Картаген: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат дадаў: sh:Kartaga
Vseslav (гутаркі | унёсак)
выпраўленая артаграфія, дададзеная інфа
Радок 1:
[[Выява:Carthage column.JPG|міні|300пкс250пкс|Руіны Карфагена]]
{{Артаграфія}}
[[Выява:Carthage column.JPG|міні|300пкс|Руіны Карфагена]]
 
'''Карфаген''' ([[старажытнагрэцкая мова|па-старажытнагрэцку]] Καρχηδών Karkhēdōn, [[лацінская мова|па-лацінску]] Carthago або Karthago ад [[Фінікія|фінікійскага]] Qart-ḥadašt - новае места) — старажытны [[горад]] паўночнай [[Афрыка|Афрыкі]], які існаваў на тэрыторыі сённяшнягасёньняшняга [[Туніс]]у ў [[Тунэзія|Тунэзіі]]. У старажытныя часы Карфаген быў [[сталіца]]й аднайменнай марской і гандлёвай [[імперыяімпэрыя|імперыіімпэрыі]]. Жыхароў Карфагена называлі [[пуны|пунамі]]. ПасляПасьля заняпаду імперыіімпэрыі Карфаген ператварыўся ў [[Рымская імперыяімпэрыя|Рымскі]] горад. СённяСёньня Карфаген з'яўляеццазьяўляецца адным з прадмесцяўпрадмесьцяў Туніса. Месца, на якім у [[1979]] годзе праводзіліся археалагічныяархэалягічныя раскопкі, унесена ў спіссьпіс [[СусветнаяСусьветная спадчына|СусветнайСусьветнай спадчыны]] і штогод прываблівае да сябе шматлікіх турыстаў.
 
==Геаграфія==
 
Карфаген ляжыць на ўзбярэжжы [[Міжземнае мора|Міжземнага мора]] ў адлегласціадлегласьці 10 кіламетраўкілямэтраў на захадзе ад сённяшнягасёньняшняга Туніса на поўначы Тунэзіі. Дзякуючы свайму прыдатнаму геаграфічнаму месцазнаходжаннюмесцазнаходжаньню на [[Сіцылійская пратока|Сіцылійскай пратоцы]] Карфаген меў магчымасцьмагчымасьць моцнага кантролю над марскім гандлем паміж заходнім і ўсходнім, а таксама паміж паўднёвым і заходнім Міжземным морам. Гэта было самай важнай прадумовайперадумовай далейшай эканамічнай і ваеннай перавагі горада і яго дамінантнай ролі ў Міжземнамор'і, а таксама значна далей за ягоягонымі межамі. Карфаген ляжаў на скрыжаванніскрыжаваньні важнейшых фінікійскіх гандлёвых шляхоў паміж [[Левантэ]] і [[ГібралтарГібральтар]]ам. Карфаген таксама меў выхад да [[Тырэнскае мора|Тырэнскага мора]] праз [[Сіцылія|Сіцылію]].
 
Сам горад ляжыць на паўвостравепаўвыспе, якіякая на захадзе абмежаваныабмежаваная ТуніскімТуніскае залівамзатокай, на поўначы -[[лагуналягуна|лагунайлягунай]] [[Сэбкет Арыана]] і на поўдні - [[Туніскае мора|Туніскім морам]], — стратэгічна надзвычай прыдатнае месцазнаходжаннемесцазнаходжаньне, якое дазваляла пры неабходнасцінеабходнасьці паспяховыпасьпяхова вытрымліваць абарону з сушы ў выпадку вайны альбо іншай пагрозы. Пагорак [[Бірза]] быў цэнтрам пунічнага, а потым таксама і рымскага Карфагена. На поўначы, але ўжо за гарадской сцянойсьцяной, знаходзіўся рэгіён [[Магара]], які выкарыстоўваўся жыхарамі Карфагена ў сельскагаспадарчых мэтах.
 
==Гісторыя==
[[Файл:CarthageMap.png|thumb|right|220px|Карфагенская імпэрыя ў III ст. да н.э.]]
 
Карфаген быў заснаваны ў 8 ці 9 стагодзьдзі да н.э. фінікійскімі каланістамі з гораду Цір.
Пасьля заняпаду фінікійскага ўплыву ў Заходнім Міжземнамор'і Карфаген паступова падпарадкоўвае сабе былыя фінікійскія [[калёнія|калёніі]]. Да III стагодзьдзя да н. э. горад становіцца найбуйнейшае дзяржавай з залежнымі тэрыторыямі на поўдні Гішпаніі, поўначы Афрыкі, на Сіцыліі, [[Сардынія|Сардыніі]], [[Корсіка|Корсіцы]].
 
Пасьля некалькіх войнаў супраць Рыму (''пунічныя войны'') згубіў свае заваёвы ды быў зруйнаваны ў 146 годзе да н. э. Юлій Цэзар прапанаваў заснаваць на ягоным месцы калёнію. Пасьля заваёвы Паўночнае Афрыкі імпэратарам [[Бізантыйская імпэрыя|Бізантыі]] Юстыніянам, Карфаген стаў сталіцай Карфагенскага экзархату. Горад канчаткова згубіў сваё значэньне пасьля заваёвы арабамі.
 
== Вонкавыя спасылкі ==