Ніна Вайтовіч: розьніца паміж вэрсіямі

{{Навуковец

|Фота =

|Шырыня =

|Подпіс =

|Месца нараджэньня = [[Дрыса]], [[Віцебская губэрня]]

|Месца працы = [[Інстытут мовазнаўства НАНБ|Інстытут мовазнаўства]]

[[Маскоўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя М. В. Ламаносава|МГУМДУ]]

{{Артыкул у іншым разьдзеле|Рубэн Аванесаў|Рубэн Аванесаў|ru|Аванесов, Рубен Иванович}}

|Знакамітыя вучні = [[Іван Яшкін]];

|Вядомы як = аўтарка манаграфій «[[Баркалабаўскі летапіс]]» і «Ненаціскны вакалізм народных гаворак Беларусі»

'''Ніна Трафімаўна Вайтовіч''' ({{Н}} 10 ліпеня 1913, [[Дрыса]]  — {{†}} 4 сакавіка 1976, [[Менск]])  — [[мовазнаўца]], [[Доктар навук|Доктарка філялягічных навук]] (1967). Ганаровы сябар Бэрлінскага геаграфічнага таварыства. Ляўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1971).

Нарадзілася ў сям'ісям’і настаўніка. Пасьля сямігодкі закончыла [[Полацкі каледж|Полацкае пэдвучылішча]] ў 1930 годзе, два гады працавала настаўніцай беларускай мовы й літаратуры [[Камень (Віцебская вобласьць)|Каменскай]] сямігадовай школы [[Лепельскі раён|Лепельскага раёну]] й [[Красналукі|Красналуцкай]] сямігадовай школы [[Чашніцкі раён|Чашніцкага раёну]] ў 1932—1933 гадах.

Вучылася на літаратурным факультэце [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|Беларускага дзяржаўнага вышэйшага пэдагагічнага інстытуту]] з 1933 да 1937 году. Пасьля заканчэньня інстытуту выкладала мову й літаратуру ў [[Менскі гарадзкі пэдагагічны каледж|Менскім пэдвучылішчы]]. У лістападзе 1938  г. Ніна Вайтовіч паступіла ў асьпірантуру [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|Менскага пэдагагічнага інстытуту]] й

пачала працу над дысэртацыяй «Аб мове Баркулабаўскага летапісу» пад кіраўніцтвам вядомага савецкага лінгвіста Афанасія Сялішчава.

Ніна Вайтовіч у час вайны жыла ў эвакуацыі ў [[Расея|Расеі]]. У кастрычніку 1943  г. яе прызначылі начальнікам упраўленьня школ [[Наркамасьветы БССР]] у [[Масква|Маскве]]. 3 ліпеня 1944 да чэрвеня 1945  г. Ніна Вайтовіч працавала старшым навуковым супрацоўнікам Інстытута мовы, літаратуры й мастацтва АН БССР, які дзейнічаў у Маскве.

Пасьля вайны працягнула навучаньне ў асьпірантуры пры [[Маскоўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя М. В. Ламаносава|МГУ]], дзе пад кіраўніцтвам Рубэна Аванесава завяршыла працу над кандыдацкай дысэртацыяй і ў 1947  г. пасьпяхова яе абараніла.

Аўтар падручніка для 6-га клясу «Родная літаратура», які на працягу ад 1945 да 1960 году вытрымаў 16 выданьняў. Ніна Вайтовіч займалася [[дыялекталёгія]]й і гісторыяй [[беларуская мова|беларускай мовы]], напісала й апублікавала каля 60 навуковых і метадычных прац па разнастайных пытаньнях беларускага мовазнаўства: манаграфію «[[Баркулабаўскі летапіс]]», упершыню ў беларускім мовазнаўстве распрацавала праграмы па курсах гісторыі беларускай літаратурнай мовы (1952), беларускай дыялекталёгіі (1957), а таксама сумесна з [[Міхаіл Булахаў|Міхаілам Булахавым]] і [[Мікалай Гурскі|Мікалаем Гурскім]]  — праграму па гістарычнай граматыцы беларускай мовы для пэдінстытутаў (1954).

