Дзяды: розьніца паміж вэрсіямі

[[ВыяваФайл:Dziady (silver coin)r.gif|міні|200пкс|Беларуская [[манэта]] «[[Дзяды (манэта)|Дзяды]]», 20 рублёў, рэвэрс]]

У найбольш архаічнай форме захаваліся толькі ў [[беларусы|беларусаў]]<ref name="bm"/> і [[летувісы|летувісаў]]{{няма крыніцы}}.

[[File:2009dzi003.jpg|right|thumb|240px|Дзяды - Chram Mazowiecki [[:pl:Rodzimy Kościół Polski|RKP]] (2009)]] Паходзяць Дзяды з дахрысьціянскага балта-славянскага звычаю [[трызна|трызны]], зьвязанага з [[культ продкаў|культам продкаў]]. Пазьней абрад ускладніўся напляставаньнем [[Хрысьціянства|хрысьціянскага]] культу.

Дзяды спраўлялі ў пэўныя дні, у залежнасьці ад мясцовасьці па некалькі разоў на год, часьцей вясной і ўвосень. Галоўнымі былі Зьмітраўскія Дзяды (асяніны) у суботу перад Зьмітравым днемднём ([[26 кастрычніка]]) папаводле [[стары стыль|старымстарога стылістылю]]), а таксама на [[радаўніца|радаўніцу]], перад [[масьленіца]]й, [[сёмуха]]й.

На Дзяды гатавалі рытуальныя стравы (7 і болейбольш няцотных сьвяточных і абрадавых страўстраваў). Абавязковымі былі [[куцьця]], [[клёцкі]], [[бліны]], [[мяса]], [[яечня]]. Паводле звычаю, ад кожнай стравы ў асобны посуд адкладвалі па кавалачку для нябожчыкаў і пакідалі на ноч: лічылася, што душы памерлых продкаў, якія прыходзяць на Дзяды, трэба пачаставаць.<ref>Алесь Пілецкі. [http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=31129 Дзяды] // [[Наша Ніва]], 31 кастрычніка 2009 г.</ref> А пасьля вячэры са стала не прыбіралі — для таго, каб памерлыя маглі за ім пасядзець у цішыні.

У сучаснай [[Беларусь|Беларусі]] [[праваслаўныя]] адзначаюць Дзімітраўскую памінальную суботу ў першую суботу перад [[8 лістапада]]. [[Каталікі]] ўспамінаюць усіх памерлых вернікаў [[2 лістапада]]. Пачынаючы з [[30 кастрычніка]] [[1988]] году Дзяды набылі грамадзкую значнасьць — штогод адбываецца шэсьце на [[Курапаты]] ў памяць абпра ахвярахахвяраў камуністычнае ўлады.