Менскае ваяводзтва: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д →Геаграфія: артаграфія |
дапаўненьне, стыль, шаблёны |
||
Радок 42:
| Часавы пас =
| Скарачэньне =
| Катэгорыя ў Commons =
| Парамэтар1 = [[1566]] — [[1793]]
Радок 59 ⟶ 53:
'''Ме́нскае ваяво́дзтва''' ({{мова-la|Palatinatus Minscensis}}) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў [[ВКЛ|Вялікім Княстве Літоўскім]]. Плошча ваяводзтва складала 55 500 км². Сталіцай зьяўлялася [[места]] [[Менск]].
Герб ваяводзтва меў наступны выгляд: «у чырвоным полі рыцар у срэбных латах і са срэбным шчытом з залатым шасьціканцовым крыжом, які заносіць над галавой срэбны меч з залатым этэсам і скача на срэбным кані з залатым ўзбраеньнем, збруяй і вачамі; сядло чырвонае з залатой акантоўкай».<ref>[http://www.heraldicum.ru/belarus/vojvod.htm Гербы белорусских воеводств в Великом княжестве Литовском] // Материалы исследований О.Однороженко (г.Харьков) и М.В.Ревнивцева (г.Энгельс)
Па == Асноўныя падзеі ==
* [[1566]]: у выніку адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформы ўтворанае Менскае ваяводзтва на аснове былога [[Менскае княства|Менскага княств]]а, рэформа таксама ўсталявала межы ваяводзтва і паветаў — [[Менскі павет|Менскага]] і [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага]].
* [[1662]]: [[Барысаўскае староства]] пераведзенае ў Аршанскі павет Віцебскага ваяводзтва.<ref>Міхась Мацельскі. [http://goman.borisov-e.info/index.php?id=17 Гісторыя Барысава ў датах] // «[[Гоман Барысаўшчыны]]»</ref>
* [[1569]]: са згоды мясцовай шляхты [[Мазырскі павет]]
* [[1599]]: у Менску праз [[рок (год)|рок]], па чарзе з [[Наваградак|Наваградкам]],
* [[1654]]—[[1667]]: [[Масковія|маскоўскія войскі]] акупавалі значную частку тэрыторыі ваяводзтва.
* [[1667]]: у склад Рэчыцкага павету было ўлучанае [[Лоеўска-Любецкае староства]] (8 тыс. км²).<ref>[[Вячаслаў Насевіч]]. [http://vn.belinter.net/vkl/29.html Тэрыторыя, адміністрацыйны падзел // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя ў 2 тамах. Т.1. — Мінск, 2005. С. 34—39.]</ref>
* [[1708]]: войскі швэдзкага караля [[Карл XII|Карла XII]] учынілі значныя разбурэньні на абшарах ваяводзтва, асабліва ў Менскім павеце.
* [[1772]]: у выніку [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|1-га падзелу Рэчы Паспалітай]]
* [[1775]]: у сувязі з акупацыяй усходніх ваяводзтваў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыяй]], менскую сэсію Трыбуналу перанесьлі ў [[Гародня|Гародню]].
* [[20 сьнежня]] [[1793]]:
== Геаграфія ==
На поўначы межавала з [[Полацкае ваяводзтва|Полацкім]] і [[Віцебскае ваяводзтва|Віцебскім]] ваяводзтвамі, на захадзе — зь [[Віленскае ваяводзтва|Віленскім]] і [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградзкім]] ваяводзтвамі, на поўдні зь [[Берасьцейскае ваяводзтва|Берасьцейскім]] і [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскім]] ваяводзтвамі, на ўсходзе — з [[Масковія]]й і [[Амсьціслаўскае ваяводзтва|Амсьціслаўскім ваяводзтвам]].<ref name="sg">Województwo mińskie //
Тэрыторыя Менскага ваяводства мела форму [[прастакутнік]]а з нашмат даўжэйшымі заходнім і ўсходнім бакамі. Рака [[Бярэзіна]], якая ад вытоку да вусьця працякала па тэрыторыі ваяводзтва, падзяляла ягоны абшар надвая. У паўночнай частцы Менскага ваяводзтва брала свой выток рака [[Вяльля]]. Гэтая частка ваяводзтва ўяўляла шырокія, не вельмі ўраджайныя раўніны, паўднёва-заходняя (Мазырскі павет) — ляжала ў [[Палесьсе|Палесьсі]].
