Завіша Чорны: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
шаблён-картка
стыль, дапаўненьне
Радок 33:
}}
| Пачатак пэрыяду =
| Заканчэньне пэрыяду =
| Папярэднік =
| Наступнік =
Радок 45:
| Маці = Дарота
| Жонка = Барбара [[Пілява (герб)|гербу Пілява]]
| Дзеці = Марцін, Станіслаў, Завіша, Ян; магчыма, Барбара
| Рэлігія = Каталіцтва
| Рэгаліі =
Радок 53:
'''Заві́ша Чо́рны''' [[Суліма (герб)|гербу «Суліма»]] ({{мова-pl|Zawisza Czarny z Garbowa}}; каля [[1379]], [[Стары Гарбуў]], [[Польшча]] — [[1428]], [[Галубацкая крэпасьць]], [[Сэрбія]]) — польскі [[Шляхта|шляхціц]] і [[рыцар]]. [[Стараста]] [[Крушвіца|крушвіцкі]] з [[1417|1417 году]], стараста [[Сьпіш|сьпіскі]] з [[1420|1420 году]].
 
Служыў жаўнерам і дыпляматам за польскім каралём [[Ягайла|Уладыславам II]] і вугорска-багэмскім каралём [[Жыгімонт Люксэмбурскі|Жыгімонтам Люксэмбурскім]]. Атрымаў мянушку «чорны рыцар» праз колер сваіх валасоў, твару і дасьпехаўпанцыру. Дасьпехі захавалісязьберагліся і зараз захоўваюцца ў [[Ясна Гура|кляштары ў Яснай Гуры]].
 
== Біяграфія ==
Радок 61:
Шмат разоў выконваў пасольскія даручэньні [[Ягайла|Уладыслава II]] і [[Жыгімонт Люксэмбурскі|Жыгімонта Люксэмбурскага]]. Быў адным з шасьці дыпляматаў, што рэпрэзэнтавалі [[Каралеўства Польскае]] на [[Канстанцкі сабор|Канстанцкім саборы]]. На ім быў адным з тых нешматлікіх асобаў, якія падтрымалі царкоўныя рэформы [[Ян Гус|Яна Гуса]] і пасьлядоўна выступілі супраць ягонага асуджэньня і пазьнейшага пакараньня.
 
У [[1416]] удзельнічаў у турніры ў [[Пэрпіньян]]е, дзе перамог знакамітага рыцара Джона Арагонскага. У наступным годзе быў прызначаны [[стараста]]м [[Крушвіца|крушвіцкім]]. Суправаджаў пасольства караля Ўладзіслава Ягайлы да імпэратара Жыгімонта Люксэмбурскага з нагоды каралеўскага шлюбу з Агацыяй, удавой [[Багемія|багемскага]] караля [[Вацлаў IV|Вацлава]].
 
Завіша ўдзельнічаў у [[Гусіцкія войны|гусіцкіх войнах]] на баку караля Жыгімонта. Пасьля паразы караля ля [[Кутна Гара|Кутнай Гары]] Завіша быў паланёны чэхамі і вызвалены ў [[1424|1424 годзе]] пад вялікі выкуп.

У [[1428|1428 годзе]] Завіша са сваёй сьвітай далучыўся да Жыгімонта ў змаганьні супраць [[Асманская імпэрыя|туркаў-атаманаў]]. Падчас гэтай катастрафічнай кампаніі каралеўскае войска атрымала паразу ў бітве пад [[Галубацкая крэпасьць|Галубацам]] на беразе [[Дунай|Дунаю]] (цяпер на тэрыторыі [[Сэрбія|Сэрбіі]]). Завіша на чале атраду прыкрываў адступленьне войскаў праз Дунай, адмовіўшыся кідаць сваё войска і ўцякаць разам з каралём. Ён мужна біўся, але быў забітыузяты ў кола перасягальнай колькасьцю ворага і захоплены. Згодна зь легендай, быў абезгалоўлены падчас спрэчкі двух янычараў наконт таго, чыім палоньнікам ён туркамізьяўляецца.
 
Сымбалічнае пахаваньне Завішы адбылося ў лістападзе 1428 году ў [[Касьцёл Сьв. Францыска Асыскага ў Кракаве|францысканскім касьцёле]] ў [[Кракаў|Кракаве]].
 
== Сям’я ==
Радок 71 ⟶ 75:
Каля 1397 году ажаніўся з Барбарай [[Пілява (герб)|гербу Пілява]] — пляменьніцай кракаўскага біскупа Пётры Выша.
 
Меў чатырох сыноў: Марціна і Станіслава (абодва былі забітыя ў [[Бітва ля Варны|бітве ля Варны]] ў [[1444|1444 годзе]]), Завішу, Яна (загінуў ў [[Бітва ля Хойніцаў|бітве ля Хойніцаў]] у [[1454|1454 годзе]]), а таксама дачку, імаверна названую Барбарай.
 
Унучка Барбара дэ Ражноў — жонка Яна Тарноўскага, кашталяна кракаўскага. Яе сын Ян Тарноўскі быў Вялікім Гэтманам Каронным (1527—1561 г.г.).
 
== Ушанаваньне памяці ==
Радок 87 ⟶ 93:
* [[Польскі слоўнік біяграфічны|Polski Słownik Biograficzny]], том VI, biography Farurej Jan z Garbowa, Brother of Zawisza
* {{кніга|аўтар = Beata Możejko, Sobiesław Szybkowski, Błażej Śliwiński|частка = |загаловак = Завіша Чорны з Гарбуву гербу Суліма|арыгінал = Zawisza Czarny z Garbowa herbu Sulima|спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Гданьск|выдавецтва = WiM|год = 2003|том = |старонкі = |старонак = 136|сэрыя = |isbn = 83-918873-4-0|тыраж = }}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Спасылка | аўтар = Юры Лычкоўскі| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://lyczkowscy.at.tut.by/be-cyr/arms/sulima.html| загаловак = Суліма| фармат = | назва праекту = Гэрбоўнік| выдавец = [http://lyczkowscy.at.tut.by/be-cyr/main.html Генэалёгія Лычкоўскіх]| дата = 4 ліпеня 2010 | мова = | камэнтар = }}
 
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Завіша, Чорны}}