Чаркаская вобласьць: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат дадаў: ja:チェルカースィ州 |
д стыль |
||
Радок 22:
|Шчыльнасьць = 64,19
|Месца паводле шчыльнасьці =
|Нацыянальны склад = [[украінцы]]
|Канфэсійны склад =
| Плошча = 20,9 тыс.
Радок 47:
| Дадаткі =
| Мапа адміністрацыйнай адзінкі =
| Колер фону парамэтраў =
| Колер фону герб-сьцяг = #F7EFD9
}}
'''Чарка́ская во́бласьць''' ({{мова-uk|Черка́ська о́бласть}}) —
== Геаграфічныя зьвесткі ==
=== Месцазнаходжаньне ===
▲Разьмешчана ў цэнтральнай частцы [[Украіна|Украіны]].
На ўсходзе мяжуе з [[Палтаўская вобласьць|Палтаўскай вобласьцю]], на поўдні — з [[Кіраваградзкая вобласьць|Кіраваградзкай вобласьцю]]й, на захадзе — зь [[Віньніцкая вобласьць|Віньніцкай вобласьцю]]. На поўначы мяжуе зь [[Кіеўская вобласьць|Кіеўскай вобласьцю]].
Працягласьць вобласьці з поўначы на поўдзень
=== Клімат ===
Клімат [[умерана кантынэнтальны]] зь цёплым, часам сьпякотным летам і мяккай зімой. Сярэдняя тэмпэратура паветра ў студзені
▲Клімат [[умерана кантынэнтальны]] зь цёплым, часам сьпякотным летам і мяккай зімой. Сярэдняя тэмпэратура паветра ў студзені – 5,9°С, у ліпені - +19,5°С. Сярэднярочная колькасьть ападкаў складае 450—520 мм. Працягласьць вэгетацыйнага пэрыяду - 160 — 170 дзён.
=== Рэльеф ===
Тэрыторыя вобласьці ў цэлым раўнінная і ўмоўна падзяляецца на дзьве часткі — правабярэжную ды левабярэжную. Большая частка правабярэжжа разьмешчана ў межах [[Прыдняпроўскае ўзвышша|Прыдняпроўскага ўзвышша]]. У прылеглай да Дняпра частцы знаходзіцца забалочаная Ірдына-Цясмынская нізіва. Уздоўж даліны Дняпра на 70 км цягнецца Канеўска-Машнагорскі камлюк. Значныя
У глебавым пакрыцьці на правабярэжжы пераважаюць [[чарназём]]ы, на ўзвышаных месцах — шэрыя й сьветла-шэрыя глебы. На левабярэжжы пашыраны дзярнова-глеевыя, магутныя лугавыя й [[дзярнова-падзолістыя глебы]].▼
▲Тэрыторыя вобласьці ў цэлым раўнінная і ўмоўна падзяляецца на дзьве часткі — правабярэжную ды левабярэжную. Большая частка правабярэжжа разьмешчана ў межах [[Прыдняпроўскае ўзвышша|Прыдняпроўскага ўзвышша]]. У прылеглай да Дняпра частцы знаходзіцца забалочаная Ірдына-Цясмынская нізіва. Уздоўж даліны Дняпра на 70 км цягнецца Канеўска-Машнагорскі камлюк. Значныя ўзвышэньня рэльефу надаюць тэрыторыі горны характар. Гэты раён называюць Канеўскімі горамі й Машнагорамі. Нізінны, месцамі забалочаны рэльеф мае левабярэжная частка вобласьці, якая разьмешчаная ў межах [[Прыдняпроўская нізіна|Прыдняпроўскай нізіны]].
▲У глебавым пакрыцьці на правабярэжжы пераважаюць [[чарназём]]ы, на ўзвышаных месцах — шэрыя й сьветла-шэрыя глебы. На левабярэжжы пашыраны дзярнова-глеевыя, магутныя лугавыя й дзярнова-падзолістыя глебы.
