Вікіпэдыя

Ян Давід Голянд: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
34 504 праўкі
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
34 504 праўкі
Радок 5:
Нарадзіўся Я. Голанд у [[Нямеччына|Германіі]], у [[Санкт-Андрэазберґ|Санкт-Андрэазберґу]]. Магчыма вучыўся ў [[Карл_Філіп_Эмануіл_Бах|Карла Філіпа Эмануіла Баха]]. Найбольш раньнія зьвесткі пра яго адносяцца да 1760-х, калі Я. Голанд лічыўся ўжо дастаткова аўтарытэтным кампазітарам. У 1771 уладкаваўся ў [[Гамбург|Гамбургу]], які ў той час быў адным з найбуйнейшых эўрапейскіх цэнтраў канцэртна-тэатральнага жыцьця. Голанд займаў пасаду дырэктара музыкі ў [[Царква_сьвятой_Кацярыны_(Гамбурґ)|царкве св. Кацярыны]]. Творы Я. Голанда — сымфоніі, кантаты й араторыі, вакальныя й інструментальныя пьесы — пастаянна выконваліся ў канцэртах, друкаваліся ў розных зборніках. Невядомыя акалічнасьці (па некаторых зьвестках, сьмерць жонкі) прымусілі яго "зьняцца зь месца". З другой жонкай, спявачкай Разінай, ён апынаецца ў Варшаве, дзе яго й напаткала запрашэньне Караля Радзівіла. Вядома, што знаёмыя Голанда (у прыватнасьці, [[Ян Дусік]]) былі вельмі задаволеныя сваёй працай у князёў Рэчы Паспалітай і, магчыма, раілі Голанду ня надта сумаваць па радзіме.
 
На пачатку 1780-х, у той час, як гаспадар [[Нясьвіж]]а [[Караль_Станіслаў_Радзівіл_«Пане_Каханку»|Караль Станіслаў Радзівіл]] запрашае Я. Голанда на пасаду дырыжора нясьвіскай капэлы, у опэрна-балетным тэатры Нясьвіжа ставяцааставяцца шматлікія клясычныя творы замежных і мясцовых аўтараў. Менавіта тут Я. Голанд упершыню звярнуўся да опэрна-балетных жанраў. У17 верасьня 1784 у Нясьвіжы адбылася прэм'ера опэры Я. Голанда ''"Агатка, або Прыезд пана"''. Гэтаі была аднапрымеркавана зь першых опэр, створаных і пастаўленых на Беларусі ў XVIII ст. Напісаная з нагоды прыезду ўда Нясьвіжвізіта караля [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]]. Кароль з задавальненьнем праглядзеў спэктакль, янапазнаў сябе ў вобразе "добрага пана", які прыязджае й вырашае ўсе інтрыгі на карысьць закаханых. Пасля прэм'еры Панятоўскі меў ласку прачытаць прысутным беларускамоўны верш уласнага сачыненьня. Гэта была адна зь першых опэр, створаных і пастаўленых на Беларусі ў XVIII ст, якая набыла асаблівую вядомасьць і больш за сорак год ішла на сцэнах тэатраў Рэчы Паспалітай. Лiбрэта да опэры "Агатка" стварыў князь [[Мацей Радзiвiл]], якi сам быў музыкантам-аматарам. Опэра адрозьніваецца кампазіцыйна-драматургічнай дасканаласьцю, найбольшую эмацыянальную нагрузку ў ёй нясе музыка. Арыентаваная на клясычны стыль, яна разам з тым насычана мясцовым нясьвіскім фальклорам. У Нясьвіжы кампазітар напісаў і іншыя творы — опэру "Чужое багацьце нікому не служыць" і балет "Арфей і Эўрыдыка" (або "Арфей у пекле"), а таксама кантату, прысьвечаную Каралю Радзівілу.
 
Другая опэра Голанда ''"Чужое багацьце нікому не служыць"'' была пастаўлена ў 1785 годзе. Гэта быў таксама забаўляльны спэктакль з павучальным лірыка-камедыйным сюжэтам. Зь яе зьнік "добры пан" і з'явіўся спрытны юнак, які ўласным розумам будуе сваё шчасьце й свой лёс.
Амаль дваццаць год працаваў Я. Голанд у Нясьвіжы. У пачатку XIX ст. ён пераехаў у [[Вільня|Вільню]], дзе на працягу 23 год выкладаў музыку ў [[Віленскі унівэрсітэт|Віленскім унівэрсітэце]], кіраваў унівэрсітэцкім хорам і аркестрам, працягваў пісаць музыку. Тут ён напісаў і сваё самае значнае тэарэтычнае дасьледаваньне - падручнік "Акадэмічны трактат аб сапраўдным мастацтве музыкі", у свой час шырока вядомы і папулярны сярод музыкантаў.▼
 
У Нясьвіжы Голанд таксама сачыніў балеты ''"Арфей і Эўрыдыка"'' (альбо ''"Арфей у пекле"'') і "Сялянскі разарый", кантату "Сьмелы, мужны Караль Другі", прысьвечаную Каралю Радзівілу, шэраг вакальных твораў і клавірных п'ес.
 
▲Амаль дваццаць год працаваў Я. Голанд у Нясьвіжы. УПасля пачатку[[Падзелы_Рэчы_Паспалітай|падзелаў Рэчы Паспалітай]] і заняпаду магнацкіх дынастый Голанд страціў заробак, але не XIXпакінуў сткраіну. ёнЁн пераехаў у [[Вільня|Вільню]], дзе на працягу 23 год выкладаў музыку ўу [[Віленскі унівэрсітэт|Віленскім унівэрсітэце]] фартэпіяна й тэорыю музыкі, кіраваў унівэрсітэцкім хорам і аркестрам, працягваў пісаць музыку. Тут ён напісаў і сваё самае значнае тэарэтычнае дасьледаваньне - падручнік "Акадэмічны трактат аб сапраўдным мастацтве музыкі", у свой час шырока вядомы і папулярны сярод музыкантаў.
 
Памёр Голанд 12 сьнежня 1827 года.
 
== Творчая спадчына ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Ян_Давід_Голянд»