Жамойць: розьніца паміж вэрсіямі

У кнізе «Гісторыя Летувіскай ССР» ([[Вільня]]: Мокслас, 1978, з. 21) прыводзіцца: «''Вытворчасьць гліняных пасудзін паступова станавілася рамяством, але даволі доўга знаходзілася на ніжэйшым узроўні, чым у суседніх славянскіх землях; посуд аднастайны па форме і арнамэнце. Толькі ў другой палове XIII  — пачатку XIV стагодзьдзя, калі ў селішчах гарадзкога тыпу знайшоў ужываньне хутка вярчальны цяжкі ганчарны круг, у гэтай справе зьявіліся значныя зрухі. Адсутнасьць гарадоў тармазіла разьвіцьцё спэцыялізацыі сярод рамесьнікаў; тут яшчэ пакуль не ўжываліся такія вядомыя суседзям дасягненьня, як вытворчасьць цагліны і ўзьвядзеньне каменных пабудоваў, выраб шкляной глазуры''».

Дыплямат і вандроўца [[Жыгімонт Гербэрштэйн]] ({{мова-de|Siegmund Freiherr von Herberstein}}; [[1486]]—[[1566]]) пісаў у сваіх «Запісках аб маскавіцкіх справах» аб Жмудзі [[16 стагодзьдзе|XVI стагодзьдзя]]: «''Жамойць. Па-лацінску Самагітыя. Пры гутарцы па-руску яе завуць Жамойцкай зямлёй. Гэта наступная зямля да поўначы ад Вялікага княства і таксама прыналежыць княству і даходзіць да мора. Мяжуе з Прусіяй і Ліфляндыяй. Тамака няма замкаў і гарадоў, чаму я быў моцна зьдзіўлены. Вышэйшы ад Вялікага князя тамака кіруе і завецца старастай, як бы старэйшы. У Польшчы яго завуць Галоўным мужам. Такі глава кіруе ў Жамойці сам пажыцьцёва. Ёсьць тамака таксама біскуп ад лацінскай веры. Ён быў пасланы каралём Уладзіславам Ягайлавічам, каб хрысьціць гэтую зямлю прыналежную Літве. Народ тамака жыве звычайны  — вялікі й малы. Побач з бацькамі нараўне зь вялікімі карлікамі ёсьць маленькія і іх завуць зазвычай карламі. Гэтыя людзі апранаюцца ў дрэнную адзежу, як быццам з дола дасталі, жывуць у дрэнных хатах, якія па форме нагадваюць стойла для жывёл. Пасярэдзіне хаты - — агмень і агонь. Поруч агменю знаходзяцца жывёлы (конь, сьвіньня, бык і іншыя)…''»

Разам з тым Жмудзь была стараннай захавальніцай нацыянальных адданьняў і звычаяў і дбайна адстойвала іх супраць усіх спроб Вялікіх князёў Літоўскіх увесьці якія-небудзь новаўвядзеньні. Жамойты, як і аўкштайты, заставаліся язычнікамі і пасьля афіцыйнага прыняцьця хрысьціянства ў [[1387]] годзе. Па дамове [[1254]] [[Міндоўг]] аддае Жмудзь [[Лівонскі ордэн|Лівонскаму ордэну]]; праз 11 гадоў апошняя пры дапамозе [[латышы|латышоў]] і [[куроны|куронаў]] вызваляецца ад улады лівонскіх рыцараў, але неўзабаве павінна пачаць дужаньне з [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскім ордэнам]]. Асабліва частыя і небясьпечныя былі напады немцаў у [[14 стагодзьдзе|XIV стагодзьдзі]], толькі пры [[Кейстут|Кейстуце]] перашэдшыя ў [[партызаны|партызанскую]] вайну. Пасьля сьмерці Кейстута, у [[1382]], Вялікі князь Літоўскі [[Ягайла]] аддаў Жмудзь лівонцам; але жмудзіны неўзабаве паўсталі й зрынулі гэтую залежнасьць. У [[1398]] яна ізноў аддадзеная лівонцам [[Вітаўт]]ам, вярнулым яе немцам другасна пасьля паўстаньня [[1400]]—[[1401]]. Вядома, што Вітаўт чатырохразова (у 1384, 1390, 1398 і 1404  гг.) аддаваў Жмудзь Тэўтонскаму ордэну. Словы Вітаўта з Мэтрыкі ВКЛ: «''Жамойты хаваюцца ў пушчах сваіх ад погляду княжых зборшчыкаў даніны й іншых службовых асоб дзяржавы ад якіх дзяржаве ні прыбытку ні славы ні пашаны''». Гэтая тэрыторыя хоць і была важнай, але ўсёткі разьменнай манэтай у палітычным дужаньні таго часу. Пасьля [[1410]] Жамойць пазбаўляецца ад уварваньняў немцаў. З гэтага часу яе ўладальнікі, Вітаўт і Ягайла, пачынаюць узмоцнена ўкараняць тут [[хрысьціянства]], якое з прычыны супраціву жыхароў сьцьвярджаецца канчаткова толькі ў [[16 стагодзьдзе|XVI стагодзьдзі]], [[езуіты|езуітамі]].

