Свабода: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Свабода перанесеная ў Свабода (неадназначнасьць): неадназначнасьць
 
накід
Радок 1:
#перанакіраваньне{{іншыя [[значэньні|Свабода (неадназначнасьць)]]}}
'''Свабо́да''' — у абсалютным сэнсе, напрамак падзей такім чынам, што [[воля]] кожнай дзейснай асобы ў гэтых падзеях не падвергнулася [[гвалт|гвалту]] з боку волі іншых.
 
'''Свабода''' — у самім агульным сэнсе, наяўнасьць магчымасьці выбару, варыянтаў зыходу падзеі. Адсутнасьць выбару, варыянтаў зыходу падзеі раўнасільна адсутнасьці волі.
 
Свабода ёсьць адзін з выглядаў праявы [[выпадковасьць|выпадковасьці]], накіроўванае [[свабода волі|свабодай волі]] (усьвядомленая свабода) або стахастычным законам (непрадказальнасьць зыходу падзеі, неўсьвядомленая свабода). У гэтым сэнсе, паняцьце "свабода" процілегла паняцьцю "[[неабходнасьць]]".
 
У [[этыка|этыцы]] "свабода" зьвязаная з наяўнасьцю [[свабода волі|свабоднай волі]] чалавека. Свабода волі накладае на чалавека [[адказнасьць]] і абавязвае ў заслугу яго слова і ўчынкі. Учынак лічыцца [[маральнасьць|маральным]] толькі ў тым выпадку, калі ён зьдзяйсьняецца свабоднай воляй, зьяўляецца вольным волевыяўленьнем суб'екта. У гэтым сэнсе этыка накіраваная на ўсьведамленьне чалавекам сваёй волі і зьвязанай зь ёй адказнасьцю.
 
У праве свабода зьвязаная не проста з адказнасьцю суб'екта за свае дзеі, якая разумее яго свабоду волі, але і зь ''мерай'' адказнасьці - ''ступені'' наяўнасьці сьвядомасьці або непрытомнасьці ўчынку. Выпрацоўка гэтай меры адказнасьці за дзею выклікана патрабаваньнем [[справядлівасьць|справядлівасьці]], справядлівай адплаты - ''меры'' пакараньня.
 
У праве — замацаваная ў канстытуцыі або іншым заканадаўчым акце магчымасьць вызначаных паводзін чалавека (напрыклад, [[свабода слова]], [[свабода веравызнаньня]] і т. д.). [[Катэгорыя (філязофія)|Катэгорыя]] «свабода» блізкая да паняцьця «права» ў суб'ектыўным сэнсе, аднак апошняе мяркуе наяўнасьць больш або меней выразнага юрыдычнага мэханізму для рэалізацыі і звычайна карэспандуючага абавязку дзяржавы або іншага суб'екта зьдзейсьніць якое-небудзь дзеяньне (напрыклад, падаць працу ў выпадку права на працу). Наадварот, юрыдычная свабода ня мае выразнага мэханізму рэалізацыі, ёй карэспандуе абавязак устрымлівацца ад зьдзяйсненьня якіх-небудзь парушаючых дадзеную свабоду дзеяньняў.<ref name=bigone>''Большой юридический словарь'' Под ред. А. Я. Сухарева, В. Е. Крутских. М., 2007, ISBN 978-5-16-002606-0 </ref>
 
Свабода — сродак для дасягненьня мэты і сэнсу жыцьця чалавека. У язычнікаў ідэалы свабоды паслужылі асновай стварэньня дэмакратычнага грамадзтва, клясычным прыкладам якога сталі Афіны ў Старажытнай Грэцыі. У апошнія стагодзьдзі да гэтых ідэалаў вярнулася і сучаснае грамадзтва.
 
== Глядзіце таксама ==
* [[Лібэралізм]]
* [[Свабода волі]]
* [[Трансцэндэнтальная свабода]]
* [[Воля]]
 
== Крыніцы ==
{{зноскі}}
 
== Літаратура ==
* [http://ec-dejavu.ru/f/Freedom.html Т. Васильева. Дионис-Либер, бог свободных] // Васильева Т.В. Комментарии к курсу истории античной философии. М., 2002, с. 311-315
* [http://ec-dejavu.ru/f/Freedom_Safranski.html Р. Сафрански. Вольные вариации на тему свободы] // Позиции современной философии. Вып. 3. Современная философия в Германии. СПб.: Изд-во С.-Петерб. ун-та, 2004, с. 57-66
* Завьялова Г. И. Философский анилиз трансформаций свободы (логико - исторический аспект) – Дисс. Оренбург: Оренбургский госуниверситет, 2005.
 
{{Накід:Філязофія}}
 
[[Катэгорыя:Чалавек]]
[[Катэгорыя:Грамадзтва]]
[[Катэгорыя:Філязофскія тэрміны]]
[[Катэгорыя:Этыка]]
[[Катэгорыя:Палітыка]]
[[Катэгорыя:Ідэалёгіі]]
 
[[ar:حرية]]
[[ba:Азатлыҡ]]
[[cdo:Cê̤ṳ-iù]]
[[cs:Svoboda]]
[[da:Frihed]]
[[de:Freiheit]]
[[en:Freedom (philosophy)]]
[[es:Libertad]]
[[et:Vabadus]]
[[fi:Vapaus]]
[[fr:Liberté (philosophie)]]
[[he:חופש]]
[[hi:आज़ादी]]
[[hr:Sloboda]]
[[it:Libertà]]
[[ja:自由]]
[[ko:자유]]
[[la:Libertas]]
[[lt:Laisvė]]
[[nl:Vrijheid]]
[[no:Frihet]]
[[pl:Wolność]]
[[pt:Liberdade]]
[[ru:Свобода]]
[[sh:Sloboda]]
[[simple:Freedom]]
[[sr:Слобода]]
[[sv:Frihet]]
[[th:เสรีภาพ]]
[[tr:Özgürlük]]
[[uk:Свобода]]
[[yi:פריי]]
[[zh:自由]]