Двукосьсе: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д артаграфія
Радок 1:
{{Двукосьсі}}
{{Пунктуацыйныя знакі}}
'''Двуко́сьсе''' — парны [[пунктуацыя|пунктуацыйны знак]], які выкарыстоўваецца для вылучэньня [[простая мова|простай мовы]], [[цытата]]ў, назваў [[літаратура|літаратурных твораў]], [[газэта]]ў, [[часопіс]]аў, [[арганізацыя]]ў, а таксама асобных словаў, калі яны ўключаюцца ў тэкст не з сваім звычайным сэнсам, выкарыстоўваюцца ў [[іронія|іранічным сэнсе]], прапануюцца ўпершыню, альбо, наадварот, як састарэлыя і  да т.  п.
 
== Двукосьсе ў беларускай мове ==
 
Цяпер у [[беларуская мова|беларускай мове]], як у прыватным выкарыстаньні, так і ў сродках масавай інфармацыі, не існуе адзінага агульнапрынятага вырыянту двукосься, хаця традыцыйна ў беларускіх друкарнях выкарыстоўваліся 2 віды двукосьсяў: '''«'''вуглавое двукосьсе'''»''' (ялінкі) і звычайнае альбо '''«'''нямецкае двукосьсе'''»'''.
 
=== Ужываньне двукосьсяў у старых выданьнях ===
Радок 20:
| Вільня, друкарня Марціна Кухты
| кірыліца
| '''«''' '''»''' і '''«''' '''»'''
|-----
| Максім Багдановіч. Вянок
Радок 26:
| Вільня, друкарня Марціна Кухты
| кірыліца
| '''«''' '''»''' і '''«''' '''»'''
|-----
| Газэта «Вольная Беларусь»
Радок 34:
| '''«''' '''»'''
|-----
| Торф і яго выкарыстаньне ў народнай гаспадарцы: <br />працы сэсіі Беларускай акадэміі навук, красавік 1934  г.
| 1935
| выдадзена АН БССР
| кірыліца
| '''«''' '''»'''
|-----
| «Навука» на службе нацдэмаўскай контррэвалюцыі
Радок 44:
| выдадзена АН БССР
| кірыліца
| '''«''' '''»'''
|-----
| газэта «Наша Ніва», №34
Радок 50:
| Вільня
| кірыліца
| '''«''' '''»'''
|-----
| Вокладка драмы «Раскіданае гняздо» Янкі Купалы
Радок 56:
| Вільня, друкарня «Прамень»
| кірыліца
| '''«''' '''»'''
|-----
| Рэклямная абвестка кнігі «Калосьсе»
Радок 62:
|
| кірыліца і [[лацінка]]
| '''«''' '''»'''
|-----
| Газэта «З Беларускага Палетку»
Радок 68:
| Вільня, друкарня імя Фр. Скарыны
| кірыліца і лацінка
| '''«''' '''»'''
|-----
| Дадатак на Нашай Нівы: апавяданьне Алаізы Ажэшкі «Гэдалі», вокладка
| 1907
|
| [[лацінка]]
| '''«''' '''»'''
|-----
| Рэклямная абвестка ў «Нашай Ніве»
| 1912
|
| лацінка
| '''«''' '''»'''
|-----
| Аздабленьне кнігі Адама Станкевіча
| не раней за 1938
|
| лацінка
| '''«''' '''»'''
|-----
| Z historyi apolohetyki chryściajanskaj
Радок 92:
| Вільня
| лацінка
| '''«''' '''»'''
|-----
| Мужыцкая праўда
| 1862—1863
|
| лацінка
| '''«''' '''»'''
|-----
|+
Радок 113:
|-----
| Ялінкі, вуглавое, кутавае (або францускае) двукосьсе
! style="font-size:3em; line-height:1.0; font-weight:normal; "| «" »"
| U+00AB і U+00BB
| &amp;laquo; і &amp;raquo;
|-----
| Звычайнае (або нямецкае) двукосьсе
! style="font-size:3em; line-height:1.0; font-weight:normal; "| " "
| U+201E і U+201C
| &amp;bdquo; і &amp;ldquo;
|-----
| Асаблівае (або польскае) двукосьсе
! style="font-size:3em; line-height:1.0; font-weight:normal; "| " "
| U+201E і U+201D
| &amp;bdquo; і &amp;rdquo;
|-----
| Ангельскае двукосьсе
! style="font-size:3em; line-height:1.0; font-weight:normal; "| " "
| U+201C і U+201D
| &amp;ldquo; і &amp;rdquo;
|-----
| Няпарнае двукосьсе
! style="font-size:3em; line-height:1.0; font-weight:normal; "| " "
