Тонга: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ArthurBot (гутаркі | унёсак)
д робат дадаў: mt:Tonga
афармленьне
Радок 2:
Назва = Тонга |
НазваЎРоднымСклоне = Тонга |
НазваНаДзяржаўнайМове = Pule'anga 'o Tonga <br /> Kingdom of Tonga<br /> Каралеўства Тонга |
Сьцяг = Flag of Tonga.svg |
Герб = Coat of arms of Tonga.svg |
НацыянальныДэвіз = "«Ko e ʻOtua mo Tonga ko hoku tofiʻa"» |
Месцазнаходжаньне = LocationTonga.png |
АфіцыйнаяМова = [[Мова тонга|тонга]], [[Ангельская мова|ангельская]] |
Сталіца = [[Нукуалофа]] |
НайбуйнейшыГорад = [[Нукуалофа]] |
ТыпУраду = [[канстытуцыйная манархія]] |
ПасадыКіраўнікоў = [[кароль]] <br /> [[прэм'ер-міністар]] |
ІмёныКіраўнікоў = [[Георг Тупоў V]] <br /> [[ФелеціФэлеці СэвелеСэвэле]] |
Плошча = 748 |
МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 186-е |
АдсотакВады = 4 |
ГодАцэнкіНасельніцтва = 20052009 |
МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 194195-е |
Насельніцтва = 112104 000 |
ШчыльнасьцьНасельніцтва = 153139 |
ГодАцэнкіСУП = 20052008 |
МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 167-е |
СУП = $554 0,817 млрд.$млн |
СУПНаДушуНасельніцтва = 7 984 $5382 |
Валюта = [[Паанга]] |
КодВалюты = TOP |
ЧасавыПас = UTC+13 |
ЧасРозьніцаUTC = +13 |
ЧасавыПасУлетку = +13 |
ЧасРозьніцаUTCУлетку = +13 |
НезалежнасьцьПадзеі= ад [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] |
НезалежнасьцьДаты = <br />[[4 чэрвеня]] [[1970]] |
ДзяржаўныГімн = "Ko e fasi ʻo e tuʻi ʻo e ʻOtu Tonga" |
АўтамабільныЗнак = TON |
ДамэнВерхнягаЎзроўню = to |
ТэлефонныКод = 676 |
Дадаткі = [[Файл:Tonga sm04.gif|цэнтар|250пкс|Мапа Тонга]]
[[Файл:Tonga sm04.gif|цэнтар|250пкс|Мапа Тонга]]
}}
'''То́нга''' ({{мова-en|Tonga}}) — выспавая краіна разьмешчаная ў [[Палінэзія|Палінэзіі]], у паўднёвай частцы [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]], на поўдні ад [[Самоа]], і на захадзе ад [[Фіджы]].
 
'''То́нга''' – выспавая краіна разьмешчаная ў [[Палінэзія|Палінэзіі]], у паўднёвай частцы [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]], на поўдні ад [[Самоа]], і на захадзе ад [[Фіджы]].
 
== Гісторыя ==
Першыя людзі зьявіліся на выспах Тонга 6000 гадоў таму. Тут знайшлі самыя старажытныя паселішчы ў Палінэзіі. Каля [[12 стагодзьдзе|ХІІ]] стагодзьдзя]] танганцы стварылі значную цывілізацыю ў Ціхім акіяне, якая некаторымі навукоўцамі называецца «''Танганская імпэрыя''». ЎУ [[15 стагодзьдзе|ХV]] і [[17 стагодзьдзе|XVII]] стагодзьдзях на выспах Тонга адбываліся грамадзянскія войны. У гэтыя часы тут высадзіліся першыя эўрапейцы [[Нідэрлянды|галяндзкія]] вандроўнікі [[ВіллемВільлем Шоўтэн]] і [[Якаб Лемэр]] ўу [[1616]] годзе, а потым [[Джэймс Кук]] у [[1773]], [[1774]] і [[1777]] гадах. Джэймс Кук назваў выспы "«''выспамі Сяброўства''"». З [[1774]] годагоду на выспах пачалі зьяўляцца [[Вялікабрытанія|ангельскія]] місіянэры.
 
