Праваслаўная царква: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат зьмяніў: it:Chiesa ortodossa
афармленьне
Радок 1:
'''Правасла́ўе''' (ад слоўсловаў «правільнае праслаўленьне» [[Бог]]а) — адзін з асноўных кірункаў у [[хрысьціянства|хрысьціянстве]] (побач з [[каталіцтва]]м, [[пратэстантызм]]ам і [[старажытна-ўсходнія цэрквы|старажытна-ўсходнімі цэрквамі]]).
 
== Гісторыя ==
Праваслаўе склалася як ўсходняя галіна хрысьціянства пасьля падзелу [[Рымская імпэрыя|Рымскае імпэрыі]] ([[395]]) і аформілася ў [[1054]] годзе пасьля падзелу цэркваў на заходнюю ([[каталіцтва|каталіцкую]]) і ўсходнюю (праваслаўную). Атрымала пашырэньне галоўным чынам ва [[Усходняя Эўропа|Ўсходняй Эўропе]] і на [[Блізкі Ўсход|Блізкім Усходзе]]. Першапачаткова была пануючай рэлігіяй [[Бізантыйская імпэрыя|Бізантыйскае імпэрыі]], таму зьведала ўплыў ейнае гісторыі разьвіцьця, што адбілася на веравучэньні і арганізацыі праваслаўных цэркваў.
 
Праваслаўе склалася як ўсходняя галіна хрысьціянства пасьля падзелу [[Рымская імпэрыя|Рымскае імпэрыі]] ([[395]]) і аформілася ў [[1054]] годзе пасьля падзелу цэркваў на заходнюю ([[каталіцтва|каталіцкую]]) і ўсходнюю (праваслаўную). Атрымала пашырэньне галоўным чынам ва [[Усходняя Эўропа|Ўсходняй Эўропе]] і на [[Блізкі Ўсход|Блізкім Усходзе]]. Першапачаткова была пануючай рэлігіяй [[Бізантыйская імпэрыя|Бізантыйскае імпэрыі]], таму зьведала ўплыў ейнае гісторыі разьвіцьця, што адбілася на веравучэньні і арганізацыі праваслаўных цэркваў.
 
== Веравучэньне ==
Аснову веравучэньня праваслаўя, сфармуляванага ў [[Сымбаль Веры|Сымбалі Веры]], прынятым на [[Нікейскі сабор|Нікейскім]] ([[325]]) і [[Канстантынопальскі сабор|Канстантынопальскім]] ([[381]]) [[усяленскі сабор|Усяленскіх саборах]], складаюць [[Сьвяшчэннае пісаньне]] ([[Біблія]]) і [[Сьвяшчэннае паданьне]] ([[патрыстыка]], пастановы першых 7 [[усяленскі сабор|усяленскіх сабораў]] і іншыя). Праваслаўе зыходзіць з прызнаньня [[Тройца|трыадзінага Бога]] — Творцы і кіраўніка [[Сусьвет]]у, [[замагільны сьвет|замагільнага сьвету]], пасьмяротнае адплаты, збавіцельнае місіі [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]], Якіякі адкрыў магчымасьць для выратаваньня чалавека, на якім ляжыць адбітак [[першародны грэх|першароднага граху]]. Адно з галоўных месцаў у [[богаслужэньне|богаслужэбнай]] практыцы праваслаўя займаюць 7 [[хрысьціянства|хрысьціянскіх]] [[таінства]]ў:
 
Аснову веравучэньня праваслаўя, сфармуляванага ў [[Сымбаль Веры|Сымбалі Веры]], прынятым на [[Нікейскі сабор|Нікейскім]] ([[325]]) і [[Канстантынопальскі сабор|Канстантынопальскім]] ([[381]]) [[усяленскі сабор|Усяленскіх саборах]], складаюць [[Сьвяшчэннае пісаньне]] ([[Біблія]]) і [[Сьвяшчэннае паданьне]] ([[патрыстыка]], пастановы першых 7 [[усяленскі сабор|усяленскіх сабораў]] і іншыя). Праваслаўе зыходзіць з прызнаньня [[Тройца|трыадзінага Бога]] — Творцы і кіраўніка [[Сусьвет]]у, [[замагільны сьвет|замагільнага сьвету]], пасьмяротнае адплаты, збавіцельнае місіі [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]], Які адкрыў магчымасьць для выратаваньня чалавека, на якім ляжыць адбітак [[першародны грэх|першароднага граху]]. Адно з галоўных месцаў у [[богаслужэньне|богаслужэбнай]] практыцы праваслаўя займаюць 7 [[хрысьціянства|хрысьціянскіх]] [[таінства]]ў:
* [[Хрост]]
* [[Эўхарыстыя]]
Радок 18 ⟶ 16:
 