| U+201D
| &amp;rdquo;
|-----
| Прамое (праграмісцкае) падвойнае двукосьсе<ref>Таксама вядомае як «сымэтрычнае» двукосьсе, ягонае выкарыстаньне ў тыпаграфіцы ''недапушчальнае''. Атрымала распаўсюд ад [[друкарская машынка|друкарскіх машынак]].</ref>
! style="font-size:3em; line-height:1.0; font-weight:normal; "| "« "
| U+0022
| &amp;quot;
Радок 145:
 
=== Клявіятура ===
Набор ASCII, як і большасьць раскладак клявіятуры, мае толькі прамыя адзіночныя (''' ' '''- 0x27) і падвойныя ('''"'''  — 0x22) двукосьсі, якія і ўжываліся ў беларускіх тэкстах цягам доўгага часу. Але з пашырэньнем [[Unicode]] рэкамэндуецца ўжываць двукосьсі беларускай тыпаграфікі: '''«'''вуглавыя'''»''' (U+00AB і U+00BB) ды '''„'''звычайныя'''“''' (U+201E і U+201C).
 
== Віды двукосьсяў у мовах сьвету ==
 
{| class="wikitable" |
! rowspan="2"| Мова
! colspan="3"| Асноўнае
Радок 159:
! асноўнае || укладзенае || <!--note-->
|-
! [[Альбанская мова|Альбанская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‹{{Колер тэксту|silver|…}}›</big> ||
| <big>{{Колер тэксту|silver|…}}</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}‚</big> ||
|
|
|-
! [[АфракаансАфрыкаанс]]
| <big>„{{Колер тэксту|silver|…}}</big> || <big>‚{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||<ref name="traditional">Традыцыйна</ref>
| || ||
|
| ''Aanhalingstekens''
|-
! [[Баўгарская мова|Баўгарская]]<ref name="dash">У дыялёгах перавага аддаецца працяжніку</ref>
| <big>„{{Колер тэксту|silver|…}}“</big> || ||
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || ||<ref name="rare">Рэдка</ref>
|
| {{мова|bg|Кавички}}
|-
! [[Беларуская мова|Беларуская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || ||
| <big>„{{Колер тэксту|silver|…}}“</big> || ||
|
| {{мова|be|Двукосьсе}}
|-
! [[Бразыльская партугальская мова|Бразыльская партугальская]]
| <big>{{Колер тэксту|silver|…}}</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| <big></big> || <big></big> ||
|
| ''Aspas'' або ''Vírgulas dobradas''
|-
! [[Валійская мова|Валійская]]
| <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> || <big>{{Колер тэксту|silver|…}}</big> ||
| <big>{{Колер тэксту|silver|…}}</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| 1–21-2 pt
|
|-
! [[Вугорская мова|Вугорская]]<ref name="dash" />
| <big>„{{Колер тэксту|silver|…}}</big> || <big>»{{Колер тэксту|silver|…}}«</big> ||
| || ||
|
| {{мова|hu|macskaköröm}} (‘каціныя кіпцюры’), {{мова|hu|idézőjel}} (‘знак цытаты’=» "), {{мова|hu|hegyével befelé forduló jelpár}} (» «)
|-
! [[Гішпанская мова|Гішпанская]]<ref name="dash" />
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>“{{Колер тэксту|silver|…}}</big> ||
| <big>“{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||<ref name="closing">Канцавая частка двукосься дадаецца ў пачатак кожнага абзацу</ref>
| 0 pt
| {{мова|es|Comillas latinas}} or {{мова|es|''comillas angulares''}} («" »"), {{мова|es|''comillas inglesas dobles''}} (« ), {{мова|es|''comillas inglesas simples''}} (‘ ’). ‹ і › ніколі не выкарыстоўваюцца ў гішпанскай мове
|-
! [[Грузінская мова|Грузінская]]
| ||
| ||
|
|
|
| {{мова|ka|ბრჭყალები}} (''brč’q’alebi'' ‘кіпцюры’)
|-
