Нафта: розьніца паміж вэрсіямі

'''На́фта''' (праз турэцкае ''neft'', ад пярсідзкагапэрсыдзкага ''нефт'') — гаручая алеістая вадкасьць са спэцыфічным водарам, распаўсюджаная ў асадачнай абалонцы [[Зямля|Зямлі]], зьяўляецца важнейшым карысным выкапнем. Утвараецца разам з газападобнымі [[вугляроды|вугляродамі]] на глыбіні 1,2 – 22—2 км. Паблізу ад паверхні нафта пераўтвараецца ў густую мальту, паўцвёрды [[асфальт]] і іншыя.

Нафта складаецца з розных вуглявадародаў ([[алканы|алканаў]], [[цыклаалканы|цыклаалканаў]], [[арэны|арэнаў]] — араматычных вуглевадародаў — і іх гібрыдаў) і злучэньняў, якія ўтрымліваюць акрамя вугляроду і [[вадарод]] — [[кісларод]], [[сера|серу]] і [[азот]]. Нафта моцна розьніцца па колеры (ад сьветла-карычневай, амаль бескаляровай, да цёмна-бурай, амаль чорнай) і па гаматнасьці –— ад лёгкай (0,65 – 065—0,7 г/см3) да цяжкай (0,98 – 198—1,05 г/см3).

Сусьветная здабыча нафты падвойваецца прыкладна кожнае дзесяцігодзьдзе. У [[1938]] годзе яна складала каля 280 млн. т, ву [[1950]] -— каля 550 млн. т., у [[1960]] -— звыш за 1 млрд. т., у [[1970]] -— звыш за 2 млрд. т. Па прагнозных паказчыках штогадовае спажываньне нафты ў 2018 годзе можа дасягнуць 3 млрд. т.

|+ Сусьветныя запасы нафты складаюць (млрд. тон):

| [[Лацінская АмерыкаАмэрыка]] || 31

Нафта — вадкая гідрафобная фаза прадуктаў пахаваньня арганічнага рэчыва ў асадкавых адкладах. Нафтаўтварэньне — доўгі працэс (некалькі мільёнаў гадоў). Выдзяляюць некалькі этапаў утварэньня нафты: ''падрыхтоўчы'', пад час якога пад уздзеяньнем біяхімічных і біякаталітычных чыньнікаў утвараецца рассеяная ў мацярынскай пародзе нафта (мікранафта); ''галоўная'', калі ў выніку бітумізацыі ўтвараецца асноўная маса мікранафты, адбываецца яе “высьпяваньне”, збліжэньне па складу са звыклай нафтай і міграцыя ў калектары, а потым у пасткі; ''пастумная'', калі ўзмацняецца назапашваньне нізкамалекулярных вуглявадародаў, што садзейнічае ўтварэньню лёгкай газарастворанай нафты — газакандэнсата; паступова газы становяцца ўсё больш “сухімі”«сухімі» (г. зн. багатымі на СН4).

Нафта знаходзіцца ў нетрах у выглядзе скапленьняў рознага аб'ёмуаб’ёму ад некалькіх мм³ да некалькіх дзясяткаў млрд. м³. Прамысловы інтарэс маюць паклады нафты з масай ад некалькіх тыс. т і больш, якія знаходзяцца ў порыстых пародах-калектарах.

Пачатак ужываньня нафты чалавекам археолагі адносяць да 6-га тыс. да н. э. У 3-ім тыс. да н. э. у дзяржавах [[Мэсапатамія|Мэсапатаміі]] і [[Эгіпет|Эгіпце]] асфальт ужывалі як злучаючае і вадастойкае рэчыва разам ззь пяском і вапнай[[вапна]]й для выпрацоўкі мастыкі, ужываемай пры збудаваньні будынкаў з цэглы і каменя, дамб, і дарог. Нафту палілі ў ліхтарах і ўжывалі ў якасці лекаў. Яе выкарыстоўвалі і ў вайсковай справе як гаручае рэчыва разам з [[салетра|салетрай]]й, серай і [[смала|смалой]] для вытворчасьці “вогненных«вогненных стрэлаў”стрэлаў» і “вогненных«вогненных гаршкоў”гаршкоў». У [[Сярэднявечча|Сярэднявеччы]] ўспаміны аб нафце сустракаюцца ў пісьменьнікаў Блізкага і Сярэдняга УсходуЎсходу, Сярэдняй Азіі і Заходняй Эўропы. У [[18 стагодзьдзе|18 стагодзьдзі]] зьяўляюцца першыя навуковыя працы аб нафце.

Прадукты нафтапераапрацоўкі ў [[1990-я]] гады склалі болей за палову сусьветнага аб'ёмуаб’ёму вытворчасьці арганічных рэчываў і болей за траціну прадукцыі ўсёй хімічнай прамысловасьці. Нафта замяніла такую сыравіну для хімічнай прамысловасьці як [[каменны вугаль]], [[зерне]], дрэва. Нафтахімічныя прадукты выкарыстоўваюць для атрыманьня растваральнікаў, лекаў, фарбаў, інсектыцыдаў, пластыку, гумы, тэкстылю і г. д.

{{Commons|Category:Petroleum|выгляд=міні}}