Лодзь: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат дадаў: war:Łódź |
Vera.tetrix (гутаркі | унёсак) шаблён, вікіфікацыя |
||
Радок 1:
{{Мястэчка
| Назва = Лодзь
| Назва ў родным склоне = Лодзі
|
|
|
| Герб = POL Łódź COA.svg
| Сьцяг = POL Łódź flag.svg
|
|
|
|
|
|
|
| Адміністрацыйная адзінка =
| Назва адміністрацыйнай адзінкі =
| Адміністрацыйная адзінка2 =
|Шчыльнасьць насельніцтва = 2 568,4▼
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 =
|Тэлефонны код = +(48) 42▼
| Адміністрацыйная адзінка3 =
|Паштовы індэкс = з 90-001 да 94-413▼
| Назва адміністрацыйнай адзінкі3 =
|
|
|
|
|
| Колькасьць насельніцтва = 753 192
▲|Акруга =
| Год падліку насельніцтва =
▲| Шчыльнасьць насельніцтва = 2 568,4
|
| Часавы пас = +1
|Шырата_паўшар'е = паўночнае|паўднёвае▼
▲| Паштовы індэкс = з 90-001 да 94-413
| Выява = Lodz Manhattan-01.jpg
| Шырата градусаў = 51
|Пазыцыя подпісу на мапе = 10|10|10|10▼
|
| Шырата сэкундаў =
| Даўгата паўшар'е = усходняе
| Даўгата градусаў = 19
| Даўгата хвілінаў = 28
| Даўгата сэкундаў =
| Водступ подпісу на мапе =
| Commons = Category:Łódź
| Сайт = http://www.uml.lodz.pl
| Колер = {{Колер|Польшча}}
}}
'''Лодзь'''
▲'''Лодзь''' – горад, сталіца ваяводзтва ў цэнтральнай [[Польшча|Польшчы]], знаходзіцца на [[Лодзінскае ўзвышша|Лодзінскім узвышшы]] на водным канале [[Вісла]] – [[Одра]]. Лодзь быў часовым месцам знаходжаньня польскай дзяржаўнай улады ў [[1945]] годзе. Зараз тут знаходзяцца органы ўлады [[Лодзінскае ваяводзтва|Лодзінскага ваяводзтва]] і ''Лодзінскага ўсходняга павету''. З [[1940]] да ''1945'' года горад меў назву ''Літзманштат''.
У наш час Лодзь зьяўляецца важным адукацыйным (тут знаходзяцца 6 дзяржаўных вышэйшых навучальных установаў і 20 прыватных) і культурным цэнтрам Польшчы. У шасьці кілямэтрах ад цэнтру горада знаходзіцца міжнародны ''аэрапорт імя Ўладыслава Рэйманта''.
Паходжаньне назвы горада няяснае. Існуюць гіпотэзы, што яна можна ісьці ад назвы племені ''лодзічаў'', ад слова
Паводле апошніх падлікаў, Лодзь зьяўляецца трэцім польскім горадам па колькасьці насельніцтва (750 125 чалавек) і чацьвёртым па займаемай плошчы (293,25 км²).
Радок 55 ⟶ 64:
== Прыродныя ўмовы ==
Лодзь разьмяшчаецца на вышыні ад 161,8 да 275,8 мэтраў над узроўнем мора. Тэрыторыя горада паступова зьніжаецца ў кірунку з паўночнага ўсходу на паўднёвы захад, згодна з нахілам Лодзінскага ўзвышша.
Праз Лодзь працякае 18 вялікіх і малых рэк і ручаёў: [[Нер]], [[Лодка (рака)|Лодка]] (старая назва ''Астрога''), [[Балутка]], [[Дабрынка]], [[Гадка]], [[Ясень (рака)|Ясень]], [[Каралеўка]], [[Алехаўка]], [[Аўгустоўка]], [[Ясінец]], [[Бржда]], [[Лагеўнічанка]], [[Сакалоўка]], [[Брзоза]], [[Анёлаўка]], [[Вржаньца]], [[Зімна Вода]], [[Міязда]] і
▲Лодзь разьмяшчаецца на вышыні ад 161,8 да 275,8 мэтраў над узроўнем мора. Тэрыторыя горада паступова зьніжаецца ў кірунку з паўночнага ўсходу на паўднёвы захад, згодна з нахілам Лодзінскага ўзвышша.
Вакол горада знаходзіцца некалькі гарадоў, зь якімі Лодзь утварае агламэрацыю каля 1,1
▲Праз Лодзь працякае 18 вялікіх і малых рэк і ручаёў: [[Нер]], [[Лодка (рака)|Лодка]] (старая назва ''Астрога''), [[Балутка]], [[Дабрынка]], [[Гадка]], [[Ясень (рака)|Ясень]], [[Каралеўка]], [[Алехаўка]], [[Аўгустоўка]], [[Ясінец]], [[Бржда]], [[Лагеўнічанка]], [[Сакалоўка]], [[Брзоза]], [[Анёлаўка]], [[Вржаньца]], [[Зімна Вода]], [[Міязда]] і г.д. Гэта невялікія рэкі, у большай частцы схаваныя і цякуць па каналам.
▲Вакол горада знаходзіцца некалькі гарадоў, зь якімі Лодзь утварае агламэрацыю каля 1,1 млн. чалавек.
У горадзе перакрыжоўваюцца чыгуначныя лініі з [[Варшава|Варшавы]], [[Калюшкі|Калюшак]], [[Торунь|Торуня]], [[Кутна]], [[Познань|Познані]], [[Востраў Вялікапольскі|Вострава Вялікапольскага]], а так сама аўтамабільныя дарогі з [[Гданьск]]а, Торуня, [[Вроцлаў|Вроцлава]], [[Пётркаў Трыбунальскі|Пётркава Трыбунальскага]] і [[Чэстахова|Чэстаховы]], а так сама з Варшавы. Хутка плянуецца пракласьці праз горад две трансэўрапэйкія аўтастрады А1 і А2.
