Мусульманскі каляндар: розьніца паміж вэрсіямі

'''Мусульманскі каляндар''' або '''Ісламскі каляндар''' — [[месяцовы каляндар]], які выкарыстоўваецца ў [[іслам]]е для вызначэньня датаў рэлігійных сьвятаў, а таксама афіцыйны каляндар у пэўных мусульманскіх краінах. Годазьлічэньне вядзецца ад [[Хіджра|Хіджры]] ([[16 ліпеня]] [[622|622 году н. э.]]) — даты перасяленьня прароку [[Мухамад]]а і першых мусульманаў з [[Мэка|Мэкі]] і [[Мэдына|Мэдыну]]. З гэтай прычыну ў мусульмансіхмусульманскіх краінах каляндар называюць '''каленрадом Хіджры''' ({{мова-ar|الـتـقـويم الـهـجـري}}, ат-таквіму-л-Хіджры).

Год складаецца з 12 месяцовых месяцаў і ўтрымлівае каля 354 дзён, што на 10 або 11 дзён меней за працягласьць сонечнага году. З гэтай прычыны дні мусульманскіх рэлігійных сьвятаў штогод ссозваюццассоўваюцца адносна [[Грэгарыянскі каляндар|ГрэгарычнскагаГрэгарыянскага календара]].

[[Суткі]], паводле мусульманскага календара, пачынаюцца ў момант загодузаходу сонца, а не апоўначы, як у грэгарычнскімгрэгарыянскім календары.

Месяцы складаюцца з 29 або 30 дзён, звычыйназвычайна безь якой-колечы бачнай касьлядошнасьціпасьлядоўнасьці. Па традыцыі, першым днём новага месяца лічыцца дзень пасьля астранамічнага [[маладзік]]а, калі хутка пасьля заходу сонца на небе можна ўбачыць серп месяца. Калі серп ня быў бачны пасьля 29-га дня месяца, напрыклад, з-за аблокаў або з-за таго, што месяц заходзіць адразу пасьля сонца і неба было яшчэ занадта сьветлым, то новы дзень лічыўся 30-м днём бягучага месяца. Назіраньне луннагамесяцовага месяца мусяць засьведчыць прынамсі два вартых даверу мусульманіна.

Такая сыстэма дагэтуль выкарыстоўваецца ў пэўных краінах, напрыклад, у [[Пакістан]]е і [[БангладэшБанглядэш]]ы. Аднак, у большасьці ісламскіх краінаў карыстаюцца астранамічнымі правіламі, якія дазваляюць вылічваць пачатак месяцаў загадзя. У розных краінах выкарыстоўваюцца розныя правілы. Апроч гэтага, розьніца ў чаце паміж заходам сонца і заходам месяца залежыць ад геаграфічных каардынатаў мясцовасьці. Чым далей на ўсход разьмяшчаецца краіна, тым большая імавернасьць, што месяц будзе бачны на небе. Такім чынам, у розных ісламскіх краінах календары адрозьніваюцца і частак адны і тыя ж рэлігійныя сьвяты адзначаюцца ў розныя дні.

Пачатак кожнага месяца мусульманскага каленадаракалендара вызначаецца [[месяцовы цыкль|месяцовымі цыклямі]], то бок пачатак новай квадры зьўяляеццазьяўляецца пачатак новага месяца. Месяцовы месяцомесяц можа цягруццапрацягвацца ад зьяўленьня аднаго маладзіка да наступнага, то бок 29 дзён, 12 гадзнаўгадзінаў 44 хвіліны 3,8 сэкунды, таму ў адных месяцах 29 дзён, у іншых — 30. Дадатковыя дні месяца забароненыя, апроч адзінага дня, які прызначаны для ўтрыманьня маладзіка каля 1-га чысла месяца. Гэты дзень уключаецца ў месяц зуль-хіджа.

Дванаццаць месяцовых месяцаў складаюць месяцовы год, які па прыблізных падліках, роўны 354 суткам. Паколькі супраўднаясапраўдная працягласьць месяцовага месяца складае не 29,5 дзён, а крыху болей, то і працягласьць месяцовага году роўная не 354 дні, а 354,367. З-за таго, што гэты лік не зьяўляецца цэлым, непазьбежна ўзьнікае праблема [[высакосны год|высакосных гадоў]], то бок чаргаваньня простых гадоў, якія ўтрымліваюць 354 дні і падоўжаных гадоў, якія складаюцца з 355 дзён.

Мусульманскі год заўжды карацейшы за сонечны: на 10 сутак, калі мусульманскі год зьяўляецца высакосным, а сонечны — простым; на 11 сутак, калі абодва гады зьўляюццазьяўляюцца простымі або высакоснымі; і таксама на 12 дзён, калі мусульманскі год зьяўляецца простым, а сонечны — высакосным.

== СпросабСпосаб прыблізанагапрыблізнага пераводу ==

Кожны месяц пачынаецца з [[Нэамэнія|нэамэніі]], то бок пачатак месяца прыпадае на дзень, калі серп маладога месяца, пасьля маладзіка, робіцца бачным з заходам сонца. Астранамічны маладзік зусім не абавязкова азначае пачатак аднаго зь месяцаў Хіджры. Месяц рухаецца па нябеснай сфэры па вельмі складанай траекротыітраекторыі, і нягледзячы на тое, што даты маладзікоў можна вылічыць дастаткова дакладна, сапраўдную бачнасьць [[паўмесяц]]а прадказаць нашмат больш складана. Гэта залежыць ад такіх фарктараўфактараў як надвор’е, аптычныя ўласьцівасьці [[амтасфэраатмасфэра зямлі|атмасфэры]] і месцазнаходжаньне назіральніка. Таму вельмі складана загадзя прадказаць, калі пачнецца новы месяц.

* [http://dateconverter.net/arabic/?hl=en DateConverter — перавод датаў паміж ісламскім і грэгарыянскім календарамі Перевод дат между исламским и григорианским календарями]{{ref-en}}