Беларускім дыялектам прысьвечана большая частка навуковых публікацый, у тым ліку й манаграфія «Ненаціскны вакалізм народных гаворак Беларусі», якая ўяўляе зь сябе скарочаны варыянт абароненай у 1966  г. доктарскай дысэртацыі, дзе ўпершыню ў беларускім мовазнаўстве на матэрыяле палявых дыялекталягічных дасьледаваньняў апісаны тыпы ненаціскнога вакалізму беларускіх гаворак і пададзена іх лякалізацыя на тэрыторыі Беларусі, сувязі з украінскімі і рускімі гаворкамі, прыведзена гіпотэза паходжаньня аканьня ў беларускай мове<ref>{{Кніга|аўтар = Вайтовіч, Ніна Трафімаўна.|частка = |загаловак = Ненаціскны вакалізм народных гаворак Беларусі: Дысэртацыя на атрыманьне вучонай ступені доктара філялягічных навукю Ч. 1—2 |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва =[[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Навука і тэхніка]] |год = 1966|том = |старонкі = |старонак = 647 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>.

Узнагароджана ў маі 1946 году нагрудным знакам «Выдатнік народнай асьветы» за падручнік па беларускай літаратуры для вучняў 6-га клясу.

Разам з іншымі супрацоўнікамі Інстытуту мовазнаўства адзначана ў 1971 годзе Дзяржаўнай прэміяй СССР за шэраг калектыўных прац па беларускай лінгвагеаграфіі: «Хрэстаматыя па беларускай дыялекталёгіі» (1962), «Дыялекталягічны атляс беларускай мовы» (1963), «Нарысы па беларускай дыялекталёгіі» (1964) і «Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак» (1968—1969).

* {{Кніга|аўтар =|частка = |загаловак = Родная літаратура: хрэстаматыя для 6-га класа сярэдняй школы|арыгінал = |спасылка = |адказны = складзена Вайтовіч, Н. Т. |выданьне = Выд. 1-е |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва =[[Беларусь (выдавецтва)|Дзяржаўнае выдавецтва БССР]] |год = 1945 |том = |старонкі = |старонак = 343 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}

* {{Кніга|аўтар = Вайтовіч, Н. Т. |частка = |загаловак = Да пытання аб фарміраванні нацыянальнай літаратурнай беларускай мовы: Аб суадносінах літаратурнай мовы і дыялектаў |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва = Выдавецтва Акадэміі навук БССР |год = 1958 |том = |старонкі = |старонак = 47 |сэрыя = IV Міжнародны з'езд славістаў: даклады |isbn = |наклад = 1200}}

* {{Кніга|аўтар =|частка = |загаловак = Родная літаратура: хрэстаматыя для 6-га класа сярэдняй школы|арыгінал = |спасылка = |адказны = складзена Вайтовіч, Н. Т. |выданьне = Выд. 16-е |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва =[[Беларусь (выдавецтва)|Дзяржаўнае выдавецтва БССР]] |год = 1960 |том = |старонкі = |старонак = 231 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}

* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Хрэстаматыя па беларускай дыялекталогіі: вучэбны дапаможнік для вышэйшых навучальных устаноў. |арыгінал = |спасылка = |адказны =складальнікі: А. У. Арашонкава і інш.] ; пад рэдакцыяй Р. І. Аванесава і [[Мікалай Бірыла|М. В. Бірылы]] |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва = Выдавецтва Акадэміі навук Беларускай ССР |год = 1962 |том = |старонкі = |старонак = 349 |сэрыя = |isbn = |наклад = 1450}}

* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Дыялекталагічны атлас беларускай мовы. Карты |арыгінал = |спасылка = |адказны =Р. І. Аванесаў і інш.; пад рэдакцыяй Р. І. Аванесава, [[Кандрат Крапіва|К. К. Крапівы]], Ю. Ф. Мацкевіч; рэдактары-картографы: Л. П. Колабава, А. А. Ляўшынаў, М. С. Руткоўская |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва = Выдавецтва Акадэміі навук БССР |год = 1963 |том = 1 |старонкі = |старонак = 338 |сэрыя = |isbn = |наклад = 1000}}

* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Дыялекталагічны атлас беларускай мовы: уступныя артыкулы, даведачныя матэрыялы і каментарыі да карт |арыгінал = |спасылка = |адказны = Р. І. Аванесаў і інш.] ; пад рэдакцыяй Р. І. Аванесава, [[Кандрат Крапіва|К. К. Крапівы]], Ю. Ф. Мацкевіч |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва = Выдавецтва Акадэміі навук БССР |год = 1963 |том = 2 |старонкі = |старонак = 969 |сэрыя = |isbn = |наклад = 1000}}

* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Нарысы па беларускай дыялекталогіі: Вучэбны дапаможнік для філал. фак ун-таў і педін-таў |арыгінал = |спасылка = |адказны = Пад рэд.Р. І. Аванесава |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва = [[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Навука і тэхніка]] |год = 1964 |том = |старонкі = |старонак = 415|сэрыя = |isbn = |наклад = }}

* {{Кніга|аўтар = Вайтовіч, Ніна Трафімаўна.|частка = |загаловак = Ненаціскны вакалізм народных гаворак Беларусі |арыгінал = |спасылка = |адказны = рэдактар Р. І. Аванесаў |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва =[[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Навука і тэхніка]] |год = 1968 |том = |старонкі = |старонак = 217 |сэрыя = |isbn = |наклад = 1100}}

* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак |арыгінал = |спасылка = |адказны = Пад рэд. Р. І. Аванесава і інш. |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва = [[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Навука і тэхніка]] |год = 1968 |том =|старонкі =— |старонак = 318 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}

* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак: кніга карт |арыгінал = |спасылка = |адказны = Пад рэд. Р. І. Аванесава і інш. |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва = [[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Навука і тэхніка]] |год = 1969 |том =|старонкі = |старонак = 111 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}

* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Інструкцыя па збіранню матэрыялаў для складання лексічнага атласа беларускай мовы |арыгінал = |спасылка = |адказны = рэдкалегія: Н. Т. Вайтовіч і інш. |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва = [[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Навука і тэхніка]] |год = 1971 |том = |старонкі = |старонак = 163 |сэрыя = |isbn = |наклад = 300}}

* {{Кніга|аўтар = [[Іван Яшкін|Яшкін, І. Я. ]]. |частка = |загаловак = Узаемадзеянне рознадыялектных сістэм: (фанетыка)|арыгінал = |спасылка = |адказны = рэдактар Н. Т. Вайтовіч |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва = [[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Навука і тэхніка]] |год = 1976 |том = |старонкі = |старонак = 173 |сэрыя = |isbn = |наклад = 1000}}

* {{Кніга|аўтар = Вайтовіч Н. Т. |частка = |загаловак = Баркалабаўскі летапіс |арыгінал = |спасылка = |адказны =[[Інстытут мовазнаўства|Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа]] |выданьне = |месца = [[Менск|Мінск]] |выдавецтва = [[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Навука і тэхніка]] |год = 1977 |том = |старонкі = |старонак = 203 |сэрыя = |isbn = |наклад = 700}}

* Вайтовіч, Ніна Трафімаўна. // {{Літаратура/Беларуская мова: Энцыкляпэдыя (1994)}}  — С. 110.

* Вайтовіч, Ніна Трафімаўна. // {{Літаратура/БелСЭ|2}}  — С. 560.

* Вайтовіч, Ніна Трафімаўна. // {{Літаратура/Беларусь: энцыкляпэдычны даведнік, 1995}}  — С. 148.

* Вайтовіч, Ніна Трафімаўна. // {{Літаратура/ЭКБ|2}}  — С. 188.

* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак = Веснік Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя 4: Філалогія. Журналістыка. Педагогіка|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца =[[Менск|Мінск]] |выдавецтва = |год = 1996 № 1 |том = |старонкі = 53—56 |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}

* Германовіч І.  К.  Вайтовіч Ніна Трафімаўна. // {{Літаратура/БелЭн|3}}  — С. 461.

* {{Артыкул| аўтар = Добач, С. Г. | загаловак = Ніна Трафімаўна Вайтовіч. | арыгінал = | спасылка = | мова = | адказны = рэдкал.: М. Р. Суднік і інш.| аўтар выданьня = | выданьне = Беларуская лінгвістыка: зборнік артыкулаў | тып = | месца =[[Менск|Мінск]] | выдавецтва =[[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Навука і тэхніка]] | год = 1972 | выпуск = | том = | нумар = Вып. 3| старонкі = 70—71 | isbn = | issn = }}