Спрошчаная сыстэма раманізацыі баўгарскай мовы: розьніца паміж вэрсіямі

'''Спрошчаная сістэмасыстэма раманізацыі [[Баўгарская мова|баўгарскай мовы]]''' ({{мова-en|Streamlined System}}) з'яўляеццазьяўляецца сістэмайсыстэмай [[Транслітарацыя|транслітарацыі]] баўгарскай [[Алфавіт|азбукi]], створаныстворанай ў Інстытуце [[Матэматыка|матэматыкі]] і [[Iнфарматыка|інфарматыкі]] пры [[Баўгарская акадэмія навук|Баўгарскай акадэміі навук]] у 1995 годзе, які вызначаецца па наступнай табліцы: <ref name="Guidelines">L.L. Ivanov, [[wikisource:Toponymic Guidelines for Antarctica|Toponymic Guidelines for Antarctica]], Antarctic Place-names Commission of Bulgaria, Sofia, 1995. (на англійскай)</ref><ref>M. Gaidarska, The Current State of the Transliteration of Bulgarian Names into English in Popular Practice, Contrastive Linguistics, XXII, 1998, 112, pp. 69-84. ISSN: 0204-8701 (на англійскай)</ref><ref name="Antarctica">L.L. Ivanov, [http://members.multimania.co.uk/rre/Romanization.html On the Romanization of Bulgarian and English], Contrastive Linguistics, XXVIII, 2003, 2, pp. 109-118. ISSN: 0204-8701; ''Errata, id.'', XXIX, 2004, 1, p. 157. (на англійскай)</ref><ref>Andreev A., I. Derzhanski eds. [http://www.math.bas.bg/report/IMI%20Jubilee%20Book.pdf ''Bulgarian Academy of Sciences: Institute of Mathematics and Informatics, founded 1947.''] Sofia: Multiprint Ltd., 2007. 64 pp. ISBN 978-954-8986-27-4 (на англійскай i баўгарскай)</ref>

Спрошчаная сістэмасыстэма была распрацаванараспрацаваная для таго, каб служыць для [[Лацінскі алфавіт|лацінізацыі]] [[Баўгарыя|баўгарскіх]] [[Геаграфія|геаграфічных]] назваў у [[Антарктыда|АнтарктыдыАнтарктыдзе]], і была прынятая для гэтай мэты з баўгарскай КамісііКамісіяй па імёнаўімёнах АнтарктыцыАнтарктыды 2 сакавіка 2005 года.<ref name="Guidelines"> </ref> У далейшым гэтая сістэмасыстэма была выбранавыбраная баўгарскім [[Урад|урадам]] у якасціякасьці афіцыйнай сістэмысыстэмы транслітэрацыі, якіяякая будуцьбудзе выкарыстоўвацца ва ўсіх дакументаўдакументах, якія сведчацьпазначаюць асобу, дарожныхдарожныя знакаўзнакі, назваўназвы вуліц, афіцыйныхафіцыйныя інфармацыйныхінфармацыйныя сістэмсыстэмы, базбазы даных, вэб-сайты мясцовых уладаў г.д. <ref>[[wikisource:bg:Правилник_за_издаване_на_българските_документи_за_самоличност|Regulations for the issuing of Bulgarian identity documents]], State Gazette #14 of 2000. ISSN: 0205-0900 (на баўгарскай)</ref><ref name="Antarctica"> </ref><ref>Ministry of Regional Development and Public Works, [[wikisource:bg:Наредба_№_3_за_транслитерация_на_българските_географски_имена_на_латиница|Ordinance #3 of 26 October 2006 on the Transliteration of the Bulgarian Geographical Names in Latin Alphabet]], State Gazette # 94, 21 November 2006. ISSN: 0205-0900 (на баўгарскай)</ref> 'У рэшце рэшт, спрошчаная сістэма стала часткай баўгарскага заканадаўства, а таксама быў уключаны ў [[wikisource:bg:Закон за транслитерацията|Закон аб транслітэрацыі]], прыняты ў 2009 годзе.<ref name="Law">[http://dv.parliament.bg/DVWeb/fileUploadShowing.jsp?&idFileAtt=79168&allowCache=true State Gazette # 19, 13 March 2009]. ISSN: 0205-0900 (на баўгарскай)</ref>

Спрошчаная сістэмасыстэма распрацоўвалася з мэтай нанясеннядасягненьня аптымальныаптымальнага балансбалансу паміж наступнымі часткова дубліруюцьдублюючымі і часткова канфліктуючыхканфліктуючымі прыярытэтаўпрыярытэтамі:<ref name="Antarctica"> </ref>

