Вікіпэдыя

Бруге: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Xqbot (гутаркі | унёсак)
49 771 праўка
д робат зьмяніў: tr:Brüj
Радок 1:
{{Мястэчка
{{Горад
| Назва = Бруге
| Назва ў родным склоне = Бруге
|Арыгінальная Няпэўная назва = Brugge =
|Краіны Арыгінальная назва = БэльгіяBrugge
|Панарама Краіны = Bruggewasser.jpgБэльгіі
| Герб = Brugge-wapen.jpg
| Сьцяг = BruggeVlag.gif
|Мянушка Гімн =
|Раён Першыя згадкі =
|Вобласьць Горад з = 1128
|Першыя згадкіМагдэбурскае права =
|Горад зБылыя назвы = 1128
|Статус горадуБылая назва =
|Плошча Мясцовая назва = 138
| Адміністрацыйная адзінка =
|Насельніцтва = 117,224 (1 студзеня 2006)
| Назва адміністрацыйнай адзінкі =
|Насельніцтва з прыгарадамі =
| Адміністрацыйная адзінка2 =
|Шчыльнасьць насельніцтва = 847 чал/km²▼
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 =
|Тэлефонны код = ▼
| Адміністрацыйная адзінка3 =
|Паштовы індэкс = 8000, 8200, 8310, 8380▼
| Назва адміністрацыйнай адзінкі3 =
|Аўтамабільны код = ▼
|Акруга Сельсавет = ▼
|Геаграфічныя каардынаты =
|Часавы пасПасялковы савет = +1
|Часавы пасКіраўнік улетку = Мэр
|Штат Імя кіраўніка = Патрык =Мунарт ({{мова-nl|Patrick Moenaert}})
|Штат (спасылка)Плошча = 138
|Акругі Вышыня =
| Колькасьць насельніцтва = 117,224
▲|Акруга =
| Год падліку насельніцтва = 2006
|Мэр = Патрык Мунарт ({{мова-nl|Patrick Moenaert}})
▲| Шчыльнасьць насельніцтва = 847 чал/km²
|Месцазнаходжаньне =
| Колькасьць двароў =
|Катэгорыя = Гарады Бэльгіі
| Часавы пас = +1
|Шырата_паўшар’е = паўночнае
| Летні |Шырата_градусаўчас = 51 =
▲| Тэлефонны код =
|Шырата_хвілінаў = 12
▲| Паштовы індэкс = 8000, 8200, 8310, 8380
|Шырата_сэкундаў =
▲| Аўтамабільны код =
|Даўгата_паўшар’е = усходняе
| Выява = Bruggewasser.jpg
|Даўгата_градусаў = 3
| Апісаньне выявы =
|Даўгата_хвілінаў = 13
| Шырата паўшар'е = паўночнае
|Даўгата_сэкундаў =
| Шырата градусаў = 51
| Шырата хвілінаў = 12
| Шырата сэкундаў =
| Даўгата паўшар'е = усходняе
| Даўгата градусаў = 3
| Даўгата хвілінаў = 13
| Даўгата сэкундаў =
| Пазыцыя подпісу на мапе =
| Водступ подпісу на мапе =
| Commons = Category:Bruges
| Сайт = http://www.brugge.be/
| Колер = {{Колер|Бэльгія}}
}}
'''Бруге''' ({{мова-nl|Brugge}}; {{мова-fr|Bruges}}; {{мова-en|Bruges}}) — [[места]] ў [[Фляндрыя|Фляндрыі]], ўу [[Бэльгія|Бэльгіі]]. Сталіца правінцыі [[Заходняя Фляндрыя]].▼
 
▲'''Бруге''' ({{мова-nl|Brugge}}; {{мова-fr|Bruges}}; {{мова-en|Bruges}}) — [[места]] ў [[Фляндрыя|Фляндрыі]], ў [[Бэльгія|Бэльгіі]]. Сталіца правінцыі [[Заходняя Фляндрыя]].
 
