Гальшанскія: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дапаўненьне з http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Olshanski&oldid=374178864 |
дапаўненьне з http://uk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%93%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D1%96&oldid=4659985 |
||
Радок 1:
[[Файл:Hipocentaur.JPG|міні|Герб Гальшанскіх]]
'''Гальша́нскія''', '''Альша́нскія''' — у [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]] княскі род гербу «[[Кітаўрус (герб)|Гіпацэнтаўр]]», назва якога паходзіць ад [[Вотчына|вотчыннага]] маёнтку [[Гальшаны]] (цяпер у [[Ашмянскі раён|Ашмянскім раёне]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]).
== Паходжаньне ==
Радок 10 ⟶ 6:
[[Легенда пра Палямона|Генэалягічныя легенды XVI ст.]] зьвязвалі паходжаньне Гальшанскіх са старажытнай літоўскай дынастыяй [[Кітаўрусы|Кітаўрасаў]], што панавала ў Літве перад дынастыяй [[Віцень|Віценя]] і [[Гедымін]]а. Магчыма, князі Гальшанскія сапраўды паходзілі ад кагосьці з родзічаў вялікага князя [[Трайдзень|Трайдзеня]], пазбаўленых улады новай дынастыяй.
Шэраг позьніх летапісаў (напрыклад, [[Летапіс археалягічнага таварыства]]) згадвае сярод падданых [[Гедымін]]а «Міндоўгава сына [[Альгімонт Гальшанскі|Альгімонта]], вялікага князя Гальшанскага» ([[Яўрэінаўскі летапіс]] называе гэтага ж пэрсанажа «сынам Гольшыным»). У той жа групе летапісаў у зьвестках пра [[Гольша|Гольшу]], легендарнага заснавальніка [[Гальшаны|Гальшанаў]], згадваецца ягоны сын Альгімонт. [[Хроніка Быхаўца]] называе Гольшынага сына [[Міндоўг Гальшанскі|Міндоўга]], [[Хроніка Літоўская і Жамойцкая]] — абодвух.
«Хроніка Быхаўца» называе Гольшу родзічам вялікага княза [[Трайдэн]]а і чалавекам з найбліжняга атачэньня вялікага княза [[Віцень|Віценя]].
== Уладаньні ==
Родавым гняздом Гальшанскіх было заснаванае ў 1280 року пасяленьне на Ашмяншчыне (цяпер вёска [[Гальшаны]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]]). Гальшанскія валодалі буйнымі землеўладаньнямі на тэрыторыі сучасных [[Беларусь|Беларусі]] (Глуск, Раманаў у [[Ашмянскі павет|Ашмянскім павеце]]), [[Украіна|Украіны]] (на Валыні - Дубровіцкае ды Стэпанскае княствы), Літвы. Займалі высокія дзяржаўныя і царкоўныя пасады ў [[ВКЛ]].
Род згас у [[1556|1556 годзе]] са сьмерцю князя Сямёна Юр'евіча. Пасьля ягонай сьмерці маёмасьць Гальшанскіх перайшла да 6 Сямёнавых сёстраў, а потым зь іхнім пасагам разышліся сярод княскіх родаў [[Сапегі|Сапегаў]], Заслаўскіх, Палубенскіх, Курбскіх, Кірдэеў, Саламярэцкіх, Вішнявецкіх.
== Славутыя прадстаўнікі ==
Радок 17 ⟶ 21:
* [[Сямён Іванавіч Гальшанскі]] (?-1433), сын Івана Гальшанскага. Намесьнік Вітаўта ў [[Ноўгарад]]зе ў [[1422]]. Удзельнічаў у падрыхтоўцы замаху на вялікага князя [[Сьвідрыгайла|Сьвідрыгайлу]] ў [[Ашмяны|Ашмянах]] у верасьні [[1432]] году. Пасьля раскрыцьця змовы ўтоплены ў [[Заходняя Дзьвіна|Заходняй Дзьвіне]] ў [[Віцебск]]у.
* Міхаіл Іванавіч Гальшанскі (?-1448), сын Івана Гальшанскага. Ваявода вялікага князя Сьвідрыгайлы. У [[1433]] годзе разьбіў пад [[Маладэчна]]м войскі [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жыгімонта Кейстутавіча]].
* [[Соф'я Гальшанская]] (1405—1461), каралева польская. Жонка караля [[Ягайла|Уладзіслава II Ягайлы]] (з 1422), заснавальніца дынастыі [[Ягайлавічы|Ягайлавічаў]]. Маці каралёў польскіх [[Уладыслаў III Варнэньчык|Уладыслава III]] і [[Казімер Ягелончык|Казімера IV]]
* Іван Гальшанскі (?-1481), удзельнік змовы супраць вялікага князя літоўскага [[Казімер Ягелончык|Казіміра IV]], задумляў аддзяліць усходнія землі [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] да [[Бярэзіна|Бярэзіны]] и перайсьці да вялікага князя маскоўскага [[Іван III (маскоўскі князь)|Івану III]]. Пасьля раскрыцьця змовы пакараны.
* [[Сямён Гальшанскі]] (каля 1445—1505), стараста луцкі з 1490, [[маршалак]] зямлі Валынскай з 1494, [[вялікі гетман літоўскі]] (1500—1501). Ягоная дачка Тацьцяна — жонка князя [[Канстантын Астроскі|Канстантына Астроскага]].
Радок 39 ⟶ 43:
* [http://rusgenealog.ru/index.php?id=gen_table&table_id=gen_lt_19 Генэалягічная табліца на сайце Ўладзімера Салаўёва]{{ref-ru}}
* [http://litopys.narod.ru/dynasty/dyn40.htm Князі Гальшанскія]{{ref-uk}}
* [http://www.history.org.ua/?l=EHU&verbvar=Golshanski_rid&abcvar=4&bbcvar=18 Гальшанскія (Дубровіцкія)]{{ref-uk}}
* [http://dubrovitsa.libr.rv.ua/krai.html Князі Гальшанскія - эпоха ў гісторыі Дубровіцы]{{ref-uk}}
* [http://litopys.org.ua/ivakin/ivak02.htm Г. Івакін. Гістарычнае разьвіцьцё Кіева XIII — сярэдзіа XVI стст.]{{ref-uk}}
* [http://litopys.org.ua/synopsis/syn04.htm Сынопсыс Кіеўскі]{{ref-uk}}
* [http://izbornyk.org.ua/synopsis/syn15.htm Аповед М. Стрыйкоўскага пра заваяваньне літоўскім князем Гедымінам Кіева]{{ref-uk}}
[[Катэгорыя:Княскія роды]]
| |||