Вікіпэдыя

Казімер Нестар Сапега: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
MastiBot (гутаркі | унёсак)
11 516 правак
д робат дадаў: it:Kazimierz Nestor Sapieha
выпраўленьне спасылак, пунктуацыя, артаграфія, катэгорыя
Радок 1:
[[Файл:Kazimierz Nestor Sapieha (1754 - 1798).jpg|міні|170пкс|Казімір Нестар Сапега]]
 
'''Казімір Нестар Сапега''' ({{мова-pl|Kazimierz Nestor Sapieha}}) гербу [[Ліс (герб)|Ліс]] ([[1757]]—[[1798]]) — генэрал артылерыі [[ВКЛ]], маршалак літоўскай канфэдэрацыі [[Чатырохгадовы Сойм|Чатырохгадовага Сойма]], удзельнік [[Паўстаньне 1794 году|паўстаньня 1794 году]], паэт.
 
== Жыцьцяпіс ==
* [[14 лістапада]] [[1757]] г. нарадзіўся ў [[Берасьце|Берасьці]] ў сям'і мсьціслаўскага ваяводы [[Ян Сапега|Яна Сапегі]] і Эльжбеты з [[Браніцкія|Браніцкіх]]. Ягоны бацька памёр праз 8 месяцаў пасьля нараджэньня сына, і выхаваньнем Казіміра займаліся маці і ягоны дзядька [[Францішак Ксаверы Браніцкі]]. Да 10 год навучаўся ў школе тэатынаў у [[Варшава|Варшаве]].
* З [[1767]] па [[1772]] г. навучаўся ў Рыцарскайрыцарскай школе ў Варшаве.
* [[11 сакавіка]] [[1772]] г. атрымаў патэнт на палкоўніка артылерыі ВКЛ.
* [[28 красавіка]] [[1773]] г. дзякуючы высілкам дзядзькі атрымаў патэнт генэрала артылерыі ВКЛ.
* З [[1773]] па [[1776]] г. быў у падарожжы па Эўропе. У Францыі навучаўся майстэрству альтылерыіартылерыі, праву, філязофіі. У 1776 г. па загадзе дзядзькі вярнуўся ў Рэч Паспалітую, хоць сам лічыў, што адукацыю яшчэ не скончыў. Падчас падарожжа вёў дзёньнік. <br>
 
Дзесьці ў той жа час становіцца адным з 6 камандораў Мальтанскага ордэна.
* [[13 сьнежня]] [[1776]] г. атрымаў [[Ордэн сьвятога Станіслава]]. <br>
У тым жа годзе спрабаваў паехаць на Сойм ад [[Слонімскі павет|Слонімскага павету]]. Але ня змог гэтага зрабіць.
* З [[1777]] па [[1781]] г. заняткі па эканоміцы і праву з Сапегам праводзіць былы езуіт Губэрт Ваўтрын.
* [[1778]] г. Сапега быў выбраны на [[сойм]] ад [[БерасьцейкіБерасьцейскі павет|БерасьцейкагаБерасьцейскага павету]], дзякуючы падтрымцы караля, але насуперак жаданьням [[Антоні Тызэнгаўз|А. Тызэнгаўза]]. На гэтым сойме Сапегу абіраюць дэпутатам у Вайсковы Дэпартамэнт [[Пастаянная Рада|Пастаяннай Рады]].
* [[1 студзеня]] [[1779]] г. атрымаў [[ордэн Белага Арла]].<br>
Яшчэ з [[1775]] г. Сапега быў актыўным удзельнікам масонкіх ложаў. Спачатку парыскай ложы «De la Candeur», а пасьля адным са стваральнікаў кракаўскай ложы «Пад трыма шлемамі».
* [[1780]] г. на чарговым сойме (дзе быў паслом) пры падтрымцы караля выставіў сваю кандыдатуру на маршалка [[Пастаянная Рада|Пастаяннай Рады]], але прайграў князю [[Станіслаў Панятоўскі|Станіславу Панятоўскаму]].
* [[1784]] г. удзельнічаў у Сойме, як берасьцейскі пасол. Адзін з кіраўнікоў апазыцыйнай партыі.
* [[1786]] г. удзельнічаў у Сойме, як берасьцейскі пасол. Яшчэ больш умацаваў свае пазыцыі, як кіраўнік апазыцыйнага руху супраць караля, разам з Ф. Браніцкім і Ш. Патоцкім.
* [[1788]] г. абраны на [[Чатырохгадовы Сойм|сойм]] ад Берасьцейскага павету. [[7 кастрычніка]] абраны маршалкам літоўскай канфэдэрацыі на Сойме. Як літоўскі маршалак часам кіраваў ходам сойма разам з каронным маршалкам С. Малахоўскім, а таксама зьбіраў у сябе дома літоўскія правінцыйныя сэсіі для абмеркаваньня пазыцыі шляхты ВКЛ на Сойме.
 
