Канстытуцыя: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Monk (гутаркі | унёсак)
→‎1588: no more copyvio
Радок 7:
==1588==
 
У 1588 годзе правазнаўцамі [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялiкага Княства Літоўскага]] на чале з канцлерам [[Астафей Валович|Астафеем Валовичам]] i падканцлерам [[Леў Сапега|Львом Сапегам]] распрацаваны статут ВКЛ. Ён быў зацьверджаны вялiкiм князем [[Жыгімонт III|Жыгiмонтам III]] у студзені 1588 году. Заснаваны на Статутах [[1529]] і [[1566]] гадоў, пастановах соймаў і вялікакняскіх прывілеяў. Выкарыстоўваў дасягненьні эўрапэйскага права.
Паўтысячагодзьдзі таму з варштата вiленскай друкарнi братоў Мамонiчаў пачала свой шлях у вялiкi свет адна з найвыдатнейшых у беларускай гiсторыi кнiг — Статут Вялiкага Княства Лiтоўскага.
 
Статут фактычна зьяўляўся канстытуцыяй ВКЛ. Ён замацоўваў юрыдычна суверэнітэт дзяржавы, правы, абавязкі жыхароў, грамадзкі і дзяржаўны лад, рэлігійную талерантнасьць. Ён зьяўляўся асновай для прыняцьця судовых рашэньняў у краіне.
Статут [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялiкага Княства]] падрыхтаваны найлепшымi правазнаўцамi на чале з канцлерам [[Астфей Валовіч|Астафеем Валовiчам]] i падканцлерам [[Леў Сапега|Львом Сапегам]]. Зацверджаны ў студзенi [[1588]] года вялiкiм князем [[Жыгамонт III|Жыгiмонтам III]]. Прызнаны на той час самым перадавым кодэксам у Еўропе. У французкай Сарбоне па яму дагэтуль выкладаюць асновы права.
 
Статут быў надрукаваны на тагачаснай беларускай мове, што рабіла яго зразумелым для простых жыхароў дзяржавы: «Не обчим яким языком, але своим власным права списаные маем и каждого часу чого нам потреба ку отпору всякое крывды ведати можем».
Юрыдычнай асновай новага статуту служылi ранейшыя Статуты ВКЛ [[1529]] i [[1566]] гадоў, а таксама пастановы соймаў i вялiкакняскiя прывiлеi. На яго зьмест значна паўплывалi дасягненнi еўрапейскай юрыдычнай думкi i традыцыйнае беларускае права.
 
На большай частцы Вялікага Княства Літоўскага Статут меў юрыдычную сілу да [[1831]] году, а ў Гарадзенскай, Менскай i Вiленскай губернях (Расейскай імпэрыі) — да [[1840]].
Статут быў надрукаваны на тагачаснай беларускай мове, што рабіла яго зразумелым для простых жыхароў дзяржавы: «Не обчим яким языком, але своим власным права списаные маем и каждого часу чого нам потреба ку отпору всякое крывды ведати можем»
 
Статут быў прыняты без акта Люблiнскай унii [[1569]] года і іншых нявыгадных Княству умоваў.
 
Звод законаў Вялiкага Княства Лiтоўскага замацоўваў ягоны суверэнiтэт, дзяржаўны i грамадскi лад, правы i абавязкi жыхароў. Сцвярджаючы iдэю рэлiгiйнай талерантнасцi, Статут забяспечваў правы людзей незалежна ад iх веравызнання. Iншаземцам забаранялася набываць у краiне зямлю, займаць дзяржаўныя пасады i атрымлiваць ганаровыя званнi. З увагi на Люблiнскую унiю гэтыя забароны датычылi найперш палякаў.
 
Статут [[1588]] года дзейнiчаў нават пасля захопу Беларусi Расiйскай iмперыяй: у Магiлёўскай i Вiцебскай губернях — да [[1831]] года, а ў Гарадзенскай, Менскай i Вiленскай — да [[1840]] года
 
[http://www.pravo.by/StateLaw/statut1588.htm Статут Вялікага княства Літоўскага 1588 года]