== Гісторыя ==
Лодзь атрымала статут горада пасьля афармленьня афіцыйнага дакумэнта караля і ўладальніка вёскі. У [[1414]] годзе біскуп ''Влоцлавека''
Насельніцтва складалася з 700 гараджан. Затым для Лодзі пачаліся цяжкія часы, і ў [[18 стагодзьдзе|XVIII стагоддзі]] насельніцтва горада складала ўсяго з 170 жыхароў. У той самы час у горад прыходзяць [[габрэі]], у [[1820-я|1820-х]] гадах
▲Лодзь атрымала статут горада пасьля афармленьня афіцыйнага дакумэнта караля і ўладальніка вёскі. У [[1414]] годзе біскуп ''Влоцлавека'' – [[Ян Крапідла]] склаў дакумент, а ў [[1423]] г. кароль [[Уладзіслаў]] перадаў правы горада Лодзі. Першапачаткова Лодзь была цалкам аграрным горадам (44 драўляных хаты і 44 сьвірана) аж да [[16 стагодзьдзе|XVI стагодзьдзя]], калі пачалося развіцьцё.
▲Насельніцтва складалася з 700 гараджан. Затым для Лодзі пачаліся цяжкія часы, і ў [[18 стагодзьдзе|XVIII стагоддзі]] насельніцтва горада складала ўсяго з 170 жыхароў. У той самы час у горад прыходзяць [[габрэі]], у [[1820-я|1820-х]] гадах – [[немцы|нямецкія прамыслоўцы]], а ў канцы ХІХ стагоддзя – [[расейцы]]. З гэтага моманту Лодзь становіцца шматнацыянальным горадам з яго адмысловым становішчам.
У ХІХ стагодзьдзі Лодзь ператвараецца ў найважнейшы цэнтр тэкстыльнай прамысловасьці. За 50 гадоў, што мінулі з [[Другая Сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]], Лодзь ператварылася ў буйнейшы тэкстыльны цэнтар [[Польшча|Польшчы]]. Пасьля [[1989]] года у выніку зьмены палітычнай сітуацыі, старыя заводы перасталі прыносіць прыбытак з-за адсутнасці попыту на іх прадукцыю (раней практычна ўсё купляла [[Расея]]). Заводы адзін за іншым станавіліся банкрутамі. У Лодзі ўзровень беспрацоўя склаў, у той момант, 16% працаздольнага насельніцтва, аднак горад змог перанакіраваць сваю эканоміку.
== Дэмаграфія ==
Разам з разьвіцьцём прамысловасьці ў горадзе, адначасова павялічвалася і колькасьць жыхароў. З невялікага паселішча ў пачатку [[19 стагодзьдзе|ХІХ стагодзьдзя]], да [[1850]] года Лодзь пераўтварыўся ў другі пасьля Варшавы горад па колькасьці насельніцтва ў [[Царства Польскае|Царстве Польскім]]. На працягу ХІХ стагодзьдзя колькасьць жыхароў Лодзі павялічылася ў 600 разоў, з няпоўнай тысячы ў [[1815]] годзе да 600 тыс. у [[1915]]. Такі хуткі рост насельніцтва ў ХІХ стагодзьдзі быў самым хуткім у [[Эўропа|Эўропе]].
У наш час колькасьць насельніцтва дасягнула 750 тыс. чалавек.
У апошнія гады зьявілася тэндэнцыя памяньшэньня колькасьць насельніцтва, згодна зь якой Лодзь страціла больш
== Адміністрацыйны падзел ==
Радок 84 ⟶ 90:
[[Файл:Łódź - districts.svg|права|міні|200px|Раёны Лодзі:<br />1. Балюты<br />2. Ведзаў<br />3. Сьродмесьце<br />4. Палесьсе<br />5. Гурна]]
Згодна з адміністрацыйным падзелам, Лодзь зьяўляецца гарадзкім раёнам з правамі павету. Лодзь ня мае афіцыйнага адміністрацыйнага падзелу, але для абслугі гарадзкіх патрэбаў горад дзеліцца на пяці раёнаў, якія паўтараюць існуючы ў
{| rules=all
Радок 108 ⟶ 114:
== Эканоміка ==
[[Файл:Blue Tower Lodz.jpg|міні|right]]
У нашы дні, [[лёгкая прамысловасьць]], якая ў прошлым стварыла эканамічную моц горада, ня мае вялікага значэньня. Гэту галіну прамысловасьці прадстаўляюць толькі фірмамі: «''Redan S.A.''» i «''Zakłady Tekstylno-Konfekcyjne Teofilów''».
Эканоміка сучаснай Лодзі заснавана на разьвіцьці сучасных тэхналёгій, інфраструктуры і разьвіцьці трох напрамкаў: цэнтру дапамогі бізнэсу (так зв. BPO
Свае штаб-кватэры ў Лодзі маюць ''mBank'' i ''Multibank'', а так сама Цэнтар Фінансавых Паслугаў ''GE Money Bank'' i ''Philips'' (яго эўрапэйскі цэнтар у Лодзі мае 115 філій у 20 краінах). У Лодзі ўзьнікла ''Grupa Atlas'', а так сама тут мае сваю штаб-кватэру полькі паветраны перавозчык ''Centralwings''.
Радок 122 ⟶ 127:
== Вонкавыя спасылкі ==
{{commons|Category:Łódź|выгляд=міні}}
{{Сталіцы польскіх ваяводзтваў}}
[[Катэгорыя:Гарады Польшчы]]
{{Link FA|no}}
| |||