Вікіпэдыя

Станіслаў Аўгуст Панятоўскі: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д робат дадаў: zh:斯坦尼斯瓦夫二世
стыль, пунктуацыя, выпраўленьне спасылак, артаграфія, дапаўненьне, вікіфікацыя
Радок 1:
[[Выява:August Poniatowski.jpg|міні|200пкс|Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]]
 
'''Станіслаў Аўгуст Панятоўскі''' ([[17 студзеня]] [[1732]] – — [[12 лютага]] [[1798]])  — дзяржаўны і палітычны дзеяч [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], апошні [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль польскі]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь літоўскі]] ([[1764]] – —[[1795]]).
 
== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў [[Воўчын (Камянецкі раён)|Воўчын]]е.
 
Нарадзіўся ў [[Воўчын (Камянецкі раён)|Воўчын]]е. Сын Станіслава Панятоўскага, кракаўскага кашталяна, і Канстанцыі Чартарыйскай.
У [[1755]]-[[1764]] [[стольнік вялікі літоўскі]]. У 1764 годзе абраны каралём польскім і вялікім князем літоўскім пры падтрымцы [[Расея|Расеі]]. Але вакол новага караля згуртаваліся магнаты і шляхта, якія жадалі адраджэньня [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Пры Панятоўскім паступова праводзіліся эканамічныя рэформы: адчыняліся мануфактуры, будаваліся каналы, ладзіліся кірмашы, падтрымоўваўся гандаль. Каб соймы не зрываліся праз права ''libеrum veto'' яны праводзіліся як канфэдэрацыйныя. Гэта не задавальняла Расею і [[Прусія|Прусію]], у [[1767]] годзе пры іх падтрымцы пратэстанцкая і праваслаўная шляхта (дысыдэнты) утварылі [[Торуньская канфэдэрацыя|Торуньскую]] і [[Слуцкая канфэдэрацыя|Слуцкую]] канфэдэрацыі, якія запатрабавалі ўраўнаваньня сваіх правоў з каталікамі. Пад ціскам Расеі вальны сойм у [[1768]] годзе прыняў рашэньне аб ураўнаваньні правоў дысыдэнтаў. У адказ каталіцкая шляхта стварыла [[Барская канфэдэрацыя|Барскую канфэдэрацыю]] і пачала рокаш. Паўстаньне канфэдэратаў было падаўлена ў [[1771]] годзе расейскімі войскамі, а ў [[1772]] годзе Расея, Прусія і [[Аўстрыя]] падпісалі дамову аб [[першы падзел Рэчы Паспалітай|першым падзеле Рэчы Паспалітай]].▼
 
У [[1755]]—[[1764]] [[стольнік вялікі літоўскі]], пасол у Пецярбургу ([[1756]]—[[1758]]). У 1764 годзе абраны каралём польскім і вялікім князем літоўскім пры падтрымцы [[Расея|Расеі]]. Але вакол новага караля згуртаваліся магнаты і шляхта, якія жадалі адраджэньня [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]].
Рэформы працягваліся — Чатырохгадовы сойм 1788 – 1791 гадоў прыняў [[Канстытуцыя Рэчы Паспалітай 1791 году|Канстытуцыю]]. Канстытуцыя ліквідавала падзел Рэчы Паспалітай на [[ВКЛ]] і Каралеўства Польскае аб'ядноўваючы іх ва ўнітарную дзяржаву, улада караля рабілася спадчыннай. Пры захаваньні шляхецкіх правоў, палепшалася становішча прыгонных сялян, гарады атрымоўвалі прадстаўніцтва ў сойме, адмянялася права ''liberum vetо'', магнацкія войскі ўваходзілі ў склад дзяржаўнага войска. Была створана Адукацыйная камісія.▼
 
Кавалер ордэнаў Белага Арла і Сьв. Станіслава.
Прыняцьце Канстытуцыі было кепска сустрэтая ў суседніх дзяржавах. Расейская імпэратрыца [[Кацярына ІІ]] лічыла яе небясьпечнай, пры падтрымцы Расеі ў [[1792]] годзе была створана [[Таргавіцкая канфэдэрацыя]], якая пры падтрымцы расейскіх войскаў выступіла супраць Канстытуцыі. У [[1793]] годзе адбыўся [[другі падзел Рэчы Паспалітай]]. У склад Расеі ўвайшла тэрыторыя Цэнтральнай [[Беларусь|Беларусі]], Канстытуцыя 1791 году была скасаваная, а ў [[1793]] годзе апошні сойм Рэчы Паспалітай ў [[Гародня|Гародні]] прыняў [[Канстытуцыя Рэчы Паспалітай 1793 году|новую Канстытуцыю]], якая захоўвала фэдэратыўны лад дзяржавы і ўзнаўляла выбарнасьць караля.▼
 
[[24 сакавіка]] [[1794]] году ў [[Польшча|Польшчы]] пачалося патрыятычнае паўстаньне, якое ўзначаліў генэрал [[Тадэвуш Касьцюшка]]. У [[красавік]]у паўстаньне пачалося і ў ВКЛ, дзе яго ўзначальваў [[Якуб Ясінскі]]. У ВКЛ былі ўведзеныя расейскія войскі. Аб'ектыўная немагчымасьць адначасовага змаганьня з Расеяй, Прусіяй і Аўстрыяй спрычыніліся да паражэньня паўстаньня. У [[кастрычнік]]у [[1795]] году адбыўся апошні, [[трэці падзел Рэчы Паспалітай]], якая з гэтага часу спыніла існаваньне. Станіслаў Аўгуст выракся пасады, жыў у [[Пецярбург]]у. ▼
 
Памёр у 1798 годзе ў Пецярбурзе, дзе і быў пахаваны. У [[1938]] годзе быў перанесены ў пахавальню воўчынскага касьцёла сьвятога Станіслава. У [[1994]] годзе быў перанесены ў варшаўскі катэдральны касьцёл.
 