== Структура царквы ==
У праваслаўі [[аўтакефальны]]я (самастойныя) цэрквы складаюць [[усяленскі|усяленскую]] праваслаўную царкву, аднак адзіны духоўны цэнтар адсутнічае. [[Канстантынопаль]]скі [[патрыярх]], [[прадстаяцель]] царквы ў сталіцы былой [[Бізантыйская імпэрыя|Бізантыйскай імпэрыі]], традыцыйна захоўвае тытул [[усяленскі|усяленскага]], але ня мае адміністрацыйнае ўлады над іншымі цэрквамі. На [[2005]] год у сьвеце існуюць 15 [[кананічны]]х [[аўтакефальны]]х цэркваў: [[Канстантынопальская праваслаўная царква|Канстантынопальская]], [[Александрыйская праваслаўная царква|Александрыйская]], [[Антыяхійская праваслаўная царква|Антыяхійская]], [[Іерусалімская праваслаўная царква|Іерусалімская]], [[Расейская праваслаўная царква|Расейская]], [[Грузінская праваслаўная царква|Грузінская]], [[Сэрбская праваслаўная царква|Сэрбская]], [[Румынская праваслаўная царква|Румынская]], [[Баўгарская праваслаўная царква|Баўгарская]], [[Кіпрская праваслаўная царква|Кіпрская]], [[Эладская праваслаўная царква|Эладская]], [[Альбанская праваслаўная царква|Альбанская]], [[Чэхія|Чэскіх]] зямель і [[Славаччына|Славаччыны]], [[Польшча|Польская]], [[Амэрыка|Амэрыканская]] (пералік зроблены паводле часу атрыманьня [[аўтакефалія|аўтакефаліі]]; 9 першых зь іх узначальваюцца [[патрыярх]]амі) са сваёй шматступеньчатай [[гіерархія]]й. Шэраг рэлігійных аб'яднаньняўаб’яднаньняў таксама называюць сябе цэрквамі, але яны пакуль не атрымалі кананічнага прызнаньня: [[Беларуская аўтакефальная праваслаўная царква на эміграцыі]], [[Украінская аўтакефальная праваслаўная царква]], [[Кіеўскі патрыярхат]]. Прыхільнікі праваслаўя складаюць большасьць [[вернік]]аў у наступных краінах: [[Баўгарыя]], [[Беларусь]], [[Грузія]], [[Грэцыя]], [[Кіпр]], [[Рэспубліка Македонія|Македонія]], [[МалдавіяМалдова]], [[Расея]], [[Румынія]], [[Сэрбія]], [[Украіна]], [[Чарнагорыя]]. Праваслаўе значна пашыранае ў [[Альбанія|Альбаніі]], [[Лібан]]е, [[Сырыя|Сырыі]] і іншых краінах, а таксама сярод эмігрантаў з гэтых краінаў у [[Амэрыка|Амэрыцы]] ды [[Аўстралія|Аўстраліі]].
 
У праваслаўі [[аўтакефальны]]я (самастойныя) цэрквы складаюць [[усяленскі|усяленскую]] праваслаўную царкву, аднак адзіны духоўны цэнтар адсутнічае. [[Канстантынопаль]]скі [[патрыярх]], [[прадстаяцель]] царквы ў сталіцы былой [[Бізантыйская імпэрыя|Бізантыйскай імпэрыі]], традыцыйна захоўвае тытул [[усяленскі|усяленскага]], але ня мае адміністрацыйнае ўлады над іншымі цэрквамі. На [[2005]] год у сьвеце існуюць 15 [[кананічны]]х [[аўтакефальны]]х цэркваў: [[Канстантынопальская праваслаўная царква|Канстантынопальская]], [[Александрыйская праваслаўная царква|Александрыйская]], [[Антыяхійская праваслаўная царква|Антыяхійская]], [[Іерусалімская праваслаўная царква|Іерусалімская]], [[Расейская праваслаўная царква|Расейская]], [[Грузінская праваслаўная царква|Грузінская]], [[Сэрбская праваслаўная царква|Сэрбская]], [[Румынская праваслаўная царква|Румынская]], [[Баўгарская праваслаўная царква|Баўгарская]], [[Кіпрская праваслаўная царква|Кіпрская]], [[Эладская праваслаўная царква|Эладская]], [[Альбанская праваслаўная царква|Альбанская]], [[Чэхія|Чэскіх]] зямель і [[Славаччына|Славаччыны]], [[Польшча|Польская]], [[Амэрыка|Амэрыканская]] (пералік зроблены паводле часу атрыманьня [[аўтакефалія|аўтакефаліі]]; 9 першых зь іх узначальваюцца [[патрыярх]]амі) са сваёй шматступеньчатай [[гіерархія]]й. Шэраг рэлігійных аб'яднаньняў таксама называюць сябе цэрквамі, але яны пакуль не атрымалі кананічнага прызнаньня: [[Беларуская аўтакефальная праваслаўная царква на эміграцыі]], [[Украінская аўтакефальная праваслаўная царква]], [[Кіеўскі патрыярхат]]. Прыхільнікі праваслаўя складаюць большасьць [[вернік]]аў у наступных краінах: [[Баўгарыя]], [[Беларусь]], [[Грузія]], [[Грэцыя]], [[Кіпр]], [[Македонія]], [[Малдавія]], [[Расея]], [[Румынія]], [[Сэрбія]], [[Украіна]], [[Чарнагорыя]].
Праваслаўе значна пашыранае ў [[Альбанія|Альбаніі]], [[Лібан]]е, [[Сырыя|Сырыі]] і іншых краінах, а таксама сярод эмігрантаў з гэтых краінаў у [[Амэрыка|Амэрыцы]] ды [[Аўстралія|Аўстраліі]].
 
На Беларусі традыцыйна годам увядзеньня праваслаўя лічыцца [[992]] (заснаваньне [[Полацак|Полацкае]] праваслаўнае [[эпархія|эпархіі]]).