|
21 красавіка 2021 году [[Парлямэнцкая Асамблея Рады Эўропы|Парлямэнцкая Асамблея]] [[Рада Эўропы|Рады Эўропы]] прыняла дзьве рэзалюцыі аб сытуацыі ў Беларусі. У рэзалюцыі «Парушэньні правоў чалавека ў Беларусі патрабуюць міжнароднага расьсьледаваньня» падкрэсьлівалася, што «''мірныя пратэсты пасьля фальсыфікацыі вынікаў прэзыдэнцкіх выбараў 9 жніўня 2020 году былі жорстка здушаныя рэжымам Аляксандра Лукашэнкі, а многія пратэстоўцы былі арыштаваныя і зазналі катаваньні''». Рэзалюцыя адзначала, што асобаў, якія маюць дачыненьне да падобных парушэньняў правоў чалавека, у Беларусі не прыцягнулі да крымінальнай адказнасьці. У рэзалюцыі «Тэрміновая неабходнасьць рэформы выбарчай сыстэмы ў Беларусі» адзначалася, што сыстэма правядзеньня выбараў у Беларусі «''стала асноўным фактарам цяперашняга палітычнага, эканамічнага і праваабарончага крызісу''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31215218.html ПАРЭ прыняла дзьве рэзалюцыі аб сытуацыі ў Беларусі. Коратка пра асноўнае], [[Радыё Свабода]], 21 красавіка 2021 г.</ref>.
У адказ на [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэсты ў Беларусі (2020—2021)]] увесну 2021 году [[Нацыянальны сход Рэспублікі Беларусь|Нацыянальны сход]] рэжыму Лукашэнкі прыняў папраўкі ў законы аб [[СМІ]], масавых мерапрыемствах, супрацьдзеяньні экстрэмізму, органах унутраных справаў, Кодэкс аб адміністрацыйных парушэньнях, [[Крымінальны кодэкс Рэспублікі Беларусь|Крымінальны кодэкс]]<ref name="выжечь" />. На думку экспэртаў, пакет нарматыўных актаў, з асуджэньнем якога выступіў [[Камітэт па абароне журналістаў]], яшчэ мацней уціскае свабоду слова й права на пашырэньне інфармацыі<ref name="выжечь" />. Паводле Андрэя Бастунца, старшыні [[Беларуская асацыяцыя журналістаў|Беларускай асацыяцыі журналістаў]], папраўкі былі зроблены, каб узаконіць рэпрэсіўныя практыкі ў дачыненьні да СМІ, якія сталі масава ўжываецца з 2020 году пры ігнараваньні нормаў [[Канстытуцыя Беларусі|канстытуцыі]] й міжнародных дамоваў<ref name="выжечь" />. Многія фармулёўкі ў законах, на думку экспэртаў, наўмысна размытыя, каб можна было практычна ўсякую неўпадабаную публікацыю кваліфікаваць як парушэньне, напрыклад нанясеньне шкоды нацыянальным інтарэсам<ref name="выжечь" />. Пры гэтым, што такое «нацыянальны інтарэс», вызначаюць чыноўнікі, атаясамлівая паняцьце з інтарэсамі захаваньня рэжыму Лукашэнкі<ref name="выжечь" />. У прыватнасьці, дэ-факта ўводзіцца забарона на стрымы з несанкцыянаваных акцыяў (пры тым што атрымаць санкцыю на іх апанэнтам рэжыму неймаверна)<ref name="выжечь" />. За ўсякую крытыку ўладаў аўтар публікацыі рызыкуе трапіць пад крымінальны перасьлед паводле артыкула «аб дыскрэдытацыі Рэспублікі Беларусь» і атрымаць да чатырох гадоў пазбаўленьня волі<ref name="выжечь" />. З 2020 году масавым стала блякаваньне грамадзка-палітычных сайтаў («[[Naviny.by]]», «[[Салідарнасьць (газэта)|Салідарнасьці]]», «[[Эўрапейскае радыё для Беларусі|Эўрарадыё]]» й дзясяткаў іншых), што значна ўдарыла па іх наведвальнасьці й даходам ад рэклямы<ref name="выжечь">{{Cite web|last=Класковский|first=Александр|date=2021-05-06|title=Независимые СМИ в Беларуси, похоже, решено выжечь огнеметом|url=https://naviny.online/article/20210506/1620313940-nezavisimye-smi-v-belarusi-pohozhe-resheno-vyzhech-ognemetom|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210511062247/https://naviny.online/article/20210506/1620313940-nezavisimye-smi-v-belarusi-pohozhe-resheno-vyzhech-ognemetom|archivedate=2021-05-11|accessdate=2021-05-11|аўтар=Александр Класковский.|publisher=[[naviny.by]]|language=ru}}</ref>.
