Фінікс (Арызона): розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат дадаў: kw:Phoenix
Радок 1:
{{Мястэчка
{{Горад
| Назва = Фінікс
| Назва ў родным склоне = Фінікса
| Няпэўная назва =
|Краіны = ЗША
|Герб Арыгінальная назва =
|Сьцяг Краіны = ЗША
| Назва мапы = ЗША (Арызона)
|Мянушка = «Даліна Сонца»
|Горад зГерб = 1868
|Плошча Сьцяг = 1230,5
| Гімн =
|Насельніцтва = 1 461 575
| Першыя згадкі =
|Насельніцтва з прыгарадамі = 3 865 077
| Горад з = 1868
|Шчыльнасьць насельніцтва = 1188,4/км²
| Магдэбурскае права =
|Тэлефонны код = 480, 602, 623
| Былыя назвы =
|Геаграфічныя каардынаты = {{coor dm|33||N|112||W|type:city}}
| Былая назва =
|Часавы пас = [[MST]] ([[UTC]]-7)
| Мясцовая назва =
|Часавы пас улетку = няма
| Адміністрацыйная адзінка = Штат
|Штат = Арызона
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = Арызона
|Мэр = [[Філ Гордан]]
| Адміністрацыйная адзінка2 =
|Месцазнаходжаньне = Phoenix in Maricopa County map.png
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 =
| Адміністрацыйная адзінка3 =
| Назва адміністрацыйнай адзінкі3 =
| Сельсавет =
| Пасялковы савет =
| Кіраўнік = Мэр
|Мэр Імя кіраўніка = [[Філ Гордан]]
| Плошча = 1230,5
| Вышыня =
| Колькасьць насельніцтва = 1 461 575
| Год падліку насельніцтва =
| Шчыльнасьць насельніцтва = 1188,4/км²
| Колькасьць двароў =
| Часавы пас = [[MST]] ([[UTC]] = -7)
| Летні час =
| Тэлефонны код = = 480, 602, 623
| Паштовы індэкс =
| Аўтамабільны код =
| Выява = Phoenix_skyline_Arizona_USA.jpg
| Апісаньне выявы =
| Шырата паўшар'е = паўночнае
| Шырата градусаў = 33
| Шырата хвілінаў = 26
| Шырата сэкундаў = 54
| Даўгата паўшар'е = заходняе
| Даўгата градусаў = 112
| Даўгата хвілінаў = 04
| Даўгата сэкундаў = 26
| Пазыцыя подпісу на мапе =
| Водступ подпісу на мапе =
| Commons = Category:Phoenix, Arizona
| Сайт =
| Колер = {{Колер|ЗША}}
}}
'''Фінікс''' ({{мова-en|Phoenix}}), мянушка: ''«Даліна Сонца»'') — [[сталіца]] і найбуйнейшы горад [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|амэрыканскага]] штата [[Арызона (штат)|Арызона]]. Заснаваны як горад [[25 лютага]] [[1881]] году, першапачаткова зваўся Хуздо, што на мове [[Наваха (мова)|Наваха]] азначае «''Сьпякотнае месца''», пазьней пераназваны ў Фінікс.
 
Насельніцтва горада на [[2005]] прыблізна склала 1 321 045 чалавек (6-ы па велічыні горад ЗША), разам з прыгарадамі  — 3 865 077 чалавек (14-е месца ў ЗША). Фінікс таксама зьяўляецца найбуйнейшай [[Сьпіс сталіцаў ЗША|сталіцай штата]] з усіх амэрыканскіх сталіцаў, уключаючы фэдэральную сталіцу [[Вашынгтон]].
 
== Геаграфія ==
 
=== Геаграфічнае становішча ===
[[Файл:PhoenixDowntown.jpg|міні|зьлева|250пкс|Панарама Фінікса]]
Фінікс разьмешчаны ў [[Даліна (рачная)|даліне]] рэкі Солт-Рывэр, таксама вядомай як «Даліна Сонца», на вышыні 340  м ад [[узровень мора|узроўню мора]], у цэнтральнай частцы Арызоны, у самім цэнтры пустэльні [[Санаран (пустэльня)|Санаран]]. Геаграфічныя каардынаты цэнтра горада  — 33°31'4231’42" пн.ш. 112°4'354’35" з.д.
 
Рака Солт-Рывэр (Салёная рака) перасякае горад з усходу на захад. [[Рэчышча]] ракі амаль заўсёды перасохлае, за выключэньнем выпадкаў скіду вады з [[вадасховішча]], разьмешчанага вышэй па плыні, створанага для бесьперабойнага забесьпячэньня гораду прэснай вадой.
 
Тэрыторыя горада акружаная [[горы|горамі]] Мак-Даўэл на паўночным усходзе, Ўайт-Тэнк на захадзе, Супэрстэйшн на ўсходзе і С'ераС’ера-Эстрэла на паўднёвым захадзе. У межах гораду маюцца горы Фінікс і Паўднёвыя.
 
Паводле бюро перапісу насельніцтва ЗША, тэрыторыя горада складае 1230,5 км², зь іх 1229,9 км² (99,95%) сушы і 0,6 км² (0,05%) воднай паверхні.
 