Гістарычны цэнтар (плошчай 430 га), як сярэднявечнае места, занесены ў сьпіс сусьветнае спадчыны [[ЮНЭСКА]]. У час свайго росквіту ў пэрыяд [[Сярэднявечча]] насельніцтва складала 200,000 жыхароў (цяпер — крыху болей за 117 тыс.). Дзякуючы сярэднявечнаму багацьцю сёньняшні Бруге лічыцца адным з самых маляўнічых местаў [[Эўропа|Эўропы]].
Радок 54 ⟶ 65:
 
=== Неафіцыйныя назвы места ===
[[Файл:Bruges_view_from_the_belfry.JPG|thumbsміні|справа|220px220пкс|Выгляд з вежы-званіцы (het Belfort)]]
Часта места называюць '''«Паўночнай Вэнэцыяй»''' з-за вялікай колькасьці каналаў і мастоў (каналы ў Бруге атрымалі ўласнае імя — ''ра́ен'' («reien») ад назвы ракі, што цячэ праз места — Рае).
Таксама жыхары Бруге называюць сваё места — '''Брэйдэлстад''' («Breydelstad»). Гэтая назва пайшла ад імі легендарнага героя з паданьняў [[XIV стагодзьдзе|XIV]] стагодзьдзя Яна Брэйделя.
Радок 61 ⟶ 72:
 
== Геаграфія ==
 
Места месьціцца на паўночным захадзе краіны, за 15 км ад марскога берагу. Бруге атачаюць пладаносныя раўніны. Места знаходзіцца на чыгуначнае лініі Гент — Остэндэ. На тэрыторыі места зьліваюцца тры каналы — ў накірунку Гента, Сьляўса ды Остэнда; глыбіня гэтых каналаў дазваляе хадзіць па ім вялікім марскім караблям.
 
Радок 67 ⟶ 77:
 
=== Гісторыя да XVI стагодзьдзя ===
[[Файл:Belfortbrugge.jpg|значак|справа|220px|Вежа-званіца - — сымбаль сярэднявечнага росквіту Бруге]]
Гісторыя Бруге, якая падмацоўваецца дакладнымі зьвесткамі, адносіцца да [[III стагодзьдзе|III]] стагодзьдзя - — пэрыяд [[Рымская Імпэрыя|Рымскае імпэрыі]], калі рымскія войскі для абароны тэрыторыі ад набегаў германскіх плямёнаў пабудавалі шэраг умацаваньняў. Адное з такіх умацаваньняў было разьлічанае на абарону ад уварваньня з [[Паўночнае мора|Паўночнага мора]] і працягнулася на ўзьбярэжжы ля вусьця ракі Рае, дзе пазьней паўстала места.
 
Марскі гандаль атрымаў у гэтым раёне значнае разьвіцьцё дзякуючы блізкасьці [[Ангельшчына|Ангельшчыны]] і зносінамі са [[Скандынавія|Скандынавіяй]]. Аднак спачатку вялікія караблі маглі дасягаць Бруге толькі падчас прыліву. Так было да [[XII стагодзьдзе|XII]] стагодзьдзя, пакуль пасьля пасьлядоўнага напаўненьня вадой аднаго з рукавоў ракі, места ні атрымала прамога і дастаткова глыбокага выхаду да мора.
 
У [[XIII стагодзьдзе|XIII]] стагодзьдзя Бруге становіцца важным міжнародным гандлёвым цэнтрам на шляхах з поўдня на поўнач [[Эўропа|Эўропы]]. Места набыло прывіеляваную пазыцыю ў гандлі тканінамі з Ангельшчынай у параўнаньні з астатнімі флямандзкімі местамі. Важным чыньнікам было і тое, што Бруге меў добрыя сувязі з унутранымі раёнамі Эўропы, якія праходзілі праз іншыя важныя месты - — [[Гент]], [[Мэхелен]], [[Брусэль]] ды [[Лёвэн]]. У непарыўнае сувязі з міжнародным гандлем разьвіваліся і іншыя галіны эканомікі, ў тым ліку банкаўская сфэра.
 
Пра багацьце места ў тыя часы сьведчаць пабудаваныя ў [[1240]] року палата суконшчыкаў ды вежа-званіца, а таксама адрамантаваны пасьля пажару ў 1280 року замак, як прыкмета палітычнае і эканамічнае самастойнасьці места.
 
[[XIV стагодзьдзе|XIV]] стагодзьдзя па праве лічыцца "«Залатым векам"» Бруге. Насельніцтва ў гэты пэрыяд дасягнула 46.000 жыхароў - — столькі, сколькі ў ім больш ніколі не жыло да пачатку XIX стагодзьдзя.
 
