Сарацыны: розьніца паміж вэрсіямі

'''Сарацыны''', негатыунаянегатыўная назва мусульманаў у сярэднявечных заходнееурапейскiхзаходнееўрапейскiх крынiцах. Амiян Марцэлiн, рымскi гiсторык грэчаскага паходжання (IV ст.), згадваузгадваў с. як адно з арабскiх плямёнауплямёнаў на ПнЗ Аравiйскай пустынi. Паступова тэрмiн “с.” пачалi ужывацьўжываць у заходняй лiтаратуры для абазначэння спачатку усiхўсiх арабауарабаў, потым мусульманаў увогуле, а часам у шырокiм сэнсе ўсіх некаталікоў. Тэрмiн быубыў вядомы i на Русi (“Моамеда, жреца срачиньского” згадваузгадваў каля 1107 чарнiгаускiчарнiгаўскi iгумен Данiiл), ён набыунабыў шырокае распаусюджаннераспаўсюджанне уў сувязi з крыжовымi паходамi. З канца XII ст. яго этымалогiю звязвалi з iмём курдскага палкаводца, султана Егiпта Саладзіна (Салах-эд-Дзіна), якi уў 1187—1192 узначальвауузначальваў супрацiуленнесупрацiўленне мусульманскiх дзяржаудзяржаў Блiзкага Усходу крыжакам.

У экзальтаванай свядомасцi заходнееурапейскагазаходнееўрапейскага духавенства i рыцарства, якiя лiчылi каталiцкую Зах. ЕуропуЕўропу акружанай адзiным фронтам нехрысцiянскiх дзяржаў — ад мусульманскай Iспанii i Блiзкага Усходу да Лiтвы i Русi, “сарацынскай” дзяржавай уяуляласяуяўлялася i ВКЛ. Такiя аблуды умелаўмела падтрымлiвалiся крыжацкай прапагандай для абгрунтавання “маральнага права” на агрэсiю супраць ВКЛ, асаблiва уў канцы XIV ст., калi пасля разгрому Тахтамыша Цiмурам (Тамерланам) тут знайшла прытулак значная частка татараў. Хранiст i паэт, iдэёлаг французскага рыцарства Жан Фруасар, апiсваючы падрыхтоўку да крыжовага паходу супраць турэцкага султана Баязiда, якi скончыўся трагiчным паражэннем хрысцiянскай армii пад Нiкапалем у 1396, пiсаў, што “Баязiд i Калiф паслалi да некалькiх сарацынскiх каралёў — у Персiю, Мiдзiю, Татарыю i нават у Лiтву на мяжы з Прусiяй”. Англiйскi хранiст канца XIV ст., манах абатства Сент-Олбанс Томас Уолсінгэм таксама лічыў “караля Літвы” ВiтаутаВiтаўта “сарацынскім уладыкам” накшталт султанаусултанаў “Вавілоніі“, Турцыі і татарскiх ханауханаў: “Гэты кароль Літвы павярнуўся ў веру хрысціянскую з нагоды шчаслівай перамогі, дараванай яму небам, разам з 60 тыс. людзей сваёй секты, якія ў знак веры накладаюць на зброю белы плашч і прышываюць на тых шатах крыж чырвонага колеру”. У свядомасці Уолсінгэма вычварна спляліся самыя розныя падзеі: хрышчэнне Літвы уў 1387, разгром Баязіда Тамерланам у 1402 і бітва на Ворскле ў 1399. Пасля Вялiкай вайны 1409—1411 частата сустракаемасцi тэрмiну “с.” у дачыненнi да Лiтвы рэзка скарачаецца, але яшчэ уў 1420-х, калi ВiтаутаВiтаўта абвiнавачвалi уў патаемным супрацоунiцтвесупрацоўнiцтве з асманамi, баварскi хранiст Ульрых фон Рыхенталь называуназываў ВiтаутаВiтаўта “herczog zu Sarasio”.