Вуза: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д Клетка перанесеная ў Вуза: паводле беларускіх спэцыялізаваных слоўнікаў і абмеркаваньня
усе тэрміны; клетка → вуза
Радок 1:
'''Кле́ткаВу́за'''<ref>[http://slounik.org/s/31 (Кароткі расейска-беларускі фізыялягічны слоўнік. Менск: Тэхналогія, 1993. Укладальнікі: А.Стасевіч, С.Варыёцкі]</ref><ref name="farma">[http://slounik.org/s/51 Кароткі расейска-беларускі фармакалагічны слоўнік. Менск: Тэхналогія, 1995. Укладальнікі: С.Прыхожы, А.Стасевіч, А.Юркін, А.Сітнік, І.Каваленка]</ref>, '''каморка'''<ref>[Лацінскаяhttp://slounik.org/s/32 мова|паБеларуска-лацінску]расійскі слоўнік. Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі, 1925. Факсімільнае выданьне: Менск: Народная асвета, 1993. ISBN 5-341-00918-5 Укладальнікі: Мікола Байкоў, Сьцяпан Некрашэвіч]</ref><ref>[http://slounik.org/s/25 Руска-беларускі, беларуска-рускі слоўнік медыцынскіх тэрмінаў. Горадня: ГрДМУ, 2001. Укладальнік: Віктар Варанец]</ref>, ''cellula'цэля'''<ref name="farma" /> ({{мова-la|cellula}}) – самая маленькая структурная і функцыянальная адзінка жывых [[арганізм]]аў, якая здольная ажыцьцяўляць усе асноўныя працэсы жыцьцядзейнасьці ([[абмен рэчываў]], [[рост]] і [[размнажэньне]]). КлеткаВуза зьяўляецца базавай адзінкай марфалягічна-функцыянальнай дзейнасьці ўсіх жывых арганізмаў (акрамя [[вірус]]аў).
 
Усе клеткавыявузавыя формы жыцьця дзеляцца на два надцарствы на падставе будовы ствараючых іх клетаквузаў – [[пракарыёты]] (''даядравыя'') і [[эўкарыёты]] (''ядравыя'')<ref>http://yanko.lib.ru/books/biolog/nagl_biochem/198.htm Наглядная биохимия, Кольман Я., Рём К.-Г.</ref>. Пракарыётныя клетківузы болей простыя па будове, узьніклі раней эўкарыётаў.
 
Усе жывыя клетківузы складаюцца з [[Цытаплазма|цытаплазмы]] (запаўняе унутраную прастору клетківузы) у якой разьмяшчаюцца розныя арганоіды і клеткавыявузавыя ўключэньні, а так сама генэтычны матэрыял у выглядзе малекулы [[ДНК]]. Прастора клетківузы абмяжоўваецца клеткавайвузавай абалонкай<ref>http://library.thinkquest.org/12413/structures.html#cell_wall Cell structures and functions</ref>.
 
Існаваньне ў клетцывузе ядра зьяўляецца асновай падзелу клетаквузаў на ядравыя і бязьядравыя, але на самой справе розьніца ў будове клеткахвузаў гэтых групаў тычыцца ня толькі ядраў.
 
Арганізмы могуць складацца як з адной так і са шматлікіх клетаквузаў. У шматкеткавых арганізмах, клетківузы розных органаў значна адрозьніваюцца адна ад адной як па морфалягічнай так і па біяхімічнай будове.
 
Паняцьце клетківузы ўпершыню ўжыў [[Робэрт Гук]] у [[1665]] годзе.
 
== Хімічны склад клетківузы ==
 
КлеткіВузы жывых арганізмаў утрымліваюць некалькі відаў хімічных спалучэньняў з рознай будовай і ўласьцівасьцямі. Склад гэтых спалучэньняў можа адрозьнівацца ў розных групаў арганізмаў.
Большая частка клетківузы складаецца з [[Вада|вады]] (70 - 80%)<ref>http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/biologiya/KLETKA.html</ref>. Яна стварае спрыяльнае асяродзьдзе ажыцьцяўленьня біяхімічных рэакцыяў, а так сама можа быць вынікам біяхімічных рэакцыяў. Склад астатніх элемэнтаў звычайна падаецца ў далях да масы клетківузы без уліку вады.
 
40-60% сухой масы клетківузы складаецца ззь [[Бялок|бялкоў]], якія выконваюць розныя функцыі, ад будаўнічай і рэгуляцыйнай да транспартнай і шматлікіх іншых<ref>http://www.seu.ru/cci/campaign/gen/strkl.htm </ref>. У сваю чаргу бялкі складаюцца з [[Амінакіслата|амінакіслотаў]]. У большасьці бялкоў да амінакіслотаў далучаны іншыя элемэнты, што надае ім спэцыфічныя ўласьцівасьці.
 
Акрамя бялкоў, амінакіслоты складаюць [[пептыд]]ы і [[поліпептыд]]ы. Яны выконваюць розныя функцыі, зьяўляюцца гармонамі, натуральнымі антыбіётыкамі і г.д.
Радок 24:
[[Вугляводы]] выконваюць галоўную энэргетычную функцыю, і функцыю назапашваньня энэргіі.
 
[[Ліпіды]] ствараюць аснову клеткавайвузывай абалонкі, але акрамя гэтага яны ўдзельнічаюць амаль ва ўсіх клеткавыхвузавых працэсах (рэгуляцыйных, транспартных, камунікацыйных, метабалічных).
 
Хімічная будова клетаквузаў складаецца з наступных хімічных элемэнтаў: [[кісларод]] (65% масы чалавека), [[вуглярод]] (18% масы чалавека), [[вадарод]] (10% масы чалавека), [[азот]] (3% масы чалавека), а так сама [[кальцый]], [[фосфар]], [[калій]], [[сера]], [[натрый]], [[магній]], [[хлор]], [[жалеза]], [[ёд]], [[медзь]], [[цынк]], [[кобальт]], [[марганец]], [[фтор]], [[малібдэн]], [[сэлен]] і г.д., якія складаюць меней 2% масы чалавека.
 
== Крыніцы ==
Радок 34:
{{Commons|Category:Cell biology|выгляд=міні}}
 
[[Катэгорыя:КлеткаВуза]]
 
{{Link FA|es}}