Тут існавала адмысловая аўтаномная адзінка  — [[Жмудзкае староства]].

З самага пачатку Жамойць мела адмысловага князя, у асноўным падручніка Вялікага князя Літоўскага; сталіцай яго былі [[Расены]]. У [[1492]] вялікі князь [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] даў Жмудзі «земскі прывілей» (на рускай мове), якая паслужыла пачаткам стварэньня саслоўяў на жмудзкіх землях (спачатку толькі зь ліцьвінскай шляхты). Наступная гісторыя Жмудзі ўваходзіць цалкам у агульную гісторыю Літвы. У [[1795]] вобласьць Жмудзі ўвайшла ў склад [[Літоўская губэрня|Літоўскай губэрні]], у [[1801]]  — у склад [[Віленская губэрня|Віленскай]] і нарэшце  — [[Ковенская губэрня|Ковенскай]].

== АдміністрацыйныАдміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==

Рэгіён разьмешчаныразьмяшчаецца ў заходняй частцы Летувы. У тэрыторыю рэгіёнарэгіёну ўключаюццаувайшлі муніцыпалітэт гораду [[Паланга]], [[Рэтаўскае самакіраваньне|Рэтаўскае муніцыпальнае ўтварэньне]], [[Таўроскі раён]], [[Шылэльскі раён]], [[Шкудзкі раён]], [[Юбаркскі раён]], [[Мажэйкаўскі раён]], [[Крэтынгскі раён]], [[Цельшыцкі раён]], [[Акмянскі раён]], [[Кельменскі раён]], [[Расенскі раён]], усходняя частка муніцыпалітэту горадагораду [[Клайпеда]] і муніцыпалітэт Сілуцкага раёнараёну (?), заходняя частка [[Янаўскі раён|Янаўскага раёну]], а таксама муніцыпалітэт гораду [[Шаўлі]]. Найбуйнейшым горадам зьяўляецца Шаўлі, альбо [[Клайпеда]], калі апошняя разглядаецца ў рэгіёне. [[Цяльшы]] зьяўляюцца сталіцай, хоць [[Медынінкі]] (у цяперашні час [[Варні]]) калісьці былі сталіцай Жмудзі. Буйнымі гарадамі (тыя, дзе больш за 20 000 чалавек) зьяўляюцца:

* [[Шаўлі]] (133 883 жыхароў)

* [[Мажэйкі]] (42 675 жыхароў)

* [[Цяльшы]] (31 460 жыхароў)  — лічыцца сталіцай

* [[Таўрогі]] (29 124 жыхароў)

* [[Паланга]] (23 436 жыхароў)

== Эканоміка ==

== Насельніцтва ==

У Жамойці пражывае каля 0,5  млн чалавек.

Жмудзь зьяўляецца адным з найболейнайбольш этнічна аднастайных рэгіёнаў краіны. Рэгіён пераважна рымска-каталіцкай царквы, хоць маюцца значныя лютэранскія меншасьці на поўдні.

== Культура ==

* «НарысыОчерки ЖмудзіЖмуди» ДрэўлянскагаДревлянского (у// «ПантэёнеПантеон» 1855 г., № 1)

* «Zbiorek rzeczy swojskisch kunauce i rozrywce dla mlodziezymłodzieży» Ewarysta Estkowskiego. (Познань;, 1859)

* «СьвятаяСвятая Жмудзь»Жмудь // («ВесьнікВестник ЗаходняйЗападной РасеіРоссии», 1865 г., №№№ 8 іи 9)