Паўночны полюс: розьніца паміж вэрсіямі

'''Паўночны полюс''' (Паўночнае канцавосьсе) – гэта самая паўночная кропка [[Зямля|Зямлі]]. Існуе чатыры тлумачэннітлумачэньні паўночнагатэрміну полюса"Паўночны полюс", але ў жыцціжыцьці ўжываецца толькі два зь іх. Усе тлумачэннітлумачэньні маюць аднолькавую рысу – кожная размяшчаеразьмяшчае полюс у [[Арктычны акіян|Арктычным акіяне]]. ТлумачэнніТлумачэньні полюсаполюсу наступныя:

# ''НедасяжнасціНедасяжнасьці''.

Астраномы тлумачаць “геаграфічны” паўночныПаўночны полюс планетыплянэты ў [[Сонечная сістэмасыстэма|Сонечнай сістэмесыстэме]] як кропку, якая знаходзіцца на тым самым паўшар’і, што і на [[Зямля|Зямлі]]. Магнітны полюс атрымаў назву згодна з кірункам магнітнага поляполю, якое ўваходзіць ці выходзіць з зямной кары. Калі лінія поляполю укладаюцца падобна да зямных, гэта і ёсцьёсьць паўночны магнітны полюс плянетыплянэты. Магнітныя палюсы погуцьмогуць мяняцца месцамі з паўночнага пана паўднёвы ій наадварот. На працягу міліярдаў гадоў на Зямлі гэта здараласьздаралася многашмат разоў, а 500 000 гадоў назадтаму паўднёвы магнітны полюс знаходзіўся на месцы сённяшнягясёньняшняга паўночнага. Прынята лічыць, што гэтая з’явазьява здараецца ў той час, калі [[нікель|нікелева]]-[[жалеза|жалезнае]] [[ядро]] Зямлі мяняезьмяняе сваю палярнасцьпалярнасьць. Не вядомаНевядома, што вызываевыклікае гэты працэс.

Адзіным вядомым аб’ектам Сонечнай сістэмысыстэмы, які не мае магнітных палюсоў гэта [[ГіперыёнГіпэрыён]] – [[спадарожнік]] [[Сатурн (плянэта)|Сатурну]]а. З-за таго, што ён неня мае магнітнага поляполю ій знаходзіцца пад уплывам інныхіншых спадарожнікаў, ён абарачаецца хаатычна.

Вось [[Уран]]а нахіленанахіленая да плоскаціплоскасьці экліптыкі пад вуглом 90°, так акрэсленнеакрэсленьне палажэнняпалажэньня паўночнага полюсаполюсу гэтазьяўляецца спорнаеспрэчным пытаннепытаньнем.

Геаграфічны полюс – гэта наібольшнайбольш паўночнаепаўночная кропка на паверхні Зямлі, усталяваныусталяваная на падставе яе руху вакол асівосі. Менавіта праз гэту кропку праходзіць вось абаротаабарачэньня нашайнашае планетыплянэты. Ён мае стабільнае палажэннепалажэньне ( геаграфічная шырата 90°N); там няма зямлі, а акеанакіян большы час пакрыты [[лёд]]ам. Не гледзячы на тое, ў які бок пайсціпайсьці ад геаграфічнага паўночнага полюсаполюсу, гэты кірунак заўсёды будзе паўднёвыпаўднёвым.

Першая навуковая экспедыцыяэкспэдыцыя на геаграфічны паўднёвы полюс адбыласьадбылася [[6 красавіка]] [[1909]] года. Вайсковы інжэнерінжынер [[Роберт Піры]], [[МэццюМэцьцю Генсан]] і чатыры эскімоса (Оота, Сігло, Эгінгвэй і Ооквеа) пачалі пакарэннепакарэньне полюсаполюсу. Да недаўняга часу лічыласьлічылася, што ім гэта ўдаласьўдалося, але ў [[1996]] годзе быў праведзенправедзены дакладны аналіз новаадкрытых запісаў Піры. Ён вызначыў, што экспедыцыіэкспэдыцыі да полюсаполюсу нехапіла 32 км.

