Вікіпэдыя

Кляштар: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
34 504 праўкі
выявы
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
34 504 праўкі
стыль, артаграфія
Радок 1:
[[Выява:Monastery of Franciscan, Pinsk.JPG|міні|Кляштар францішканаў у [[Пінск|Пінску]]]]
'''Кля́штар''' (ад [[лацінская мова|лац.]] ''claustrum'' — замак, закрытае мейсцамесца) — [[Каталіцтва|каталіцкі]] манастыр.
 
Кляштары належалі да пэўных [[манаскі ордэн|манаскіх ордэнаў]]. Каталіцкія манахі-місіянэры і першыя адзінкавыя кляштары вядомыя на тэрыторыі сучаснае Беларусі зь сярэдзіны 13 стагодзьдзя. Многія ўзьніклі неўзабаве пасьля хрышчэньня [[ВКЛ|Літвы]] (ў [[1387]]) годзе.
 
Найбольш '''старажытныя кляштары''':
* [[францішкане|францішканаў]] у [[Пінск|Пінску]] ([[1396]]) і [[Ашмяны|Ашмянах]] ([[1505]]);
* [[аўгустыны|аўгустынаў]] у [[Быстрыца|Быстрыцы]] (цяпер [[Астравецкі раён|Астравецкі раён]]), [[Берасьце|Берасьці]] і [[Горадня|Горадні]] (заснаваны [[Вітаўт|Вітаўтам]]);
* [[бэрнардыны|бэрнардынаў]] у [[Вільня|Вільні]] ([[1471]]), [[Горадня|Горадні]] і [[Полацак|Полацку]] ([[1498]]).
[[Выява:Catholic Church in Połacak 1.jpg|міні|Кляштар дамініканаў у [[Полацак|Полацку]] (1774—1804)]]
Большасьць '''кляштараў''' заснаваная ў пэрыяд [[Контррэфармацыя|Контррэфармацыі]], іх фундатарамі былі каралі [[Рэч_ПаспалітаяРэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай Двух Народаў]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікія князі літоўскія]], [[магнат|магнаты]] ([[Сапегі]], [[Глябовічы]], [[Радзівілы]], [[Пацы]] і інш.), [[шляхта]]. У канцы [[18 стагодзьдзястагодзьдзе|XVIII ст.]] на беларускіх землях [[ВКЛ]]княства (бязь [[Вільня|Вільні]]) дзейнічалі кляштары іды рэзыдэнцыі:
* [[аўгустыны|аўгустынаў]] — 4,
* [[баніфраты|баніфратаў]] — 4,
Радок 25:
* [[цыстэрыяны|цыстэрыянаў]] — 3.
 
ІснаваліТаксама існавалі '''жаночыя кляштары''':
* [[бэнэдыктыны|бэнэдыкцынак]] — 5,
* [[бэрнардыны|бэрнардынак]] — 4,
Радок 31:
* [[цыстэрцыяны|цыстэрцыянак]] — 1.
[[Выява:Catholic church of Franciscan 2, Ashmiany.jpg|міні|Францішканскі кляштар у [[Ашмяны|Ашмянах]]]]
Мэтаю заснаваньня кляштараў фундатары звычайна называлі [[місіянэрства]]; асаблівае становішча займалі [[езуіты|езуіцкія]] іды [[:be:піяры|піярскія]] [[калегіюм]]ы, якія вырашалі адукацыйныя задачы. Пры многіхшматлікіх калегіюмах працавалі невялікія шпіталі.
 
Клясычны тып кляштару выпрацаваны ордэнам [[бэнэдыктыны|бэнэдыктынаў]]. Гэта быў замкнёны ансамбаль буды або памяшканьняў для жыцьця манаскае суполкі. Цэнтрам ансамблю быў [[касьцёл|касьцёл]]. Каля яго рабіліся абкружаныя крытаю галерэяю ([[клуатар|клуатрам]]) чатырохвугольнычатырохкутны двор, сад. З усходу да клуатра далучалася заля [[капітул]]а, з захаду — кельлі, або [[дарміторыюм]]. Насупраць касьцёла будавалі трапезную залю ([[рэфэкторыюм]]). Астатнія будынкі (дом [[абат]]а, шпіталь, школа, гаспадарчыя пабудовы) разьмяшчаліся на тэрыторыі ў межах кляштарных муроў. Бэнэдыктынскі тып кляштару быў запазычаны большасьцю каталіцкіх [[ордэн]]аў і прыстасаваны адпаведна характару іх дзейнасьці.
 
Пераважная большасьць кляштараў зачыненая пасьля паўстаньняў [[Паўстаньне_1830—1831_гадоў|1830-31 гадоў]] і [[Паўстаньне_1863—1864_гадоў|1863-1864 гадоў]] па абвінавачаньню ў неляяльнасьці манахаў уладам, апошнія адзінкавыя — у 1880—90-я. Іх жылыя будынкі найчасьцей прыстасоўвалі пад шпіталі, казармы, лякарні; іх касьцёлы ператвараліся ў парафіяльныя або перараблялі ў праваслаўныя храмы.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Кляштар»