Сапега быў рэкардсмэнам па выступах на сойме. За 4 гады ён браў голас 760 разоў. Пры гэтым меў добрыя аратарскія здольнасьці. <br>
Сапега быў рэкардсмэнам па выступах на сойме. За 4 гады ён браў голас 760 разоў. Пры гэтым меў добрыя аратарскія здольнасьці. Выкарыстоўваў «тэатральныя» моманты: на сойм хадзіў у традыцыйнай вопратцы, адкінуўшы ўсе новыя францускія завядзёнкі, на свае грошы ўтрымліваў «гучкаў» — арбітраў, якія назіралі за хадой Сойма з балькона і падтымлівалі выступленьні Сапегі.<br>
 
Першапачаткова знаходзіўся ў лягеры гетмансайгетманскай апазыцыі, якая кіравалася ягоным дзядзькам Ф. Браніцкім: выступаў супраць зьнішчэньня Пастаяннай Рады, крытыкаўкрытыкаваў караля і прапрускую пазыцыю «патрыётаў». У [[1790]] г. актыўна выказваўся супраць спадчыннага трону і абмежаваньня выбарчага права беднай шляхты. Аднак паступова Сапега пачаў ўсё шчыльней супрацоўнічаць з каралём і «патрыятычнай» партыяй.<br>
Пра падтыхтаваны праэкт Канстытуцыі Сапега даведаўся толькі 3 траўня на паседжаньні. І хоць, як сам казаў быў ня згодны зь некаторымі пунктамі дакумэнта прысягнуў Канстытуцыі разам зь іншымі пасламі.<br>▼
 
Сапеге заўсёды актыўна выступаў у абарону прэрагатываў ВКЛ. Асабліва гэта праявілася ў чэрвені — кастрычніку [[1791]] г., калі пад яго кіраўніцтвам шляхта ВКЛ абараняла свае правы на асобныя скарбовую, паліцэйскую камісіі, а таксама захаваньне Статута 1588 г. Вынікам гэтага супрацьстаяньня стала падпісаньне «Узаемных заручынаў абодвух народаў» [[21 кастрычніка]] [[1791]] г.▼
▲Пра падтыхтаваныпадрыхтаваны праэктпраект Канстытуцыі Сапега даведаўся толькі [[3 траўня]] на паседжаньні. І хоць, як сам казаў, быў ня згодны зь некаторымі пунктамі дакумэнта, прысягнуў Канстытуцыі разам зь іншымі пасламі.<br>
 
▲СапегеСапега заўсёды актыўна выступаў у абарону прэрагатываў ВКЛ. Асабліва гэта праявілася ў чэрвені — кастрычніку [[1791]] г., калі пад яго кіраўніцтвам шляхта ВКЛ абараняла свае правы на асобныя скарбовую, паліцэйскую камісіі, а таксама захаваньне [[Статут ВКЛ 1588 году|Статута 1588 г.]] Вынікам гэтага супрацьстаяньня стала падпісаньне «УзаемныхЎзаемных заручынаў абодвух народаў» [[21 кастрычніка]] [[1791]] г.
* У чэрвені [[1792]] г. выступаў супраць далучэньня караля да Таргавіцкай канфэдэцыі, але калі гэта адбылося, выехаў з краіны.
* [[1794]] актыўна ўдзельнічае ў [[Паўстаньне 1794 году|паўстаньні]]. Аднак пры гэтым адмаўляўся ўзначаліць паўстанцкі рух на Літве. Вызначыўся мужнасьцю пры абароне Вільні [[11 жніўня]] [[1794]] г., калі артылерыйская батарэя пад яго камандваньнем абараніла Зялёны мост і змусіла непрыяцеля адступіць.
* У [[1795]]—[[1798]] г. жыў у [[Вена|Вене]], дзе і памёр [[25 траўня]].
 
== Агульная характарыстыка ==
Сучаснікі ўспаміналі пра Сапегу як пра балбатуна і п’яніцу, кпілі зь ягонай пыхі і патэнта генэрала артылерыі, які ён атрымаў у 16 год. Сапегу абвінавачвалі ў тым, што той выкарыстоўвае дзяржаўныя грошы на свае партэбыпатрэбы. Аднак пры гэтым Сапега карыстаўся вялікай павагай сярод дробнай шляхты за сваё аратарскае майстэрства, шчырасьць і патрыятызм, асабліва ў пытаньнях асобнасьці ВКЛ.
 
== Сям'я ==
У [[1784]] г. ажаніўся з Ганнай з Цэнтараў, удавой [[Сангушкі]]. Аднак у тым жа годзе разышоўся. Працэс па падзеле маёмасьці цягнуўся да [[1788]] г. Больш не жаніўся і дзяцей ня меў.
 
== Літаратура ==
Радок 41 ⟶ 45:
 
[[Катэгорыя:Асобы па альфабэце]]
[[Катэгорыя:Сапегі|Нестар Сапега]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 14 лістапада]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1757 годзе]]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Казімер_Нестар_Сапега»