* Па-першае, асноўнай мэтай гэтай сістэмысыстэмы з'яўляеццазьяўляецца забеспячэннезабеспячэнтне праўдападобна фанетычныяфанетычнага набліжэннянабліжэньня баўгарскіябаўгарскіх словысловаў англійскаяпры карыстальнікаўвымаўленьні кажучыанглійскамоўнымі карыстальнікамі, у тым ліку тыя, якія неня ведаюць пра баўгарскайбаўгарскую мовемову і якім не даступныя дадатковыя тлумачэннітлумачэньні;

* ДругаяПа-другое - і менш прыярытэтныя, сістэмасыстэма павінна дазволіцьспросьціць для пошукупошук арыгінальнага напісаннянапісаньня кірыліцай, наколькі гэта магчыма;

* Па-трэцяе, транслитерирaваныятранслітараваныя формы баўгарскіх словаў павінны адпавядаць англійскаяанглійскаму моўнаймоўнаму асяроддзіасяродзьдзю, г.зн. не павінны ўспрымацца як занадта «не-англійскiя»;

* ВПа-четвертыхчацьвёртае, транслитерирaваныятранслітараваныя формы словаў павінны быць упарадкаванымупарадкаванымі іды простымі.

* АўтэнтычныАўтэнтычныя лацінскайлацінскія напісаннінапісаньні імёнаў не-баўгарскаганебаўгарскага паходжанняпаходжаньня маюць прыярытэт, напрыклад, ''James Bourchier'', ''Émile de Laveleye'' i ''Wellington'' а не ''Dzheyms Baucher'', ''Emil dyo Lavele'' або ''Uelingtan''.<ref name="Antarctica"> </ref>

* У канцы слоў '''-ИЯ''' транслітэруюцца як ''IA'', а не ''IYA'' (выключэнневыключэньне ўведзена ў 2006 годзе).<ref>[[wikisource:bg:Правилник_за_издаване_на_българските_документи_за_самоличност|Regulations for the issuing of Bulgarian identity documents (Amendment)]], State Gazette #83 of 2006. ISSN: 0205-0900 (на баўгарскай)</ref><ref name="Law"> </ref>

Было прапанавана змяніцьзьмяніць спрошчаную сістэмусыстэму так, каб баўгарскія літары '''Ъ''' i '''Ц''' транслітэруюццатранслітэраваліся як ''Ă'' і ''TZ'' адпаведна.<ref>V. Stankov, ed. [http://bmanolov.free.fr/tmp/BG_pravopis.pdf ''New Orthographic Dictionary of Bulgarian Language''.] Bulgarian Academy of Sciences and Hazel Publishers, 2002. p.51. ISBN 9789548283611 (на баўгарскай)</ref><ref name="IBL-BAS"> V. Murdarov, P. Kostadinova. [http://www.balgarskiezik.org/4-2005/V_MOURDAROV_et.pdf National standard for the transliteration of Bulgarian Cyrillic personal names with Latin characters (Problems and proposed solutions).] Bulgarian Language Journal, No. 4, 2005. ISSN 0005-4283 (на баўгарскай)</ref> Аднак гэтыя прапановы не змаглі атрымаць больш шырокае прызнаннепрызнаньне, і не былі прынятыя для афіцыйнага выкарыстаннявыкарыстаньня.<ref name="IBL-BAS"> </ref><ref>M. Dimitrova. [http://www.kultura.bg/bg/article/view/11588 Comprehensible Bulgaria.] Culture Weekly, 23 March 2006. (на баўгарскай)</ref>