! [[Грэцкая мова|Грэцкая]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‹{{Колер тэксту|silver|…}}›</big> ||
| <big>“{{Колер тэксту|silver|…}}„</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}‚</big> ||
| 1 pt
| {{мова|el|εισαγωγικά}}, (‘уводзіны’)
|-
! [[Дацкая мова|Дацкая]]
| <big>»{{Колер тэксту|silver|…}}«</big> || <big>›{{Колер тэксту|silver|…}}‹</big> ||
| <big>{{Колер тэксту|silver|…}}</big><br /> або <big>{{Колер тэксту|silver|…}}»</big>|| <big>‚{{Колер тэксту|silver|…}}‘</big> ||
|
| {{мова|da|citationstegn}}&nbsp;(«знак цытаты»), {{мова|da|anførselstegn}}, {{мова|da|gåseøjne}} («гусіныя вочы»)
|-
! [[Інданэзійская мова|Інданэзійская]]
| || ||
| || ||
|
| {{мова|id|Tanda kutip, tanda petik}}
|-
Радок 236:
| || ||
| || ||
|
| Virgulettas
|-
! [[Ірляндзкая мова|Ірляндзкая]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| || ||
| 1–21-2 pt
|
|-
! [[Ісьляндзкая мова|Ісьляндзкая]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‚...‘‚…‘</big> ||
| || ||
|
| {{мова|is|Gæsalappir}} (‘гусіныя лапкі’)
|-
! [[Італьянская мова|Італьянская]]<ref name="dash" />
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || ||
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| 1–21-2 pt
| {{мова|it|Virgolette}}
|-
! Італьянская, Швайцарыя<ref name="ch" />
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‹{{Колер тэксту|silver|…}}›</big> ||
| || ||
|
| гл. вышэй
 
|-
! [[Іўрыт]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || ||<ref name="traditional" />
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || ||
|
| merkha'ot merkha’ot — {{мова|he|מֵרְכָאוֹת}} (мн. лік да merkha  — {{мова|he|מֵרְכָא}})
|-
! [[Карэйская мова|Карэйская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| <big>『{{Колер тэксту|silver|…}}』</big> || <big>「{{Колер тэксту|silver|…}}」</big> ||
|
| {{мова|ko|따옴표}}(«''ttaompyo''»)
|-
! [[Каталянская мова|Каталянская]]<ref name="dash" />
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> ||
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| 0 pt
| {{мова|ca|Cometes}}
|-
! [[Латыская мова|Латыская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> ||
| || ||
|
| {{мова|lv|Pēdiņas}}
|-
! [[Летувіская мова|Летувіская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‚{{Колер тэксту|silver|…}}‘</big> ||
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‹{{Колер тэксту|silver|…}}›</big> ||
|
| {{мова|lt|Kabutės}}
|-
! [[Лужыцкая мова|Лужыцкая]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‚{{Колер тэксту|silver|…}}‘</big> ||
| || ||
|
|
|-
! [[Нарвэская мова|Нарвэская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||<ref name="handwriting">Рукапісныя</ref>
|
| {{мова|no|Anførselstegn}}, {{мова|no|gåseauge}}/{{мова|no|gåseøyne}} (‘гусіныя вочы’), {{мова|no|hermeteikn}}/{{мова|no|hermetegn}}, {{мова|no|sittatteikn}}/{{мова|no|sitattegn}}, {{мова|no|dobbeltfnutt}}
|-
! [[Нідэрляндзкая мова|Нідэрляндзкая]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‚{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
|
| {{мова|nl|Aanhalingstekens}} («знак цытаты»)
|-
! [[Нямецкая мова|Нямецкая]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‚{{Колер тэксту|silver|…}}‘</big> ||
