Кольцы Сатурна: розьніца паміж вэрсіямі

[[Файл:Saturn's ring plane.jpg|міні|200пксзначак|Галоўныя кольцы Сатурна]]

[[Файл:PIA06994 - Catching Saturn's Ring Waves.jpg|міні|200пксзначак|Хвалі ў кольцах Сатурна]]

'''Кольцы Сатурна'''  — канцэнтрычныя утварэньні рознай яркасьці, як бы ўкладзеныя адзін на аднаго, і ўтвараюць адзіную плоскую сыстэму невялікай таўшчыні, якая разьмяшчаецца ў экватарыяльнай плоскасьці [[Сатурн (плянэта)|Сатурна]]. Кольца вакол Сатурна ўпершыню назіраў [[Галілеа Галілей|Г. Галілей]] у [[1610]], але з-за нізкай якасьці тэлескопу ён прыняў бачныя па баках плянэты часткі кольцаў за спадарожнікі Сатурна.

Правільнае апісаньне кольцаў Сатурна даў [[Крыстыян Гюйгэнс]] ([[1659]]), а [[Джавані Касіні]] неўзабаве паказаў, што яно складаецца з двух канцэнтрычных складнікаў  — кольцаў А і В, падзеленых цёмным прамежкам (так званым «дзяленьнем Касіні»). Шмат пазьней (у [[1850]]) амэрыканскі астраном У. Бонд адкрыў унутранае слаба сьветлае кальцо С, а ў 1969 было выяўлена яшчэ больш слабае й блізкае да плянэты кальцо D. Яркасьць кальца D не перавышае 1/20 яркасьці самога яркага кальца  — кальца В. Кольцы разьмешчаныя на наступных адлегласьцях ад плянэты: А  — ад 138 да 120 тыс. км, В  — ад 116 да 90 тыс. км, С  — ад 89 да 75 тыс. км і D  — ад 71 тыс. км амаль да паверхні Сатурна.

Гэтая тэарэтычная выснова ў канцы XIX стагодзьдзя была па-эмпірычнаму пацьверджана незалежна адзін ад другога А.  А.  Белапольскім ([[Расея]]), Дж. Кілерам (ЗША) і А. Дэландрам ([[Францыя]]), якія сфатаграфавалі спэктар Сатурна з дапамогай шчыліннага спэктрографа й на аснове [[Эфэкт Доплэра|эфэкту Доплэра—Фіза]] выявілі, што вонкавыя часткі кольцаў Сатурна круцяцца павольней, чым унутраныя. Вымераныя хуткасьці апынуліся роўнымі тым, якія мелі бы спадарожнікі Сатурна, калі бы яны знаходзіліся на тых жа адлегласьцях ад плянэты.

На працягу 29,5 гадоў з Зямлі кольца Сатурна двойчы былі бачныя ў максымальным расчыненьні й двойчы быў пэрыяды, калі Сонца й Зямля знаходзіліся ў плоскасьці кольцаў, і тады кольцы альбо асьвятляюцца Сонцам «з рабра», альбо яно для зямнога назіральніка відаць «з рабра». У гэты пэрыяд кольца амаль зусім ня бачныя, што сьведчыць аб іх вельмі малой таўшчыні. Розныя дасьледнікі, якія засноўваюцца на візуальных і фотамэтрычных назіраньнях, іх тэарэтычнай апрацоўцы, прыходзяць да заключэньня, што сярэдняя таўшчыня кольцаў складае ад 10  см да 10  км. Вядома, кольца такой таўшчыні ўбачыць зь Зямлі «з рабра» немагчыма. Памеры цьвёрдых цел у кольцах ацэньваюцца ад <math>10^{-1}</math> да <math>10^3</math> см з перавагай груд дыямэтрам каля 1  м, што пацьвярджаецца й назіраным адлюстраваньнем радыёхваль ад кольцаў Сатурна.

|+ '''Асноўныя кольцы Сатурна'''

| Кольца D || 67&nbsp;000 - — 74&nbsp;500 || 7&nbsp;500 || &nbsp;

| Кольца C || 74&nbsp;500 - — 92&nbsp;000 || 17&nbsp;500 || &nbsp;

| Кольца B || 92&nbsp;000 - — 117&nbsp;500 || 25&nbsp;500 || &nbsp;

| [[Дзяленьне Касіні]] || 117&nbsp;500 - — 122&nbsp;200 || 4&nbsp;700 || [[Джавані Касіні]]

| Шчыліна Гюйгэнса || 117680 || 285 - — 440 || [[Крыстыян Гюйгэнс]]

| [[Кольца A]] || 122&nbsp;200 - — 136&nbsp;800 || 14&nbsp;600 || &nbsp;

| Кольца F || 140&nbsp;210 || 30 - — 500 || &nbsp;

| Кольца G || 165&nbsp;800 - — 173&nbsp;800 || 8&nbsp;000 || &nbsp;

| Кольца E || 180&nbsp;000 - — 480&nbsp;000 || 300&nbsp;000 || &nbsp;