Васіль Захарка: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Stary Jolup (гутаркі | унёсак)
артаграфія, шаблён, катэгорыя, стыль
Радок 1:
{{Артаграфія}}{{Накід}}
{{без шаблёну}}Палітык
| імя = Васіль Захарка
| выява = Zaharkavasil.jpg
| памер = 200пкс
| подпіс_пад_выявай =
| пасада = 2-і [[прэзыдэнт БНР]]
| пачатак_тэрміну = [[1928]]
| канец_тэрміну = [[6 сакавіка]] [[1943]]
| прэзыдэнт =
| прэм'ер-міністар =
| папярэднік =
| наступнік =
| пасада2 =
| пачатак_тэрміну2 =
| канец_тэрміну2 =
| папярэднік2 =
| наступнік2 =
| прэм'ер-міністар2 =
| прэзыдэнт2 =
| дата_нараджэньня = {{Нарадзіўся|1|4|1877}}
| мейсца_нараджэньня = в.[[Дабрасельцы]]
| дата_сьмерці =
| мейсца_сьмерці =
| нацыянальнасьць = {{Сьцяг БНР}} [[беларус]]
| партыя =
| сужэнец =
| дзеці =
| адукацыя =
| рэлігія =
| бацька =
| маці =
| подпіс =
| узнагароды =
}}
'''Васіль Іванавіч Захарка''' ([[1 красавіка]] [[1877]], [[Дабрасельцы]] - [[14 сакавіка]] [[1943]], [[Прага]]) беларускі палітычны дзеяч, другі [[прэзыдэнт БНР]].
 
Нарадзіўся у вёсцы [[Дабрасельцы]] на Гарадзеньшчыне ў беднай сялянкай сям’ісям'і. У 16 год стаўся сіратою, разам з двума баратамі й сястрою. У [[1895]] – здаў іспыт на царкоўнапрыхадскогацаркоўнапрыхадзкога настаўніка. Працаваў у царкоўнапрыхадскойцаркоўнапрыхадзкой школцы. Потым працаваў пісарам.
[[Выява:Zaharkavasil.jpg|міні|232пкс|Васіль Захарка]]
'''Васіль Іванавіч Захарка''' ([[1 красавіка]] [[1877]] - [[14 сакавіка]] [[1943]], [[Прага]]) беларускі палітычны дзеяч, другі [[прэзыдэнт БНР]].
 
Нарадзіўся у вёсцы [[Дабрасельцы]] на Гарадзеньшчыне ў беднай сялянкай сям’і. У 16 год стаўся сіратою, разам з двума баратамі й сястрою. У [[1895]] – здаў іспыт на царкоўнапрыхадскога настаўніка. Працаваў у царкоўнапрыхадской школцы. Потым працаваў пісарам.
 
== Вайсковая служба ==
[[15 кастрычніка]] [[1898]] на вайсковай службе. Вытрымлівае іспыт на “Заўрад ваеннага чыноўніка”, потым іспыт па праграме ваенна-юнкерскай вучэльні. У [[1902]] звольніўся з войска афіцэрам запасу. Працаваў сакратаром губэрнатарскага ўпраўленьня, пасьля сакратаром бурмістра гораду [[Пултуск]]у. Належаў да [[Беларуская Сацыялістычная Грамада|Беларускай Сацыялістычнай Грамады]].
 
Зноў пакліканы да войска [[10 сьнежня]] [[1904]] з выбухам [[рускарасейска-японская вайна|рускарасейска-японскай вайны]]. Служыў да [[1917]] году. У [[1906]] – калежкім рэгістратарам, у [[1909]] – губэрнскім сакратаром. У [[1912]] – у чыне калежскагакалескага сакратара, у [[1915]] – тытулярным саветнікам.
 