=== Заняпад XV-XVIXV—XVI стагодзьдзяў ===
[[Файл:Marcus Gerards - volledige kaart - Belgium.jpg|значак|справа|220px|Мапа Бруге 1562 року]]
У [[XV стагодзьдзе|XV]] стагодзьдзя эканамічныя пазыцыі Бруге саслабіліся. Асноўнае прычынай да таго стала паступовае абмяленьне выхаду да мора, з-за чаго порт [[Антвэрпэн|Антвэрпэна]] стаў болей зручным для марскога гандлю. Неўзабаве з Бруге ў Антвэрпэн пераехалі і [[Ганза|ганзейскія]] канторы ды факторыі. Акрамя таго, для заняпаду былі і палітычныя прычыны: пасьля нечаканай сьмерці графіні Марыі Бургундзкай у [[1482]] року ды паўстаньня ў Фляндрыі супраць Максыміліяна I Аўстрыйскага, места страціла ласку. Бруге вымушаны быў зруйнаваць свае муры і адмовіцца ад самастойнасьці.
 
Падчас [[Васьмідзесяцігадовая вайна|Васьмідзесяцігадовае вайны]] Бруге быў некалькі разоў полем бітваў. У [[1579]] року места далучылася да Утрэхцкае ўніі (вайскова-палітычны хаўрус аб'яднанныхаб’яднанных паўночных правінцыяў Нідэрляндаў супраць гішпанскага панаваньня). Аднак унія супраць [[Гішпанія|Гішпаніі]] ня хутка вярнула эканамічнае разьвіцьцё: выхад да мора застаўся на пэўны час за гішпанцамі. Гэта значна ўскладняла гандаль, аднак горад працягваў жыць. У 1510 року Бругскі магістрат заснаваў школу для хлапчукоў з бедных сем'яўсем’яў. Восем рокаў пасьля, ў 1518-м, была заснаваная школа для дзяўчынак.
 
=== Бругскія карункі і "«паміраючае места"» (пэрыяд XVII-XVIII XVII—XVIII стст.) ===
[[Файл:Isabella_Rubens.jpg|значак|справа|Гішпанская каралева Ізабела насіла вопратку, аздобленную бругскімі карункамі]]
[[XVII стагодзьдзе|XVII]] стагодзьдзя ў гісторыі Бруге непарыўна асацыюецца з вырабам карунак. Каклюшкі са звычайнага занятку жанчын перараслі спачатку ў рамяство, а потым і ў цэлую мескую індустрыю.
 
З [[1612]] року пачынаюцца адчыняцца школы для дзяўчынак, дзе сярод іншага іх вучылі і майстэрству вырабу карунак. Павялічэньне школаў для дзяйчынак у параўнаньні з колькасьцю школаў для хлапчукоў (125 супраць 15) даказвае, што выраб дадзенай прадукцыі быў запатрабаваным на рынку і паступова становіцца важнае крыніцай прыбытку Бруге. У [[1802]] року прыкладна 6 тыс. жанчын займаліся вырабам карункаў (пры прыкладнай колькасьці жыхароў места ў 40 тыс. чалавек).
[[Файл:Klossen_binche-_kantschool_brugge.JPG|значак|справа|220px|Выраб карункаў па старой тэхналёгіі]]
 
Мескае кіраўніцтва прыймала спробы да вяртаньня былое славы Бруге. Самае галоўнае было будаўніцтва новага каналу. Аднак відавочных зьменаў для эканомікі места гэта не прынесьла: як і раней Бруге ня мог канкураваць з больш разьвітымі портамі Фляндрыі - — Гентам ды Антвэрпэнам. Бруге - — як звычайнае правінцыйнае места - — засталося ў баку ад галоўных падзеяў [[XIX стагодзьдзе|XIX]] стагодзьдзя: [[Француская рэвалюцыя]], набыцьцё Бельгіяй незалежнасьці, прамысловая рэвалюцыя і  г. д. У [[1850]] року Бруге лічыўся найбяднейшым местам Фляндрыі.
 
Сучасьнікі, якія бывалі ў месьце, адзначалі ягоную сгасаючую прыгажосьць. Так апісаў у сваіх падарожных нататках Бруге францускі пісьменьнік [[Віктор Гюго]]. Аднак самай трапнай ацэнкай жыцьця места стаў раман ''Жоржа Родэнбаха'' '''"«Мёртвы Бруге"»''' ({{langмова-fr|Bruges-la-Morte}}) у 1892 року. Ягоны твор меў вялікі посьпех у Эўропе, пазьней быў неаднаразова экранізаваны.
 
У 1877 бельгійскі кароль Леапольд II сказаў, што быў бы рады, калі б "«усе прыгожыя дамы ды помнікі былі адноўленыя так, каб места стала вялікім музэем"». Неўзабаве так і сталася дзякуючы архітэктару ''Луі дэ ла Сэнсэры'' ({{langмова-fr|Louis de la Censerie}}), рэстаўрацыйныя працы якога зрабілі з правінцыйнага места праслаўленую славутую мясьціну.
 
