Ян Давід Голянд: розьніца паміж вэрсіямі

 

== Біяграфічны нарыс ==

 

На пачатку 1780-х, у той час, як гаспадар [[Нясьвіж]]а [[Караль_Станіслаў_Радзівіл_«Пане_Каханку»|Караль Станіслаў Радзівіл]] запрашае Я. Голанда на пасаду дырыгента нясьвіскай капэлы, у опэрна-балетным тэатры Нясьвіжа ставяцца шматлікія клясычныя творы замежных і мясцовых аўтараў. Менавіта тут Я. Голанд упершыню звярнуўся да опэрна-балетных жанраў. [[17 верасьня]] [[1784]] у Нясьвіжы адбылася прэм'ера опэры Я. Голанда «''Агатка, або Прыезд пана''» і была прымеркаваная да візыту караля [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]]. Кароль з задавальненьнем праглядзеў спэктакаль, пазнаў сябе ў вобразе «добрага пана», які прыязджае й вырашае ўсе інтрыгі на карысьць закаханых. Пасля прэм'еры Панятоўскі меў ласку прачытаць прысутным беларускамоўны верш уласнага сачыненьня. Гэта была адна зь першых опэр, створаных і пастаўленых на Беларусі ў XVIII ст, якая набыла асаблівую вядомасьць і больш за сорак год ішла на сцэнах тэатраў Рэчы Паспалітай. Лiбрэта да опэры «Агатка» стварыў князь [[Мацей Радзiвiл]], якi сам быў музыкантам-аматарам. Опэра адрозьніваецца кампазыцыйна-драматургічнай дасканаласьцю, найбольшую эмацыянальную нагрузку ў ёй нясе музыка. Арыентаваная на клясычны стыль, яна разам з тым насычаная мясцовым нясьвіскім фальклёрам.

 

== Творчая спадчына ==

Творчасьць Яна Давіда Голанда ў канцы XVIII — пачатку XIX ст. аказала значны ўплыў на разьвіцьцё беларускай музычнай школы эпохі клясыцызму.

 

Да 2006 г. было завершанае аднаўленьне камiчнай опэры кампазытара «''Чужое багацьце нiкому ня служыць''». Сюжэт твора, упершыню пастаўленага ў 1785 г. у Нясьвiскiм тэатры магнацкага роду Радзiвiлаў, уяўляе сабой клясычны ўзор камiчнай опэры свайго часу. Кася — дачка багатага ўдаўца Чужапанка — пакахала парабка Янака. Аднак прагны бацька не жадае аддаваць дачку з зайздросным пасагам свайму халопу. Але дзякуючы фантазii Янака, Чужапанак дае згоду на шлюб. Да нашых дзён дайшлi толькi партыi першай скрыпкi i кантрабаса, а таксама вакалу з тэкстам. Пераклад арыяў i дуэтаў з польскай на беларускую мову зрабiў [[Васiль Сёмуха]], а драматург Сяргей Кавалёў аднавiў згубленыя дыялёгi. Мастацкi кiраўнiк ансамбля салiстаў «Клясык-авангард» Уладзiмер Байдаў стварыў аркестровыя аранжыроўкi, паводле складу нясьвiскага аркестра апошняй трэцi XVIII ст. Камэрная партытура опэры, дзейныя асобы ў якой усяго тры пэрсанажы, робяць твор прывабным для сучаснага тэатральнага жыцьця. 7 ліпеня 2009 г. у [[Тэатар_опэры_і_балету_(Менск)|Нацыянальным акадэмічным Вялікім тэатры опэры і балета]] адбылася прэм'ера опэрнага спектакля «''Чужое багацьце нікому ня служыць''».

 

 

== Літаратура ==

* Скарабагатаў, В. Ян Давід Голанд і ягоная опера «Агатка, або Прыезд пана» / Віктар Скарабагатаў // Роднае слова. 1996. № 4. С. 165—166. (Анталогія беларускага раманса).

 

[[Катэгорыя:Нямецкія кампазытары]]

[[Катэгорыя:Нямецкія дырыгенты]]