Займаў становішчы: [[1906]] – справавод брыгады, [[1914]] – памочнік начальніка аправізацыі арміі паўночна-заходняга фронту, у [[1916]] – загадчык канцэлярыі штабу 10-й арміі. У [[красавік]]у [[1917]] – намесьнік старшыні вярхоўнага суду штабу 10-й арміі.
 
== На карысьць Бацькаўшчыне ==
Прымаў актыўны ўдзел у з’едзез'едзе беларускіх вайскоўцаў Заходняга фронту [[22 кастрычніка]] [[1917]] году ў [[Менск]]у. У створанай [[Цэнтральная Беларуская Вайсковая Рада|Цэнтральнай Беларускай Вайсковай Радзе]] займаў пасаду сакратара.
 
На І Усебеларускім Кангрэсе Захарка абраны сябрам Рады З’ездуЗ'езду. Пад час разгону Кангрэсу арыштаваны зь іншымі сябрамі Рады ([[Канстанцін Езавітаў]], [[Язэп Мамонька]]) [[бальшавікі|бальшавікамі]].
 
У сувязі з наступам немцаў на Менск, арыштаваныя здолялі вызваліцца з турмы ў ночы на [[19 лютага]] [[1918]]. [[21 лютага]] 1918 у Менску створаны [[Народны Сакратарыят Беларусі]]. [[Язэп Варонка]] - старшыня, Захарка – [[скарбнік]].
Радок 25 ⟶ 57:
Пасьля перайменаваньня ў [[кастрычнік]]у 1918 Народнага Сакратарыяту ў [[Рада Народных МІністраў|Раду Народных Міністраў]], Захарку прызначаюць Міністрам фінансаў. Яго дэлегуюць на розныя далікатныя місыі.
 
У сувязі з наступам бальшавікоў Урад БНР пераяджае ў [[Вільня|Вільню]], а потым у [[Гародня|Гародню]]. Адтуль [[3 сакавіка]] [[1919]] ад Рады Міністраў Захарка разам з [[Антон Луцкевіч|Антонам Луцкевічам]] дасылае ноту пратэсту польскаму ураду з-за пачатку польскай ўсеагульнай мабалізацыі ў [[Вільня|Вільні]] й ноту пратэсту супраць пачатку выбараў у польскі Сойм і далучэньня Аўгустоўскага павету да Польшчы. Нота накіраваная прадстаўнікам [[ЗША]], [[Вялікая Брытанія|Вялікай Брытаніі]], [[Францыя|Францыі]] ды [[Італія|Італіі]] ў Спаа. На Парыскую канфэрэнцыю Антон Луцкевіч і Захарка выслалі мемарыялмэмарыял у справе прызнаньня Беларусі й яе дзяржаўных праваў на этнічных беларускіх землях.
 
 
== На эміграцыі==
[[24 лістапада]] [[1919]] году [[Пётра Крэчэўскі]], Васіль Захарка і Белевіч выехалі з [[Бэрлін]]ау праз Прагу і Варшаву ў Менск, куды прыбілі [[1 сьнежня]] . [[13 сьнежня]] ў Менску на скліканай Радзе БНР адбыўся падзел на [[Народная Рада БНР|Народную Раду БНР]] і [[Найвышэйшая Рада БНР|Найвышэйшую Раду БНР]]. Народная Рада Рэспублікі аднагалосна выбрала новы прэзыдыўмпрэзыдыюм начале з старшынёю Крэчэўскім, а таксама [[Палута Бадунова|Палутай Бадуновай]] і Захаркай. Сакратарамі былі прызначаны Козіч і [[Язэп Мамонька]]. [[Вацлаў Ластоўскі]] быў празначаны старшынём Рады Міністраў. Ад яго імя была надрукаваная і патаемна распаўсюджвалася адозва на беларускага насельніцтва у якой абвесьціў створаную Раду адзінай выканўчай уладай на Беларусі. Гэта не спадабалася палякамі й быў выдадзены загад арыштаваць урад Ластоўскага.
 