== Дзейнасьць на чале дзяржавы ==
 
▲У [[1755]]-[[1764]] [[стольнік вялікі літоўскі]]. У 1764 годзе абраны каралём польскім і вялікім князем літоўскім пры падтрымцы [[Расея|Расеі]]. Але вакол новага караля згуртаваліся магнаты і шляхта, якія жадалі адраджэньня [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Пры Панятоўскім паступова праводзіліся эканамічныя рэформы: адчыняліся мануфактуры, будаваліся каналы, ладзіліся кірмашы, падтрымоўваўся гандаль. Каб соймы не зрываліся праз права ''libеrum veto'', яны праводзіліся як канфэдэрацыйныя. Гэта не задавальняла Расею і [[Прусія|Прусію]], у [[1767]] годзе пры іх падтрымцы пратэстанцкая і праваслаўная шляхта (дысыдэнты) утварылі [[Торуньская канфэдэрацыя|Торуньскую]] і [[Слуцкая канфэдэрацыя|Слуцкую]] канфэдэрацыі, якія запатрабавалі ўраўнаваньня сваіх правоў з каталікамі. Пад ціскам Расеі вальны сойм у [[1768]] годзе прыняў рашэньне аб ураўнаваньні правоў дысыдэнтаў. У адказ каталіцкая шляхта стварыла [[Барская канфэдэрацыя|Барскую канфэдэрацыю]] і пачала рокаш. Паўстаньне канфэдэратаў было падаўлена ў [[1771]] годзе расейскімі войскамі, а ў [[1772]] годзе Расея, Прусія і [[Аўстрыя]] падпісалі дамову аб [[першы падзелПадзелы Рэчы Паспалітай#Першы падзел|першым падзеле Рэчы Паспалітай]].
 
▲Рэформы працягваліся  — [[Чатырохгадовы соймСойм|Чатырохгадовы 1788Сойм – 17911788—1791 гадоў]] прыняў [[Канстытуцыя Рэчы3 Паспалітайтраўня 1791 году|Канстытуцыю]]. Канстытуцыя ліквідавала падзел Рэчы Паспалітай на [[ВКЛ]] і Каралеўства Польскае, аб'ядноўваючыаб’ядноўваючы іх ва ўнітарную дзяржаву, улада караля рабілася спадчыннай. Пры захаваньні шляхецкіх правоў, палепшаласяпаляпшалася становішча прыгонных сялян, гарады атрымоўвалі прадстаўніцтва ў сойме, адмянялася права ''liberum vetо'', магнацкія войскі ўваходзілі ў склад дзяржаўнага войска. Была створана Адукацыйная камісія.
 
▲Прыняцьце Канстытуцыі было кепска сустрэтаясустрэтае ў суседніх дзяржавах. Расейская імпэратрыца [[Кацярына ІІ]] лічыла яе небясьпечнай, пры падтрымцы Расеі ў [[1792]] годзе была створана [[Таргавіцкая канфэдэрацыя]], якая пры падтрымцы расейскіх войскаў выступіла супраць Канстытуцыі. У [[1793]] годзе адбыўся [[Падзелы Рэчы Паспалітай#Другі падзел|другі падзел Рэчы Паспалітай]]. У склад Расеі ўвайшла тэрыторыя Цэнтральнай [[Беларусь|Беларусі]], Канстытуцыя 1791 году была скасаваная, а ў [[1793]] годзе апошні сойм Рэчы Паспалітай ў [[Гародня|Гародні]] прыняў [[Канстытуцыя Рэчы Паспалітай 1793 году|новую Канстытуцыю]], якая захоўвала фэдэратыўны лад дзяржавы і ўзнаўляла выбарнасьць караля.
 
▲[[24 сакавіка]] [[1794]] году ў [[Польшча|Польшчы]] пачалося патрыятычнае паўстаньне, якое ўзначаліў генэрал [[Тадэвуш Касьцюшка]]. У [[красавік]]у паўстаньне пачалося і ў ВКЛ, дзе яго ўзначальваў [[Якуб Ясінскі]]. У ВКЛ былі ўведзеныя расейскія войскі. Аб'ектыўнаяАб’ектыўная немагчымасьць адначасовага змаганьня з Расеяй, Прусіяй і Аўстрыяй спрычыніліся да паражэньня паўстаньня. У [[кастрычнік]]у [[1795]] году адбыўся апошні, [[Падзелы Рэчы Паспалітай#Трэці падзел|трэці падзел Рэчы Паспалітай]], якая з гэтага часу спыніла існаваньне. Станіслаў Аўгуст выракся пасады, жыў у [[Пецярбург]]у.
 
== Вонкавыя спасылкі ==
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Станіслаў_Аўгуст_Панятоўскі»