Вотум недаверу: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
часткова артаграфія
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
д артаграфія
Радок 14:
== Варыяцыі ==
 
Некаторыя краіны маюць варыяцыі працэдуры галасаваньнегаласаваньня па даверы.
 
Напрыклад, у [[Нямеччына|Нямеччыне]], [[Гішпанія|Гішпаніі]] і [[Ізраіль|Ізраілі]] пры галасаваньні па недаверы да ўраду неабходна, каб апазыцыя прапанавала кандыдата, якога яны хочуць вылучыць на пасаду [[Кіраўнік дзяржавы|кіраўніка краіны]]. Такім чынам, вотум недаверу тут спалучаецца з вотумам даверу да новага кандыдату (такая варыцыя атрымала назву [[канструктыўны вотум даверу]]). Ідэя заключанаязаключаецца ў тым, каб пазьбегнуць крызісу ўлады, падобнага таму, які адбыўся напрыканцы існаваньня нямецкае [[ВэймарскаяВаймарская рэспубліка|ВэймарскаеВаймарскае рэспублікі]], абраньнем новага [[Кіраўнік ураду|кіраўніка ўраду]], які атрымаў дастатковае прызнаньне.
 
У адрозьненьне ад брытанскае сістэмысыстэмы, [[Канцлер Нямеччыны|нямецкі канцлер]] не абавязаны падаваць у адстаўку ў выпадку выказаньня ягонаму ўраду вотуму недаверу, але толькі ў тым выпадку, калі галасаваньне па даверы было ініцыяванае самім канцлерам. Замест гэтага канцлер мае права зьвярнуцца да [[Прэзыдэнт Нямеччыны|федэральнагафэдэральнага прэзыдэнта]] з заклікам правесьці парляманцкіяпарлямэнцкія выбары. Прэзыдэнт можа падтрымаць заклік альбо адмовіцца ад перавыбараў парлямантупарлямэнту.
 
Часам галасаваньне па даверы ўраду прапануецца, проста каб аказаць ціск на ўрад, хоць такое галасаваньне наўрад ці будзе падтрыманае большасьцю. Таму ў шматлікіх парляманцкіхпарлямэнцкіх дэмакратыях усталяваныя строгія часавыя абмежаваньні па прапанове вотуму недаверу, напрыклад раз у тры, чатыры або шэсьць месяцаў. Таму выбар найлепшага часу для абвяшчэньня вотуму недаверу ёсьць формай палітычнага працэсу.
 
=== Прэзыдэнцкая сістэмасыстэма кіраваньня ===
Пры [[Прэзыдэнцкая рэспубліка|прэзыдэнцкай сістэмесыстэме кіраваньня]] заканадаўчая галіна ўлады зрэдчас можа выказваць вотум недаверу, як гэта было ў 1950-х гадох з [[Дзяржаўны сакратар ЗША|дзяржсакратаром ЗША]] [[Дын Ачысан|Дынам Ачысанам]], ці нядаўная спроба супраць [[Генэральны пракурор ЗША|Генэральнага пракурору Злучаных Штатаў]] [[Альбэрта Ганзалес|Альбэрта Ганзалеса]], але такія недаверы маюць толькі сымбалічнае значэньне. У прэзыдэнцкіх сістэмахсыстэмах звычайна ўжываецца працэдура [[імпічмэнт]]у, паводле якой ад улады адхіляецца прадстаўнік выканаўчай ці судовай галінаў улады.
 
== Гісторыя ==
 
Першы вотум недаверу зьдзейсьніўся ў сакавіку 1782 году, калі пасьля навіны пра [[Аблога Ёрктаўна|паразу брытанцаў пад Ёрктаўнам]] ў часе [[Вайна за незалежнасьць ЗША|вайны за незалежнасьць ЗША]] мінулай восеньню, [[парлямантпарлямэнт Вялікабрытаніі]] прагаласаваў, што «болей ня можа давяраць дзейсным міністрам». [[Прэм'ер-міністар Вялікабрытаніі|Прэм’ер-міністар]] [[Фрэдэрык Норт|лорд Норт]] запытаў [[ГяоргГеорг III (кароль Вялікабрытаніі)|караля ГяоргаГеорга III]] прыняць сваю адстаўку. Гэта не адразу сталася [[Канстытуцыйны звычай|традыцыяй]]: цягам [[19-е стагодзьдзе|XIX-га стагодзьдзя]] некаторыя прэм’ер-міністры, напрыклад [[Робэрт Піл]], спрабавалі кіраваць упры адсутнасьцьадсутнасьці падтрымкі парлямэнцкае большасьці. Гэтыя спробы хутка паказалі сваю бясплоднасьцьбясплённасьць, і ў сярэдзіне стагодзьдзя спосаб адстаўкі ўраду шляхам выказваньня яму мвайгосвайго недаверу усталяваўся ў каралеўстве рашуча.
 
У цяперашнія часы вотум недаверу ў двухпартыйных дэмакратыях здараецца вельмі рэдка. У большасьці выпадкаўвыпадках [[партыйная дысцыпліна]] дазваляе кіроўнай партыі атрымаць большасьць у падтрымку ўраду; калі ж больўасьцібольшасьці здабыць не атрымоўваецца, дыктады урадуўраду прасьцей зьмяніць сваю палітыку, чым атрымаць недавер ад заканадаўцаў.
 
У шматпартыйных краінах магчымасьць вотуму недаверу больш вялікая ў выпадку, калі меншая партыя мусіць ствараць [[кааліцыйны ўрад]]. Гэта можа спрычыніцца да паўтарэньня сітуацыйсітуацыяў, калі некалькі ўрадаў зьмяняюцца адзін за адным, бо партыйныя структуры займаюцца адно ''адстаўкамі'' ўраду замест таго, каб ''стварыць'' урад. Гэта сталася прычынай нестабільнасьці [[Чацьвёртая Француская рэспубліка|Чацьвёртай Францускай рэспублікі]] і [[ВэймарскаяВаймарская рэспубліка|ВэймарскаеВаймарскае рэспублікі]] ў Нямеччыне. Пазьнейшыя прыклады гэтага фэномэну сустракаюцца ў [[Італія|Італіі]] паміж 1950-мі і 1990-мі гадамі, у [[Ізраіль|Ізраілі]] і [[Японія|Японіі]].
 
У Францыі, каб надалей пазьбегнуць палітычнага крызісу, вялізная доля выканаўчай улады перададзеная [[Прэзыдэнт Францыі|Прэзыдэнту Францыі]], які не падлягае вотуму недаверу.
Радок 38:
* [[Сьпіс прэм'ер-міністраў, якія атрымалі вотум недаверу]]
 
== ReferencesКрыніцы ==
{{зноскі}}