| <big>»«{{Колер тэксту|silver|…}}«»</big> || <big>›{{Колер тэксту|silver|…}}‹</big> ||
|
| {{мова|de|Anführungszeichen}}, {{мова|de|Gänsefüßchen}} («гусіныя лапкі»), {{мова|de|Hochkommas}}/{{мова|de|Hochkommata}} («высокія коскі»)
|-
! Нямецкая, Швайцарыя<ref name="ch" />
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‹{{Колер тэксту|silver|…}}›</big> ||
| || ||
|
| Гл. вышэй
|-
! [[Партугальская мова|Партугальская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> ||
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
|
| ''Aspas'' або ''Vírgulas dobradas''<ref>Крыніца: Bergström, Magnus, & Neves Reis 2004. ''Prontuário Ortográfico e Guia da Língua Portuguesa.'' Editorial Notícias, Lisboa</ref>
|-
! [[Польская мова|Польская]]<ref name="heading">Надаецца перавага ў загалоўках і тэкстах вялікім шрыфтам</ref>
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‚{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||<ref name="rare" />
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || ||<ref name="substitute">Могуць замяняць як пачатак, так і канец двукосься</ref>
|
| {{мова|pl|Cudzysłów}}
|-
! [[Расейская мова|Расейская]]<ref name="dash" />
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> ||
| || ||
| 0 pt
| {{мова|ru|[http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%BA%D0%B8 Кавычки]}} (агульны панятак); {{мова|ru|ёлочки}} (''yolochki'', ‘елачкі’: вуглавое двукосьсе); {{мова|ru|лапки}} (''lapki'', ‘маленькія лапкі’: звычайнае двукосьсе)
|-
! [[Румынская мова|Румынская]]<ref name="dash" />
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> ||
| || ||
|
| {{мова|ro|Ghilimele}} (мн. лік), {{мова|ro|ghilimea}} (адзіночны лік, выкарыстоўваецца вельмі рэдка)
|-
! [[Славацкая мова|Славацкая]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‚{{Колер тэксту|silver|…}}‘</big> ||
| <big>»«{{Колер тэксту|silver|…}}«»</big> || <big>›{{Колер тэксту|silver|…}}‹</big> ||
|
|
|-
! [[Славенская мова|Славенская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‚{{Колер тэксту|silver|…}}‘</big> ||
| <big>»«{{Колер тэксту|silver|…}}«»</big> || <big>›{{Колер тэксту|silver|…}}‹</big> ||
|
|
|-
! [[Спрошчаная кітайская мова|Спрошчаная кітайская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| align="center" style="line-height:1.2"| <big>﹃...﹄﹃…﹄</big> ||align="center" style="line-height:1.2"| <big>﹁...﹂﹁…﹂</big> ||<ref name="vertical">Адзіныя, што выкарыстоўваюцца ў вэртыкальным пісьме</ref>
| [[Fullwidth form]]
| [[Guobiao|GB/T]] [https://web.archive.org/web/20060909152915/http://www.yys.ac.cn/gfbz/shanghi/020.htm 15834:1995]
|-
! [[Сэрбская мова|Сэрбская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‚{{Колер тэксту|silver|…}}‘</big> ||
| <big>»«{{Колер тэксту|silver|…}}«»</big> || <big>›{{Колер тэксту|silver|…}}‹</big> ||
|
| {{мова|sr|Наводници, знаци навода}}
|-
! [[Традыцыйная кітайская мова|Традыцыйная кітайская]]
| align="center" style="line-height:1.2"| <big>「{{Колер тэксту|silver|…}}」</big> ||align="center" style="line-height:1.2"| <big>『{{Колер тэксту|silver|…}}』</big> ||<ref name="rotated">Гэтыя віды перакуленыя для выкарыстаньня ў гарызантальным пісьме; спачатку выкарыстоўваліся ﹁...﹂﹁…﹂ і ﹃...﹄ ﹃…﹄ у вэртыкальным пісьме</ref>
