнасьці, што зрабіла іх найбольшай меншасьцю Польшчы. Звыш 10 тысяч сылезцаў [[2001]] года жывуць у Чэхіі.
 
Тэрмін ''сылезец'' можа таксама тычыцца агулам кожнага жыхара Сылезіі, не зважаючы на [[нацыянальнасьць]].
 
== Гісторыя ==
[[ВыяваФайл:Babcia Agnes.jpg|зьлева|міні|200пкс|Жанчына ў сылескім строі з [[Чэскі Цішын|Чэскага Цішына]], [[1914]] год]]
ЗЗь незапамятных часоў Сылезію заваёўвала нямала [[народ]]аў, [[дзяржава]]ў і [[княства]]ў. Рэзкія зьмены ў Сылезіі пад уладаю [[Чэхія|Чэхіі]]/[[Аўстрыя|Аўстрыі]], [[Польшча|Польшчы]], [[Нямеччына|Нямеччыны]] прывялі да шматмоўнасьці сылезцаў, што мелі сваю культуру, якая ўзбагачалася суседзкай.
 
У [[Сярэднявечча]] [[Сылезія]] была часткай [[Пясты|Пясцкага гэрцагства]], якое з часам стала ўладарствам [[Багемія|Багемскай кароны]] ў [[Сьвяшчэнная Рымская Імпэрыяімпэрыя|Сьвяшчэннай Рымскай Імпэрыіімпэрыі]] працягам [[14 стагодзьдзе|14 стагодзьдзя]], а ў 1526 годзе Багемія перайшла пад уладуладу [[Габзбургі|Габзбургаў]] [[Аўстрыйская імпэрыя|Аўстрыйскай імпэрыі]]. У [[Вайна за аўстрыйскую спадчыну|вайне за аўстрыйскую спадчыну]] [[1742]] году большая частка Сылезіі перайшла да [[Прусія|Прусіі]]. Гэтая частка Сылезіі складала Правінцыю Сылезія (пазьней прускія правінцыі Верхняй і Ніжняй Сылезіі) да [[1945]] году.
[[Выява:Babcia Agnes.jpg|зьлева|міні|200пкс|Жанчына ў сылескім строі з [[Чэскі Цішын|Чэскага Цішына]], [[1914]] год]]
 
З незапамятных часоў Сылезію заваёўвала нямала [[народ]]аў, [[дзяржава]]ў і [[княства]]ў. Рэзкія зьмены ў Сылезіі пад уладаю [[Чэхія|Чэхіі]]/[[Аўстрыя|Аўстрыі]], [[Польшча|Польшчы]], [[Нямеччына|Нямеччыны]] прывялі да шматмоўнасьці сылезцаў, што мелі сваю культуру, якая ўзбагачалася суседзкай.
 
У [[Сярэднявечча]] [[Сылезія]] была часткай [[Пясты|Пясцкага гэрцагства]], якое з часам стала ўладарствам [[Багемія|Багемскай кароны]] ў [[Сьвяшчэнная Рымская Імпэрыя|Сьвяшчэннай Рымскай Імпэрыі]] працягам [[14 стагодзьдзе|14 стагодзьдзя]], а ў 1526 годзе Багемія перайшла пад улад [[Габзбургі|Габзбургаў]] [[Аўстрыйская імпэрыя|Аўстрыйскай імпэрыі]]. У [[Вайна за аўстрыйскую спадчыну|вайне за аўстрыйскую спадчыну]] [[1742]] году большая частка Сылезіі перайшла да [[Прусія|Прусіі]]. Гэтая частка Сылезіі складала Правінцыю Сылезія (пазьней прускія правінцыі Верхняй і Ніжняй Сылезіі) да [[1945]] году.
 
Па выніках [[Другая сусьветная вайна|2Другой Сусьветнайсусьветнай вайны]], большасьць сылескіх земляў былі ўключаныя да [[Польшча|Польшчы]], толькі маленькія шматочкі засталіся ў Нямеччыне й [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыне]]. Мільёны этнічных [[немцы|немцаў]] былі выселеныя, а этнічныя сылезцы расцэньваліся польскай уладай як „мясцовыя«мясцовыя палякі”палякі», якія проста „недастаткова«недастаткова дасьведчаныя аб сваёй польскасьці”польскасьці», їмім было дазволена застацца пасьля адзьдзяленьняаддзяленьня ад немцаў шляхам „засьведчаньня«засьведчаньня сваёй нацыянальнасьці”нацыянальнасьці». Для гэтага было дастаткова троху размаўляць верхнесылескім дыялектам [[польская мова|польскай мовы]] ([[Сылеская мова|сылескай мовай]]) або мець славянскае прозьвішча. Шматлікім такім сылезцам дазволілі застацца ў [[Аполе]]. На працягу ўсеўладзьдзя [[камунізм]]у ў Польшчы каля 600 тысяч сылезцаў выехала да [[Нямеччына|Заходняй Нямеччыны]].
Для гэтага было дастаткова троху размаўляць верхнесылескім дыялектам [[польская мова|польскай мовы]] ([[Сылеская мова|сылескай мовай]]) або мець славянскай прозьвішча.
Шматлікім такім сылезцам дазволілі застацца ў [[Аполе]]. На працягу ўсеўладзьдзя [[камунізм]]а ў Польшчы каля 600 тысяч сылезцаў выехала да [[Нямеччына|Заходняй Нямеччыны]].
 
Ад часу, як камуністычная эра скончылася, пачалося сылескае нацыянальнае адраджэньне. У [[1997]] годзе ў [[КатовіцэКатавіцы|КатовіцахКатавіцах]] быў зарэгістраваны Зьвяз Сылезцаў (ZLNS), які павінен быў палітычна прадстаўляць правы сылескай меншасьці, аднак ужо праз 2 месяцы мясцовы суд рэгістрацыю скасаваў.
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Silesians|выгляд=міні}}
* [http://raslaska.aremedia.net/index.php Рух за аўтаномію Сылезіі] {{ref-pl}}
* [http://zlns.republika.pl/ Związek Ludności Narodowości Śląskiej] {{ref-pl}}
* [http://www.nowiny.pyrsk.com/ Pjyrwšy ślůnski serwis informacyjny] {{ref-szl}}
 
[[Катэгорыя:Сылезія]]