=== XX стагодзьдзе ===
У [[1895]] року быў рэалізаваны плян бэльгійскага ўраду па будаўніцтву новага порту - — Зээбруге ({{langмова-nl|Zeebrugge}}), які б зьвязваўся з унутраным портам Бруге. Мэта праекту - — павялічыць эканамічную прывабнасьць порту месту, аднак з-за недастатку шляхоў зносінаў з іншымі рэгіёнамі краінамі а таксама з-за неразьвітай прамысловасьці ўнутры места, нельга было чакаць хуткага посьпеху. [[Файл:Elly Maersk.jpg|зьлева|значак|300px|Адзін з найвялікшых караблёў у сьвеце ў порце Бруге]]Акрамя таго, паступоваму разьвіцьцю порту перашкодзіла [[Першая сусьветная вайна]], падчас якой нямецкія войскі захапілі Бруге. Места было вызваленае брытанцамі толькі праз 4 рокі - — ў [[1918]]. Паваенны порт пачаў працаваць праз два рокі - — ў 1920-м.▼
 
▲У [[1895]] року быў рэалізаваны плян бэльгійскага ўраду па будаўніцтву новага порту - Зээбруге ({{lang-nl|Zeebrugge}}), які б зьвязваўся з унутраным портам Бруге. Мэта праекту - павялічыць эканамічную прывабнасьць порту месту, аднак з-за недастатку шляхоў зносінаў з іншымі рэгіёнамі краінамі а таксама з-за неразьвітай прамысловасьці ўнутры места, нельга было чакаць хуткага посьпеху. [[Файл:Elly Maersk.jpg|зьлева|значак|300px|Адзін з найвялікшых караблёў у сьвеце ў порце Бруге]]Акрамя таго, паступоваму разьвіцьцю порту перашкодзіла [[Першая сусьветная вайна]], падчас якой нямецкія войскі захапілі Бруге. Места было вызваленае брытанцамі толькі праз 4 рокі - ў [[1918]]. Паваенны порт пачаў працаваць праз два рокі - ў 1920-м.
 
Падчас [[Другая сусьветная вайна|Другое сусьветнае вайны]] порт Бруге быў зноўку захоплены і на працягу чатырох рокаў знаходзіўся пад акупацыяй. Выкарыстаньне порту аднавілася толькі ў [[1951]] року, і з гэтага часу пачынаецца няспынны рост ягонае значнасьці. Ужо з 1960-га року порт здольны прыймаць найвялікшыя кантэйнерныя караблі і танкеры. З [[1970]] па [[1985]] была праведзеная наступная рэканструкцыя порту: пабудаваныя дзве новыя марскія дамбы, што дазволіла вынесьці гавані глыбей у мора, таксама пабудаваныя два вялікіх дока.
 
== Панарамы ==
[[Файл:Panorama 't Zand.JPG|700пкс|<center>360°-панарама плошчы хэт Занд ('t Zand).</center>]]
 
[[Файл:PanoramaPanoBrug 't- IMG 6015 - IMG 6019 - 7525x1974 - CLIN Zand1.JPGjpg|700px700пкс|<center>360°-панарамаПлошча плошчыГротэ хэт ЗандМаркт ('tDe Grote ZandMarkt).</center>]]
 
[[Файл:PanoBrug - IMG 6015 - IMG 6019 - 7525x1974 - CLIN 1.jpg|700px|<center>Плошча Гротэ Маркт (De Grote Markt).</center>]]
 
[[Файл:PanoBrug - IMG 6167 - IMG 6171 - 7001x2683 - SLIN 1.jpg|700px700пкс|<center>Выгляд на зьліццё каналаў.</center>]]
 
[[Файл:PanoBrug - IMG 5917 - IMG 5922- 7990x1880 - SLIN 1.jpg|700px700пкс|<center> Выгляд на Розэнхудкаай (Rozenhoedkaai).</center>]]
 
[[Файл:PanoBrug - IMG 6057 - IMG 6060 - 7529x1784 - SLIN.1.jpg|700px700пкс|<center>Каналы Спігэлрай ды Ланэрай (de Spiegelrei — de Langerei).</center>]]
 
[[Файл:PanoBrug - IMG 6130 - IMG 6138 - 8549x2506 - SLIN 1.jpg|700px700пкс|<center>Плошча Бюрг (De Burg).</center>]]
 
[[Файл:Panorama beginenhof.jpg|700px700пкс|<center>Гарадзкі парк Мінэватэрпарк (het Minnewaterpark).</center>]]
 
== Вонкавыя спасылкі ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Бруге»