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
|
| 引號 (yǐn hào) [http://www.edu.tw/EDU_WEB/EDU_MGT/MANDR/EDU6300001/allbook/hau/c2.htm 國語文教育叢書第三]
|-
! [[Турэцкая мова|Турэцкая]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‹{{Колер тэксту|silver|…}}›</big> ||
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| 0–10-1 pt
| {{мова|tr|Tırnak İşareti}} («пазногцевы знак»)
|-
! [[Харвацкая мова|Харвацкая]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| <big>»«{{Колер тэксту|silver|…}}«»</big> || <big>‘{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
|
| {{мова|hr|Navodnici}} «{{Колер тэксту|silver|…}}» і »«{{Колер тэксту|silver|…}}«» (альтэрнатыўны варыянт не выкарыстоўваецца ў рукапісных тэкстах, толькі ў прэсе і друку), {{мова|hr|polunavodnici}} ‘{{Колер тэксту|silver|…}}’
|-
! [[Чэская мова|Чэская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‚{{Колер тэксту|silver|…}}‘</big> ||
| <big>»«{{Колер тэксту|silver|…}}«»</big> || <big>›{{Колер тэксту|silver|…}}‹</big> ||
|
| {{мова|cs|Uvozovka}} (адзіночны лік), {{мова|cs|uvozovky}} (множны лік) (''cf.'' {{мова|cs|uvozovat}}  — «укараняць»)
|-
! [[Эспэранта]]
| || ||
| || ||
|
| {{мова|eo|Citiloj}}
|-
! [[Эстонская мова|Эстонская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || ||
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || ||
|
| {{мова|et|Jutumärgid}} (‘story marks’)
|-
! [[Фінская мова|Фінская]]
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>’{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| <big>»«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>’{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
|
| {{мова|fi|Lainausmerkki}} («знак цытаты», адзіночны лік), {{мова|fi|lainausmerkit}} (множны лік)
|-
! [[Француская мова|Француская]]<ref name="dash" />
| <big>« {{Колер тэксту|silver|…}} »</big> || <big>« {{Колер тэксту|silver|…}} »</big> або <big>“{{Колер тэксту|silver|…}}</big><ref name="imprimerie_nationale">Першая вэрсія — у адпаведнасьці з French Imprimerie nationale. Але ангельскія двукосьсі зьяўляюцца больш пашыранымі.</ref> ||<ref name="rare" />
| <big>“ {{Колер тэксту|silver|…}} </big> || <big>‘ {{Колер тэксту|silver|…}} ’</big> ||
| ¼-em / non-break
| {{мова|fr|Guillemets}}
|-
! Француская, [[Швайцарыя]]<ref name="ch">У Швайцарыі такое двукосьсе выкарыстоўваецца для ўсіх моваў</ref>
| <big>«{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>‹{{Колер тэксту|silver|…}}›</big> ||
| || ||
|
| Гл. вышэй
|-
! [[Швэдзкая мова|Швэдзкая]]
| <big>{{Колер тэксту|silver|…}}</big> || <big>’{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
| <big>»{{Колер тэксту|silver|…}}»</big> || <big>’{{Колер тэксту|silver|…}}’</big> ||
|
| {{мова|sv|citationstecken}}, {{мова|sv|anföringstecken}}, {{мова|sv|citattecken}} (сучасны панятак), {{мова|sv|dubbelfnutt}} (размоўны варыянт, для падвойнага ASCII-двукосься)
|-
! [[Японская мова|Японская]]
| style="line-height:1.2"| <big>「{{Колер тэксту|silver|…}}」</big> ||style="line-height:1.2"| <big>『{{Колер тэксту|silver|…}}』</big> ||<ref name="rotated" />
| || ||
|
| (''in'yōfuin’yōfu'')
|-
|}