Пётра Крэчэўскі і Захарка каб пазьбегнуць арышту былі вымушаны эміраваць у [[Бэрлін]], дзе ужоўжо была [[дыпляматычная місыя БНР]]. Тут Захарка спаўняе функцыі заступніка Рады Міністраў у адсутнасьць Луцкевіча.
 
[[2 чэрвеня]] [[1920]] прызначаны старшынёю Надзвычайнай Беларускай Дыпляматчнай Місыі БНР.
Захарка накіроўваецца ў Маскву па запрашэньню міністра замежных справаў РСФСР Георгія Чычэрына. Тамака ён спаўняе абавязкі старшыні місыі БНР у Маскве. Захарка намагаецца прызнаньня незалежнасьці Беларусі перад савецкімі ўладамі, арганізацыі войска, вызваленьня беларускіх палітвязьняў ува Ўсходняй Беларусі й матэр’яльнайматэр'яльнай дапамогі.
У гэты час Ластоўскі вызваляецца з польскай турмы і пераяджае ў [[Коўна]], куды перамяшчаецца і урад БНР.
 
Пасьля Рыскай дамовы [[26 верасьня|26]]-[[29 верасьня]] [[1921]] у Празе адбываецца Палітычная нарада беларускай эміграцыі, дзе Захарка быў заступнікам старшыні нарады. Ён падпісаў прынятыя на ёй рэзалюцыі: “Аб Слуцкім паўстаньні”, “Аб чыннасьці Савенкова”, “Аб чыннасьці Балаховіча”, “Аб рыскім трактаце”, “Аб дзяржаўным будаўніцтве Беларусі”. Апошняя рэзалюцыясьцьвярджаларэзалюцыя што”Беларусьсьцьвярджала, што ”Беларусь павінна быць дзяржавай непадзельнай і ні ад каго незалежнай. Беларуская Нацыянальна-Палітычная Нарада зазаначае: а) што адзіным заканадаўчым органам Беларусі зьяўляецца Рада БНР, маючая пераемнасьць улады ад Усебеларускага кангрэсу 1917г., б) што адзінай адказнай уладай беларусіБеларусі зьяўляецца Урад БНР, маючы мандат ад Рады БНР”.
 
[[23 жніўня]] [[1923]] на сходзе Прэзыдыюма Рады і Ураду БНР, пасьля адстаўкі Ластоўскага, начале ўраду стаў Аляксандр[[Аляксандар Цьвікевіч]]. Захарка быў прызначаны Міністрам фінансаў.
[[2 лістапада]] 1923 Захарка выехаў з Коўні ў Прагу, дзе працягваў працу як заступнік старшыні ўраду Рады БНР Пётра Крэчэўскага. Быў супраць супрацоўніцтва з ПотльшчайПольшчай і ЛетуваюЛетувою, з-за тэрытарыяльных захопаў беларускіх земляў. Зьвяртаў увагу, што хаўрусы з Расеяй прыводзілі толькі да русыфікацыірасейскафікацыі беларускага народу.
 
На скліканай Цьвікевічам [[10 кастрычніка]] [[1925]] году канфэрэнцыі ў БерлінеБэрліне Захарка не прызнаў Савецкай БеларусііБеларусі за незалежную дзяржаву. Толькі дзякуючы яму БНР не спыніла свайго існаваньня бо большасьць сябраў рады прызнала [[БССР]].
[[12 сьнежня]] 1925 Васіль Захарка быў абраны старшынёй Таварыства “Беларуская Рада” у Празе. Супрацоўнічаў з украінскай і расейскай эміграцыяй. Выкарыстоўваў кожную нагоду, каб абвесьціць ўсяму сьвету пра няўдзячны лёс сваёй Бацькаўсшчыны. Пісаў звароты ў Лігу Нацый, кіраўніцтву іншых краінаў. Прымаў удзеудзел у розных беларускіх імпрэзах у Празе (выстава праскіх беларускіх выдавецтваў, угодкі БНР),.
 
