Тымф: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Stary Jolup (гутаркі | унёсак)
Няма апісаньня зьменаў
Stary Jolup (гутаркі | унёсак)
Няма апісаньня зьменаў
Радок 1:
'''Тымф, тынф''' (пол. ''Tymf, tynf'') – народная назва польскага (літоўскога) сярэбранага [[злоты|злотага]], які білі ў [[1663]]-[[1666]], спачатку на [[быдгашчскай мынца|быдгашчскай]] і [[кракаўская мынца|кракаўскай мынцы]], а пасьля і на [[львоўская мынца|львоўскай]].
 
Афіцыны намінал гэтай манэты быў варты 30 [[грош]]ам, але вага срэбра мела вартасьць толькі 10-15 грошай. Біцьцё такой манэты было выклікана фінансавымі цяжкасьцямі ў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] з-за трынаццаці[[трынаццацігадовая гадовайвайна|трынаццацігадовай вайны]], [[швэдзкі патоп|швэдзкага патопу]] і казацкіх войнаў. (гл таксама [[барацінка]]).
 
На [[авэрс|авэрсе]] манэты зьмешчаны трохлітаравая [[манаграма]] [[Ян Казімер|Яна Казімера]] "ICR" - ''Ioannes Casimirus Rex'' (Ян Казімер кароль, лац), які зласьліўцы чыталі як ''Initium Calamitatis Regni'' (пачатак няшчасьця каралеўства).
 
НадпісНадпісам DAT PRETIVM SERVATA SALVS POTIORQ METALLO EST (Жаданьне выратаваць Айчыну пераўзыходзіць кошт металаметалу) спрабавалі ўлады спрабавалі патлумачыць чаму выбівалася непаўнавартасная манэта.
 
На [[Рэверс (манэта)|рэверсе]] была выява гербу РП і намінал - ХХХ (30 грошай). Вядомыя і тымфы [[ВКЛ]] - на рэверсе замест гербу РП - [[Пагоня]]. Але такая манэта сустракаецца надзвычай рэдка.
 
Выбіваць манэту прапанаваў арэндатар каралеўскіх [[мынца|мынц]] [[Андрэй Тымф]], ад прозьвішча якога і пайшла назва манэты.
Радок 13:
Было выбіта каля 9 мільёна манэт. Шмат манэт выбівалася нядбала, з памылкамі ў надпісах. Бляха зь якой быбіваўся тымф часта была дрэна развальцавана, таму якасна выбітыя і добра чытальныя манэты сустракаюцца рэдка.
 
Сярод народа манэта ня мела папулрнасьці і прымалася не як 30 грошай[[грош]]ай, але па кошту орта[[орт]]а - 18 грошай. А потым і наогул сустракаецца асобная назва- тымфавы орт.
 
Стаўшыся як і [[барацінка]] сымбалям заняпаду Рэчы Паспалітай, манэта адзначылася і ў тагачасных прыказках "Добры жарт тымфа варт".
 
У сьнежні [[1666]] [[Варшаўскі Сейм]] забараніў біцьцё тымфаў, і пастанавіў прыцягнуць да суду арэндатара Андрэя Тымфа. Апошні не даплаціўшы 4 млн злотых уцёк у Нямеччына|Нямеччыну. (Дарэчы [[Тытус Лівіюш Баратыні|Бараціні]], здоляў апраўдацца на судзе і атрымаць нават грошы за ўласны ўклад у біцьцё барацінак).
 
Вядомыя і тымфы [[ВКЛ]] - на рэверсе замест гербу РП - [[Пагоня]]. Але такая манэта сустракаецца надзвычай рэдка.
 
У [[1752]]-[[1755]] тымфу выбіваў Аўгуст ІІІ на ліпскай мынцы.