У [[1845]] годзе выспы Тонга былі аб’яднаныя ў каралеўства Палінэзіі мясцовым уладаром ''Таўфаахаў'', які быў ахрышчаны і атрымаў хрысьціянскае імя Георг. У [[1875]] годзе ён абвясьціў стварэньне на тэрыторыі Тонга канстытуцыйнай манархіі, увёў заканадаўчую сыстэму, дараваў роўныя правы [[Жанчына|жанчынамжанчына]]м, права землеўладаньня, свабоду прэсы, і абмежаваў свабоду лякальных уладароў. Аднак, пасьля ўсшэсьцяўшэсьця на трон другога караля ў [[1900]] годзе, краіна трапіла пад брытанскі пратэктарат.
Першыя людзі зьявіліся на выспах Тонга 6000 гадоў таму. Тут знайшлі самыя старажытныя паселішчы ў Палінэзіі. Каля [[12 стагодзьдзе|ХІІ]] стагодзьдзя танганцы стварылі значную цывілізацыю ў Ціхім акіяне, якая некаторымі навукоўцамі называецца “''Танганская імпэрыя''”. Ў [[15 стагодзьдзе|ХV]] і [[17 стагодзьдзе|XVII]] стагодзьдзях на выспах Тонга адбываліся грамадзянскія войны. У гэтыя часы тут высадзіліся першыя эўрапейцы – [[Нідэрлянды|галяндзкія]] вандроўнікі [[Віллем Шоўтэн]] і [[Якаб Лемэр]] ў [[1616]] годзе, а потым [[Джэймс Кук]] у [[1773]], [[1774]] і [[1777]] гадах. Джэймс Кук назваў выспы "''выспамі Сяброўства''". З [[1774]] года на выспах пачалі зьяўляцца [[Вялікабрытанія|ангельскія]] місіянэры.
 
Незалежнасьць Тонга атрымала ў [[1970]] годзе, застаўшыся ў складзе [[БрытанскаБрытанская Садружнасьць НацыйНацыяў|Брытанскай Садружнасьці НацыйНацыяў]]. У [[1999]] годзе краіна стала ўдзельніцай [[ААН]].
У [[1845]] годзе выспы Тонга былі аб’яднаныя ў каралеўства Палінэзіі мясцовым уладаром ''Таўфаахаў'', які быў ахрышчаны і атрымаў хрысьціянскае імя Георг. У [[1875]] годзе ён абвясьціў стварэньне на тэрыторыі Тонга канстытуцыйнай манархіі, увёў заканадаўчую сыстэму, дараваў роўныя правы [[Жанчына|жанчынам]], права землеўладаньня, свабоду прэсы, і абмежаваў свабоду лякальных уладароў. Аднак, пасьля ўсшэсьця на трон другога караля ў [[1900]] годзе, краіна трапіла пад брытанскі пратэктарат.
 
Незалежнасьць Тонга атрымала ў [[1970]] годзе, застаўшыся ў складзе [[Брытанска Садружнасьць Нацый|Брытанскай Садружнасьці Нацый]]. У [[1999]] годзе краіна стала ўдзельніцай [[ААН]].
 
== Палітыка ==
Тонга зьяўляецца адзінай манархіяй ў Ціхім акіяне. Улада манарха значна большая чым у эўрапейскіх краінах, а аўтарытэт караля зьяўляецца такім жа высокім як і стагодзьдзі назад, згодна з традыцыямі Тонга. Каралеўская сям’я, а так саматаксама мясцовыя ўладары зьяўляюцца самымі багатымі людзьмі краіны, між тым большасьць насельніцтва Тонга жыве па -за рысай беднаты.
 
Кіраўніком краіны зьяўляецца [[кароль]], які назначае [[Прэмпрэм'ер-міністар|прэм’ер-міністра]] і Кабінэт міністраў (часта пажыцьцёва). Часткай палітычнага жыцьця Тонга зьяўляецца [[парлямэнт]], але яго ўлада значна абмежаваная. Грамадзяне краіны маюць права выбіраць толькі 9 з 23 дэпутатаў парлямэнтапарлямэнту, а астатнія паходзяць ззь сем’яў мясцовых уладароў і назначаюцца каралём.
Тонга зьяўляецца адзінай манархіяй ў Ціхім акіяне. Улада манарха значна большая чым у эўрапейскіх краінах, а аўтарытэт караля зьяўляецца такім жа высокім як і стагодзьдзі назад, згодна з традыцыямі Тонга. Каралеўская сям’я, а так сама мясцовыя ўладары зьяўляюцца самымі багатымі людзьмі краіны, між тым большасьць насельніцтва Тонга жыве па за рысай беднаты.
 