Быў намесьнікам старшыні Рады БНР Пётра Крэчэўскага да ягонай сьмерці [[8 сакавіка]] [[1928]] году. Пасьля заняў пасаду Прэзыдэнтапрэзыдэнта БНР.
 
Спрабаваў давесьці сусьветнай грамадскасьціграмадзкасьці беларускацьць Вільні. [[9 сьнежня]] [[1928]] году даслаў мэмарыял на імя старшыні Лігі Нацый, дзе прадставіў беларусі бок бачаньня на справу Вільні. [[12 кастрычніка]] [[1939]] даслаў пратэст Прэзыдэнтупрэзыдэнту Летувы супраць савецка-летувіскай дамовы ад [[10 кастрычніка]], згодна якой Віленшчына была перададзена ў склад Летувы.
 
[[Выява:Mahilka zaharki.jpg|міні|400пкс|Магіла Васіля Захаркі на Альшанскіх могілках, Прага]]
 
[[6 сакавіка]] [[1943]] году тастамэнтам здаў паўнамоцтвы [[Мікола Аўрамчык|Міколу Аўрамчыку]]. А [[14 сакавіка]] памёр. Пакінуў пасьля сябе багаты архіў БНР.
 
Пахаваны ў Празе на Альшанскіх могілках. Немцы абрэзалі ў газэтах артыкулы-нэкралёгі. На пахаваньні гэстапа забараніла ўсялякія прамовы. Але калі апускалі труну, да яе прарваўся інжынэр М. Абрамчык і прамовіў, за ім гэтаксама выступіў прадстаўнік ўкраінскай моладзі. Каля магілы пачаўся нейкі рух лоюдзей у цывільным. ПрафэсарМазэпаПрафэсар Мазэпа (пасьля прэм’ерпрэм'ер украінскага ўраду) сказаў толькі: “Нічога, мы шчэ будэмо маты оказыю промовіты іншым разом”.
Калі засыпалі магілу стала блага [[Ларыса Геніюш|Ларысы Геніюш]], якую на руках аднесьлі [[Міхась Забэйда-Суміцкі]] і інжынэр [[Васіль Русак]].
 
Ларыса Геніюш у сваіх успамінах пісала пра Захарку: “''Гэта вельмі паважаны чалавек з думкамі пра Беларуса(…) Палітычнай дзейнасьці ён ніякай не праводзіў, часам толькі пісаў пратэсты супраць бяспрраўя над нашым анродамнародам у Лігу Нацыяў, падтрымліваў эміграцыю і меў цкеснуюцесную лучнасьць з эміграцыяй другіх народаў – украінскай, рускайрасейскай. Ён быў беларускім эсэрам. У Бога ня верыў, але пасьля прасіў пахаваць яго па-хрысьціянску. У Прагу іх запрасілі чэхаславакі ўжо зь ЛітвыЛетувы, куды спачатку пераехаў урад БНР. Мелі яны невялікую дапамогу ад урада, а да акупацыі ад чэскага Чырвонага КрыжаКрыжу''”
 
== Працы ==
Радок 66 ⟶ 97:
== Літаратура ==
*Галіна Глагоўская “Васіль Захарка – Другі Прэзыдэнт БНР” – Спадчына №1-1994
*Васіль Захарка На вернай службе бацькаўшчыне й народу (на 10 год сьмерці) -– Спадчына №1-1994
 
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Захарка, Васіль}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 1 красавіка]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1877 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Дабрасельцах]]
[[Катэгорыя:Беларускія грамадзкія дзеячы]]
[[Катэгорыя:Дзеячы БНР]]
[[Катэгорыя:ПамерліПрэзыдэнты ў ПразеБНР]]
[[Катэгорыя:Беларуская Народная Рэспубліка]]
[[Катэгорыя:Беларуская дыяспара]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Празе]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў Чэхіі]]
[[Катэгорыя:Памерлі 14 сакавіка]]