Першым даказаным пакарэннемпакарэньнем быў пералёт над полюсам нарвескаганарвэскага вандроўцы [[Роальд Амундсэн|Роальда Амундсэна]] і ягоягонага амерыканскагаамэрыканскага спонсара Лінкальна Элсворта на дырыжаблі ''Norge'', распраектаванымспраектаваным і пілатаваным італьянцам [[Умберта Нобель|УмбертаУмбертам Ноблем]]. Палёт са [[Шпіцберген]]а на [[Аляска|Аляску]] адбыўся ў [[1926]] годзе.

[[3 траўня]] [[1952]] года падпалкоўнік амерыканскіхамэрыканскіх ваенна-паветраных сіл [[Джозэф Флетчар]] і лейтэнант [[Віліам Бенэдзікт]] зрабілі пасадку на геаграфічным паўночным полюсе. [[6 красавіка]] [[1992]] года [[Роберт Шуман]] стаў наімалодшымнаймалодшым пераможцам полюса, яму было 10 гадоў.

У культуры Захада усталяваласьусталявалася легенда, што на Паўночным полюсе жыве [[Санта Клаўс]].

Агульнае тлумачэннетлумачэньне магнітнага полюсаполюсу - кропка, ў каторайякой магнітнае поле Зямлі стварае ззь яе паверхняй вугал 90°. Гэта тлумачэннетлумачэньне вызначыў у [[1600]] годзе сэр Віліам Гідберт – ангельскі фізык.

Магнітны полюс неня трэба блытаць з геамагнетычным полюсам. Магнітная поўнач - гэта кропка, на якую паказвае кожны компас, а як вядома магнітныя палюсапалюсы рухаюцца, так у [[2003]] годзе стрэлка компасакомпасу паказвала на кропку каля канадзкіх [[выспы Каралевы Элізабэты|выспаў Каралевы Элізабэты]] ({{Каардынаты|78|18|паўночнае|104|0|заходняе}}).

Першая навуковая экспедыцыяэкспэдыцыя на магнітны полюс адбыласьадбылася пад кіраўніцтвам [[Джэймс Кларк Росс|Джэймса Кларка Роса]], [[1 чэрвеня]] [[1831]] года ён адкрыў магнітны полюс каля ўзбярэжжаўзьбярэжжа Адэлаіды. 72 гады пазнейпазьней Роальд Амудсэн заўважыў, што палажэннепалажэньне полюса змяніласьзьмянілася. Трэцяе вымярэнневымярэньне полюсаполюсу ажыццявіліажыцьцявілі канацкіяканадзкія навукоўцы, лакалізуючылякалізуючы магнітную поўнач на [[выспа прынца Ўэльскага|выспе прынца Ўэльскага]]. Урад [[Канада|Канады]] правёў шэраг даследванняўдаследваньняў, з каторыхякіх можна зрабіць вывадвыснову, што полюс рухаецца на поўнач. Яго сярэдняя хуткасцьхуткасьць складае каля 40 км уна год.

Геамагнітны полюс - гэта паўночная частка геамагнітнага поля Зямлі. Ён мае шмат падобных уласцівасцейуласьцівасьцяў з магнітным полюсам, аднак утвараецца пад уздзеяннемузьдзеяньнем магнітасферымагнітасфэры. У зоне геамагнітнага полюса утвараецца [[паўночнае ззяннезьзяньне]]. Геаграфічныя каардынаты геамагнітнага полюсаполюсу: {{Каардынаты|78|30|паўночнае|69|0|заходняе}}, недалёка ад Куаанаак, [[Грэнляндыя]]. Першая навуковая экспедыцыяэкспэдыцыя на геамагнітны полюс Зямлі адбыласьадбылася уў [[1992]] годзе пад кіраўніцтвам [[Дэвід Хемплеман-Адамс|Дэвіда Хемплемана-Адамса]].

== Паўночны полюс недасяжнасцінедасяжнасьці ==

Полюс недасяжнасцінедасяжнасьці – гэта кропка ў Арктычным акіяне, наібольш аддаленая ад берага, адлегласцьадлегласьць ад бліжэйшай зямлі складае больш за 1100 км. Каардынаты: {{Каардынаты|84|03|паўночнае|174|51|заходняе}}. Яго дасягнуў у [[1927]] годзе сэр [[Губерт Вілкінс]] (на самалёце). У [[1959]] годзе [[СССР|савецкі]] [[ледакол]] змог туды даплыць.