=== Клімат ===
Клімат Фінікса засушлівы, вельмі падобны да клімату гарадоў вакол [[Пэрсыдзкі заліў|Пэрсыдзкага заліва]]  — [[Багдад]]а або [[Эр-Рыяд]]а. Звыш 80 дзён на год, з канца чэрвеня па верасень, сярэднедзённая тэмпэратура перавышае +38 °C. Абсалютны максымум +50 °C быў зарэгістраваны [[26 чэрвеня]] [[1990]], абсалютны мінімум [[7 студзеня]] [[1913]] склаў -8−8,8 °C. Наогул мінімальная тэмпэратура ўзімку вельмі рэдка апускаецца ніжэй нуля, апошні раз гэта адбылося [[23 сьнежня]] [[1991]].
 
Колькасьць ясных дзён на год каля 300. Сярэднегадавая колькасьць ападкаў  — 210  мм, самы вільготны месяц  — сакавік (27 мм), самы сухі  — чэрвень (4 мм). [[Сьнег]] у горадзе  — вельмі рэдкая зьява, адзначаўся ў горадзе ўсяго сем раз, апошні раз у сьнежні [[1985]]. Максымальная вышыня сьнежнага покрыва дасягнула 10  см у студзені [[1937]].
 
{| class="wikitable"
Радок 132 ⟶ 166:
|}
 
Па [[перапіс]]е 2000 году насельніцтва гораду склала 1 321 045 чалавек, 465 834 [[хатняя гаспадарка|хатнія гаспадаркі]] і 307 450 [[сям'я|сем'яўсем’яў]]. Шчыльнасьць насельніцтва 1074 чал/км². Шчыльнасьць гарадзкой забудовы  — 403 хаты на км².
 
35,7 % хатніх гаспадарак маюць дзяцей ва ўзросьце да 18 гадоў. 46,9 % складаюць людзі, якія жывуць у [[шлюб]]е, 12,9 %  сем'ісем’і без бацькі-карміцеля, 34 % хатніх гаспадарак ня мае сям'ісям’і. Сярэдні памер хатняй гаспадаркі  — 2,79, а сярэдні памер сям'і сям’і — 3,39 чалавека.
 
Насельніцтва горада па ўзросьце: 28,9 % асобы да 18 гадоў, 10,9 % ад 18 да 24 гадоў, 33,2 % ад 25 да 44 гадоў, 18,8 % ад 45 да 64 гадоў і 8,1 %  — людзі старэй 65 гадоў. Сярэдні ўзрост гараджанаў складае 31 год. На кожныя 100 жанчын прыходзіцца 103,5 мужчын.
 
Сярэднегадавы [[прыбытак]] хатняй гаспадаркі складае 42 207$, сям'і сям’і — 46,467$. Мужчыны маюць сярэдні [[заработная плата|заробак]] 32 820$, жанчыны  — 27 466$. 15,8 % насельніцтва і 11,5 % сем'яўсем’яў жывуць за [[рыса беднаты|рысай беднаты]]. З агульнага насельніцтва 21 % дзяцей і 10,3 % пэнсыянэраў таксама жывуць у беднаце.
 
=== Расавы і рэлігійны склад ===
На 2000 год, 71,07 % жыхароў Фінікса прыналежаць да белай расы, 5,1 % [[афра-амэрыканец|афра-амэрыканцы]], 2,02 % [[карэнныя амэрыканцы|карэнныя народы Амэрыкі]], 2,0 %  — [[азіяты]], 0,13 %  — жыхары абтокаў Ціхага акіяна, 16,4 % прадстаўнікі іншых расаў і 3,28 % прадстаўнікі дзьвюх або больш расаў. 34,06 % маюць лацінскае або гішпанскае паходжаньне.
 
Па перапісе 2000 году 45 % насельніцтва зьяўляюцца [[каталікі|каталікамі]], 37 % [[пратэстанты]], 13 % [[мармоны]], і 5 % [[габрэі]].
 
== Гарады-пабрацімы ==
Радок 150 ⟶ 184:
{|
| valign="top" |
{{Сьцяг Канады}} - — [[Калгары]] ([[Альбэрта]], [[Канада]])<br />
{{Сьцяг Італіі}} - — [[Катані]] ([[Італія]])<br />
{{Сьцяг Кітаю}} - — [[Чэнду]] ([[Кітай]])<br />
{{Сьцяг Ірляндыі}} - — [[Эніс]] ([[Ірляндыя]])<br />
{{Сьцяг Францыі}} - — [[Грэнобль]] ([[Францыя]])
| valign="top" |
{{Сьцяг Мэксыкі}} - — [[Эрмасільё]] ([[Санора]], [[Мэксыка]])<br />
{{Сьцяг Японіі}} - — [[Хімэдзе]] ([[Японія]])<br />
{{Сьцяг Чэхіі}} - — [[Прага]] ([[Чэхія]])<br />
{{Сьцяг Ізраілю}} - — [[Рамат-Ган]] ([[Ізраіль]])<br />
{{Сьцяг Тайваня}} - — [[Тайбэй]] ([[Тайвань]])
|}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Phoenix, Arizona|выгляд=міні}}
* [http://www.phoenix.gov афіцыйнаяАфіцыйная бачына]
 
{{Сталіцы штатаў ЗША}}