==Зваротны варыянтуварыянт==

СістэмаСыстэма не з'яўляеццазьяўляецца зваротнызваротнай, таму што '''А''', '''Ж''', '''Й''', '''Ц''', '''Ш''', '''Щ''', '''Ю''', '''Я''' транслитерированытранслітараваны такім жа чынам, як і '''Ъ''', '''ЗХ''', '''Ь''', '''ТС''', '''СХ''', '''ШТ''', '''ЙУ''', '''ЙА''' адпаведна. Дапаможныя,Дапаможны зваротны варыянт сістэмысыстэмы прапануеццапрапануюць Л. ІвановІваноў, Д. СкордевСкордзеў і Д. ДобревДобраў, якіяякі будуцьбудзе выкарыстоўвацца ў тых асаблівых выпадках, калі дакладны пошук баўгарскіябаўгарскіх словысловаў з лацінскіх формахформаз з'яўляеццазьяўляецца адным з прыярытэтных; для гэтай мэты, літары i спалучэнняспалучэньні літар '''А''', '''Ъ''', '''Й''', '''Ь''', '''ЗХ''', '''ЙА''', '''ЙУ''', '''СХ''', '''ТС''', '''ТШ''', '''ТЩ''', '''ШТ''', '''ШЦ''' транслітеруватисьтранслітаруюцца як ''A'', ''`A'', ''Y'', ''`Y'', ''Z|H'', ''Y|A'', ''Y|U'', ''S|H'', ''T|S'', ''T|SH'', ''T|SHT'', ''SH|T'', ''SH|TS'' транслітэруюццатранслітаруюцца як ''A'', ''A'', ''Y'', ''`Y'', ''Z|H'', ''Y|A'', ''Y|U'', ''S|H'', ''T|S'', ''T|SH'', ''T|SHT'', ''SH|T'', ''SH|TS'' адпаведна.<ref>L. Ivanov, D. Skordev, D. Dobrev. [http://micom2009.smm.org.mk/upload/1241897999_B1_Abstract_MICOM2009_Ivanov.pdf The New National Standard for the Romanization of Bulgarian.] (Abstract). MASSEE International Congress on Mathematics. Ohrid, 16-20 September 2009. (на англійскай)</ref>

==ПараўнаннеПараўнаньне з іншымі сістэмамісыстэмамі==

Спрошчаная сістэмасыстэма заснаваная на ангельскайангельска-арыентаванай транслітэрацыі, выкарыстоўваючы глабальнуюглябальную ролю лінгва франка ангельскай мовы. АналагічныАналягічны зрух у бок англійскаяанглійска-арыентаванай транслітэрацыі назіраецца і ў выпадку іншых кірылічных альфабэтаў, у прыватнасці, [[Расейская мова|расейскi]]<ref>[http://mvd.consultant.ru/doc.asp?ID=51135&PSC=1&PT=3&Page=5 Ordinance N 1047 of 31.12.2003, Ministry of Interior of the Russian Federation.] (на расейскай)</ref> і [[Украінская мова|ўкраінскі]]<ref>[http://www.brama.com/art/transliterationu.html Resolution of the Ukrainian Commission on the Issue of Legal Terminology. Record No. 2 of 19.04.1996.] (на ўкраінскай)</ref><ref>Ordinance N 55 of the Cabinet of Ministers of Ukraine [http://zakon1.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=55-2010-%EF “Regulation of the Latin transliteration of the Ukrainian alphabet”] of 27 January 2010. (на ўкраінскай)</ref>, і ў некаторай ступені [[Македонская мова|македонскі]].<ref>D. Georgievski, [http://www.globusmagazin.com.mk/?ItemID=E05814E53750B04B8D30FF5C8EB91A2E How to Romaniza the Cyrillic alphabet,] Globus Weekly, issue 70, 19 August 2008. (на македонском)</ref><ref>[http://www.omniglot.com/writing/macedonian.htm Omniglot: Macedonian language, alphabet and pronunciation] (на англійскай)</ref>

Спрошчаная сістэмасыстэма падобная на сістэмысыстэмы BGN/PCGN 1952 года для раманізацыі баўгарскай мовы, які па-ранейшаму афіцыйны у [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|Злучаных Штатах Амэрыкі]] і [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніi]]. Аднак апошняя ўяўляе сабой кірылічныя літары '''Х''', '''Ь''' i '''Ъ''' як ''KH'', ''’'' (апостраф) i ''Ŭ'', у той час як спрошчаная сістэмасыстэма выкарыстоўвае ''H'', ''Y'' i ''A'' замест.<ref name="Antarctica"> </ref><ref>USBGN, [http://gort.ucsd.edu/edocs/fed/USBGN_romanization.pdf ''Romanization Systems and Roman-Script Spelling Conventions''], 1994, pp.15-16. (на англійскай)</ref>

Другая падобная сістэмасыстэма, не прынятыпрынятыя для службовага карыстаннякарыстаньня ў Баўгарыі, з'яўляеццазьяўляецца сістэмасыстэма А. ДанчеваДанчава, М. Холмана, Я. ДимовайДзімовай i М. Савовай, якіяякая ўяўляе сабой кірылічныя літары '''У''' i '''Ъ''' як ''OU'' i ''U'' адпаведна, у той час як спрошчаная сістэмасыстэма выкарыстоўвае ''U'' i ''A'' для гэтай мэты.<ref name="Antarctica"> </ref><ref>A. Danchev, M. Holman, E. Dimova, M. Savova. ''An English Dictionary of Bulgarian Names: Spelling and Pronunciation''. Sofia, Nauka i Izkustvo Publishers, 1989. 288 pp. (на англійскай)</ref>