=== Карысныя выкапні ===
Вобласьць багатая на нярудныя выкапні, перадусім будаўнічыя матэрыялы: граніты, гліны (бэнтанітавыя, палігарскітавыя, вогнетрывалыя — кааліны) кварцавыя пяскі, аздабленчы камень, сланцы. Сярод паліўных рэсурсаў пераважае буры вугаль ды торф.
Левабярэжная частка вобласьці мае значныя запасы мінэральна-лекавальных водаў кшталту «Миргородська», узьведзена ды
=== Водныя аб'екты ===
Па вобласьці цякуць 1037 рэчак, якія належаць
▲Па вобласьці цякуць 1037 рэчак, якія належаць басэйну Дняпра й Паўднёвага Бугу. Галоўная рака — [[Дняпро]] (правыя прытокі — [[Рось (рака)|Рось]], Вальшанка, Цясмын (133 км), левыя — Супой, [[Сула]]. Да басэйну [[Паўднёвы Буг|Паўднёвага Бугу]] належаць рэкі Горскі Цікыч, Гнілы Цікыч, [[Ятрань]]. Буйнейшыя вадасховішчы - Канеўскае ды Крамянчуцкае, акрамя гэтага пабудавана 37 невялікіх вадасховішчаў і звыш гэтага існуе 2,3 тысячаў азёраў, сажалак ды вадаёмаў.
== Гісторыя ==
Тэрыторыя цяперашняй Чаркаскай вобласьці была заселеная ў эпоху [[палеаліт]]у (прыблізна 40 тысячаў [[рок (год)|рокаў]] таму).▼
У раньнім Сярэднявеччы гэтыя землі ўваходзілі ў [[Кіеўская Русь|Кіеўскую Русь]]. Але ў [[1239]]
▲Тэрыторыя цяперашняй Чаркаскай вобласьці была заселеная ў эпоху [[палеаліт]]у (прыблізна 40 тысячаў рокаў таму).
У позьнім сярэднявеччы тэрыторыя сучаснай вобласьці была далучаная да [[Вялікае княства Літоўскае|Вялікага
▲У раньнім Сярэднявеччы гэтыя землі ўваходзілі ў [[Кіеўская Русь|Кіеўскую Русь]]. Але ў [[1239]] — [[1240]] рр. уся тэрыторыя Чаркашчыны была спустошана [[Мангола-татарская навала|Мангола-татарскай навалай]].
Пасьля [[Люблінская вунія|Люблінскай вуніі]] і ўтварэньня [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] пачынае
▲У позьнім сярэднявеччы тэрыторыя сучаснай вобласьці была далучаная да [[Вялікае княства Літоўскае|Вялікага княства Літоўскага]] і ўвайшлі ў склад [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]].
▲Пасьля [[Люблінская вунія|Люблінскай вуніі]] і ўтварэньня [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] пачынае ўзмацняцца фэадальны прыгон, што вядзе да сялянскіх паўстаньняў. У выніку, [[8 чэрвеня]] [[1648]] року [[Пераяслаўская Рада]] ўхваліла рашэньне пра далучэньне Ўкраіны да [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]].
Пасьля задушэньня бальшавікамі УНР Чаркашчына ўвайшла ў склад УССР. Чаркаская вобласьць УССР была ўтвораная [[7 студзеня]] [[1954]] року.
== Адміністрацыйны падзел ==
Вобласьць налічвае 20 адміністрацыйных раёнаў, 16 местаў, зь якіх 6
▲Вобласьць налічвае 20 адміністрацыйных раёнаў, 16 местаў, зь якіх 6 - абласнога значэньня, 15 мястэчак, 101 пасёлак, 723 вёскі.
=== Месты ===
==== Абласнога значэньня ====
* [[Ватуціна]]
Радок 124 ⟶ 112:
* [[Чыгірын]]
* [[Шпола]]
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Cherkasy Oblast|выгляд=міні}}
{{Чаркаская вобласьць}}
{{Украіна}}
[[Катэгорыя:Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Украіны]]
|