Людвіка Марыя Ганзага: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў |
Няма апісаньня зьменаў |
||
Радок 1:
[[Файл:Ludwika Maria Gonzaga van Egmont.jpg|thumb|200px|На партрэце пэндзьля ван Эгманта ([[1645]]).]]
'''Людвіка Марыя Ґанзаґа Нэвэрская''' ({{lang-pl|Ludwika Maria Gonzaga de Nevers}}, {{мова-fr|Marie Louise Gonzaga de Nevers}}; [[18 жніўня]] [[1611]], [[Нэвэр]] ці [[Парыж]], [[Францыя]] — [[10 траўня]] [[1667]], [[Варшава]], [[Польшча]]) — каралева [[Польшча|Польшчы]] й [[ВКЛ|вялікая княгіня літоўская]], жонка апошніх каралёў дынастыі [[Ваза (дынастыя)|Ваза]] — [[Уладзіслаў Ваза|Уладзіслава]] і [[Ян Казімер Ваза|Яна Казімера]].
== Раньняе жыцьцё ==
Дачка францускага князя [[Шарль дэ Нэвэр|Шарля дэ Нэвэра]] з дому [[Ганзага]] (з 1627 — [[княства Мантуя|князя Мантуі]]) і Катарыны дэ Майен (пляменьніцы знакамітага [[Анры I дэ Гіз|князя Гіза]]). Выхаваньнем Марыі займалася сястра яе бацькі, аўдавелая княгіня [[Лёнгвіль]]. Дзякуючы ёй дзяўчына
Першая прапанова шлюбу Марыі Ганзагі й [[Уладыслаў Ваза|Уладыслава Вазы]] была зробленая ў [[1634]], але ў [[1637]] той ажаніўся з [[Цэцылія Рэната Габсбург|Цэцыліяй Рэнатай Габсбург]]. У [[1640]] пазнаёмілася з братам Уладзіслава і таксама вязьнем Рышэльё [[Ян Казімер Ваза|Янам Казімерам]], тады ж адчыніла ў Парыжы літаратурны салён.
== Каралева Польшчы й вялікая княгіня літоўская ==
Заручыўшыся зь Янам Казімерам (які на цырымоніі прадстаўляў свайго брата), Марыя Людвіка ў суправаджэньні вялікае сьвіты накіравалася ў Рэч Паспалітую і прынялася ператвараць варшаўскі двор на францускі манэр. Вынікаючы запаветам бацькі, яна падбівала мужа на вайну з туркамі, але ў цэлым уплыў яе быў абмежаваны пытаньнямі культуры і адукацыі (у прыватнасьці, не безь яе ўдзелу ў Рэчы Паспалітай стала выходзіць першая [[газэта]]).▼
У [[1644]] пасьля сьмерці Цэцыліі Рэнаты [[Ян Казімер Ваза]] аднавіў сватаўство да яе ад імя свайго брата [[Уладзіслаў Ваза|Уладзіслава]], які пасварыўся з [[Габсбургі|Габсбургамі]] і марыў аб зьвязе з урадам [[кардынал Мазарыні|Мазарыні]]. Толькі [[5 лістапада]] [[1645]], калі Марыі было далёка за 30 і яна выйшла зь дзіцянараджальнага веку, яна здолела ўступіць у шлюб, заручыўшыся зь Янам Казімерам, які на цырымоніі прадстаўляў свайго брата. Тады ж яна прыняла новае імя Людвіка, бо ў Рэчы Паспалітай імя Марыя было зарэзэрваванае за [[Маці Божая|Маці Божай]].
▲
Пасьля сьмерці Ўладыслава ў [[1648]] каралём быў абраны Ян Казімер. Марыя Людвіка пагадзілася стаць яго жонкай. На другога мужа, меней спрактыкаванага ў дзяржаўных пытаньнях, яна мела вялікі ўплыў. Каралева дапамагала яму ў змаганьні з магнацкай партыяй [[Ежы Любамірскі|князя Любамірскага]] і настойвала на абраньні новага караля пры жыцьці старога (прынцып ''[[vivente rege]]''). Польскія патрыёты нэгатыўна адклікаліся аб яе кіраваньні дзяржавай; Рудаўскі параўнаў яе з «малюсенькім этыёпам, які засядлаў слана».[http://books.google.com/books?id=IfIbP8sfC0wC&pg=PA27&dq=deluge+rudawski&as_brr=0#v=onepage&q=&f=false] Ня маючы ўласных дзяцей, яна марыла бачыць наступным каралём мужа сваёй пляменьніцы, [[Анры III Бурбон Кандэ|князя Энгіенскага]], альбо ўнука сваёй выхавальніцы, юнага князя Лёнгвіля.
| |||