Дзейнасьць палітычных партыяў у Тонга забаронена, але пасьля прыняцьця канстытуцыі [[1980-я|1980]]-х г.г.гадоў у краіне ўзьнік апазыцыйны рух, які змагаецца за дэмакратызацыю Тонга.
Кіраўніком краіны зьяўляецца [[кароль]], які назначае [[Прэм'ер-міністар|прэм’ер-міністра]] і Кабінэт міністраў (часта пажыцьцёва). Часткай палітычнага жыцьця Тонга зьяўляецца [[парлямэнт]], але яго ўлада значна абмежаваная. Грамадзяне краіны маюць права выбіраць толькі 9 з 23 дэпутатаў парлямэнта, а астатнія паходзяць з сем’яў мясцовых уладароў і назначаюцца каралём.
 
[[11 лютага]] [[2006]] годагоду з пасады прэм’ер-міністра пайшоў сын караля, і пасьля сэрыі дэманстрацыяў, удзельнікі якіх дамагаліся дэмакратызацыі краіны, на гэтую пасаду быў упершыню назначаны чалавек, які не зьяўляецца ўдзельнікам каралеўскай сям’і.
Дзейнасьць палітычных партыяў у Тонга забаронена, але пасьля прыняцьця канстытуцыі [[1980-я|1980]]-х г.г. у краіне ўзьнік апазыцыйны рух, які змагаецца за дэмакратызацыю Тонга.
 
[[11 лютага]] [[2006]] года з пасады прэм’ер-міністра пайшоў сын караля, і пасьля сэрыі дэманстрацыяў, удзельнікі якіх дамагаліся дэмакратызацыі краіны, на гэтую пасаду быў упершыню назначаны чалавек, які не зьяўляецца ўдзельнікам каралеўскай сям’і.
 
== Эканоміка ==
 
== Дэмаграфія ==
 
== Геаграфія ==
На поўначы краіна мяжуе з [[Самоа]], на паўночным захадзе з [[Валіс і Фартуна|Валісам і Фартунай]], з захаду ззь [[Фіджы]], з усходу ззь [[Ніўе]], а з паўночнага ўсходу з [[Амэрыканскае Самоа|Амэрыканскім Самоа]]. Архіпэляг Тонга складаецца з 169 выспаў, зь якіх толькі 45 заселеныя, яны дзеляцца на тры групы: [[Тонгатапу]], [[Хаапаі]], [[Ваваў]]. Выспы Тонга пераважна нізінныя каралавыя атолы, толькі некаторыя маюць [[вулькан]]ічнае паходжаньне ззь дзейнічаючымідзейнымі вульканамі. Самай высокай кропкай краіны зьяўляецца гара на высьпе [[Као]] (1 0301030 м).
 
На поўначы краіна мяжуе з [[Самоа]], на паўночным захадзе з [[Валіс і Фартуна|Валісам і Фартунай]], з захаду з [[Фіджы]], з усходу з [[Ніўе]], а з паўночнага ўсходу з [[Амэрыканскае Самоа|Амэрыканскім Самоа]]. Архіпэляг Тонга складаецца з 169 выспаў зь якіх толькі 45 заселеныя, яны дзеляцца на тры групы: [[Тонгатапу]], [[Хаапаі]], [[Ваваў]]. Выспы Тонга пераважна нізінныя каралавыя атолы, толькі некаторыя маюць [[вулькан]]ічнае паходжаньне з дзейнічаючымі вульканамі. Самай высокай кропкай краіны зьяўляецца гара на высьпе [[Као]] (1 030 м).
 
== Адміністрацыйны падзел ==
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Tonga|выгляд=міні}}
<references/>
 
{{Commons|Category:Tonga}}
{{Краіны Акіяніі}}