Радок 105 ⟶ 101:
== Прававы лад ==
[[Файл:IRPMińskie.PNG|міні|270пкс|справа|Менскае ваяводзтва на мапе Рэчы Паспалітай]]▼
Мясцовыя органы ўлады валодалі шырокімі паўнамоцтвамі ў вырашэньні ўсіх мясцовых справаў. У сваёй дзейнасьці яны кіраваліся агульнадзяржаўнымі нарматыўнымі актамі, мясцовым звычаёвым правам і актамі мясцовай адміністрацыі. Асобнае кіраваньне было ўсталяванае ў прыватных уладаньнях заможнай шляхты.
Радок 112 ⟶ 106:
== Урадоўцы ==
▲[[Файл:IRPMińskie.PNG|міні|270пкс|справа|Менскае ваяводзтва на мапе Рэчы Паспалітай]]
У [[сэнат|сэнаце Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў]] ваяводзтва было прадстаўленае двума сэнатарамі: [[ваявода]]й і [[кашталян]]ам.
Радок 146 ⟶ 142:
* [[Юзаф Радзівіл]] ([[29 траўня|29.5.]][[1773]] — [[3 лютага|3.2.]][[1784]])
* [[Адам Хмара]] ([[4 лютага|4.2.]][[1784]] — ?)
Кашталянамі менскімі былі:
* М.С. Тальваш ([[1566]]—[[1570]])
* Я.Я. Глябовіч ([[1572]]—[[1584]])
* М.Б. Гарабурда ([[1584]]—[[1586]])
* В.В. Агрыпа ([[1586]]—[[1590]])
* М. Стравінскі ([[1590]]—[[1592]])
* А.П. Сапега ([[1592]]—[[1597]])
* Ю.Я. Корсак ([[1597]])
* М.П. Дарагастайскі ([[1597]]—[[1600]])
* Ш.Я. Галоўчынскі ([[1600]]—[[1610]])
* П. Тышкевіч ([[1611]]—[[1618]])
* А. Слушка ([[1618]]—[[1628]])
* А. Завіша ([[1628]]—[[1630]])
* Я.А. Ляцкі ([[1630]]—[[1634]])
* Г. Дунін-Раецкі ([[1634]]—[[1649]])
* М.С. Чацьвярцінскі ([[1649]]—[[1659]])
* Я.Т. Кунцэвіч ([[1661]])
* С.К. Кандзежаўскі ([[1661]]—[[1663]])
* А. Юдзіцкі ([[1672]]—[[1677]])
* Я.П. Юдзіцкі ([[1694]])
* К. Есьман ([[1697]])
* А. Пузына ([[1697]]—[[1701]])
* К. Война-Ясяніцкі ([[1701]])
* М. Шчука ([[1701]]—[[1709]])
* Т.А. Ваньковіч ([[1710]])
* Ш. Любецкі-Друцкі ([[1710]])
* Я.Ф. Сапега ([[1711]]—[[1712]])
* Д. Выгоўскі ([[1713]]—[[1740]])
* А. Глябіцкі-Юзэфовіч ([[1740]]—[[1758]])
* М. Юдзіцкі ([[1742]]—[[1758]])
* Я. Юдзіцкі ([[1758]]—[[1777]])
* А.М. Ракіцкі ([[1777]]—[[1779]])
* А. Хмара ([[1779]]—[[1784]])
* Ш. Забела ([[1784]]—[[1787]])
* Ш. Забела ([[1787]]—[[1792]])
* М. Абуховіч ([[1792]]—[[1793]])
== Глядзіце таксама ==
Радок 154 ⟶ 188:
== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* Województwo mińskie // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V, s. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_V/339 339]▼
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
▲* Województwo mińskie //
* Województwo mińskie // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|6}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VI/482 482]
* Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, П15 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1
{{Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Вялікага Княства Літоўскага}}
|