23 траўня 2021 году рэжым Лукашэнкі ўжыў вайсковы зьнішчальнік [[МіГ-29]] дзеля таго, каб перахапіць пасажырскі [[Рэйс Ryanair 4978]] і затрымаць беларускага журналіста [[Раман Пратасевіч|Рамана Пратасевіча]], які ляцеў з [[Атэны|Атэнаў]] у [[Вільня|Вільню]]. Паводле прэм’ер-міністра [[Польшча|Польшчы]] [[Матэвуш Маравецкі|Матэвуша Мазавецкага]]: «''Захоп цывільнага самалёта — гэта беспрэцэдэнтны акт дзяржаўнага тэрарызму, які ня можа застацца беспакараны''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31269523.html «Гэта беспрэцэдэнтны акт дзяржаўнага [[тэрарызм]]у». Міжнародныя рэакцыі на прымусовую пасадку ў Менску самалёта Ryanair], [[Радыё Свабода]], 23 траўня 2021 г.</ref>.
Паводле [[Міжнародная амністыя|Міжнароднае амністыі]], міліцыянты рэжыму займаюцца перасьледам лекараў за наданьне першае дапамогі удзельнікам пратэстаў<ref>http://eurasia.amnesty.org/wp-content/uploads/2021/06/belarus-crackdown-on-medics.pdf</ref><ref>{{Cite web|title=У Білорусі режим Лукашенка переслідує медиків за участь в акціях протесту, - Amnesty International|url=https://www.rbc.ua/ukr/news/belarusi-rezhim-lukashenko-presleduet-medikov-1623932725.html|publisher={{артыкул у іншым разьдзеле|РБК-Україна|РБК-Україна|uk|РБК-Україна}}|accessdate=2021-06-17|language=uk}}</ref>.
19 чэрвеня 2021 году прадстаўнікі Беларусі, прызначаныя рэжымам Лукашэнкі, адзіныя з усіх краінаў прагаласавалі супраць рэзалюцыі [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў|ААН]] з заклікам спыніць пастаўкі зброі ў [[М’янма|Мʼянму]], дзе ў выніку перавароту ўладу захапілі вайскоўцы, а ў пратэстах загінула больш за 800 чалавек<ref>[https://www.svaboda.org/a/31315824.html А Беларусь супраць. ААН заклікала спыніць пастаўкі зброі ў Мʼянму і вызваліць палітвязьняў], [[Радыё Свабода]], 19 чэрвеня 2021 г.</ref>.
== Ацэнкі ==
10 чэрвеня 2021 году [[Эўрапарлямэнт]] прыняў рэзалюцыю (за яе прагаласавалі 626 дэпутатаў, 16 былі супраць, 36 устрымаліся), у якой сярод іншага назваў [[ Захоп рэйсу Ryanair 4978|захоп рэйсу Ryanair 4978]] «''жахлівым актам''», які парушае міжнародныя законы, і «''актам дзяржаўнага тэрарызму''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31300942.html Эўрапарлямэнт прыняў рэзалюцыю па Беларусі з заклікам да новых санкцый], [[Радыё Свабода]], 10 чэрвеня 2021 г.</ref>. ▼У сваёй рэзалюцыі ў падтрымку народа Беларусі й яго дэмакратычных памкненьняў 20 красавіка 2021 году [[Кангрэс ЗША]] асудзіў фальсыфікацыі на выбарах і наступныя жорсткія рэпрэсіі супраць мірных дэманстрантаў, а сам рэжым назваў нелегітымным<ref>{{Cite web|last=Тихомирова|first=Ольга|date=2021-04-21|title=Конгресс США призвал к новым выборам в Беларуси|url=https://www.dw.com/ru/%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81-%D1%81%D1%88%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D0%BA-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%BC-%D0%B2%D1%8B%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BC-%D0%B2-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8/a-57273530|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210422073103/https://www.dw.com/ru/конгресс-сша-призвал-к-новым-выборам-в-беларуси/a-57273530|archivedate=2021-04-22|accessdate=2021-04-22|аўтар=Ольга Тихомирова.|publisher=[[Нямецкая хваля]]|language=ru}}</ref>.
▲10 чэрвеня 2021 году [[Эўрапарлямэнт]] прыняў рэзалюцыю (за яе прагаласавалі 626 дэпутатаў, 16 былі супраць, 36 устрымаліся), у якой сярод іншага назваў [[Захоп рэйсу Ryanair 4978|захоп рэйсу Ryanair 4978]] «''жахлівым актам''», які парушае міжнародныя законы, і «''актам дзяржаўнага тэрарызму''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31300942.html Эўрапарлямэнт прыняў рэзалюцыю па Беларусі з заклікам да новых санкцый], [[Радыё Свабода]], 10 чэрвеня 2021 г.</ref>.
Прафэсарка Ганна Энгелькінг, этноляг Інстытуту славістыкі [[Польская акадэмія навук|Польскай акадэміі навук]], заўважае, што ўзровень рэпрэсіяў, які зараз вытрымлівае беларускае грамадзтва, можна параўнаць толькі з узроўнем рэпрэсіяў часоў фашысцкай акупацыі краіны, і што ў Польшчы 1980-х гадоў такога беспрэцэдэнтнага ўзроўню рэпрэсіяў не было<ref>[https://www.svaboda.org/a/31375153.html Прафэсар Польскай акадэміі навук: «Новае беларускае пакаленьне — фэнамэнальнае ўвасабленьне эўрапейскасьці»], [[Радыё Свабода]], 24 ліпеня 2021 г.</ref>.
|
