|
[[ВыяваФайл:DunmoresProclamation.jpg|thumbзначак|upright|200px|Абвестка абпра абвяшчэньніўвядзеньне ''ваеннага становішча'' ў калёніі Вірджынія, ад. 14 лістапада 1775 году.]][[ВыяваФайл:Warsaw1861.JPG|thumb|right|200pxзначак|Расейская армія ў Варшаве падчас ''ваеннага становішча'', [[1861 год]].]][[ВыяваФайл:ANG40InfantryDivisionLosAngelesRiot1992.jpg|thumb|200px|rightзначак|[[Патруль]] [[Нацыянальная гвардыя ЗША|Нацыянальнай гвардыі ЗША]] пасьля [[Лос-Анджэлескі бунт|хваляваньняў]] у [[Лос-Анжэлес]]е ў 1992 годзе.]]
'''ВаеннаеВае́ннае становішчастано́вішча''' (у гішпана- і партугаломоўныхпартугаламоўных краінах — '''[[асадаАблога|асаднаеабложнае]] становішча''') — асаблівы [[прававы рэжым]] у [[дзяржава|дзяржаве]] або яе частцы, як правіла ў [[ваенны час]], які усталёўваеццаўсталёўваецца пастановай вышэйшаганайвышэйшага органу дзяржаўнай улады ў выпадку [[Агрэсія (палітыка)|агрэсіі]] супраць [[дзяржава|дзяржавы]] або непасрэднай пагрозы агрэсіі.
''Ваеннае становішча'' характарызуецца увядзеньнемўвядзеньнем у дзеяньне пэўныйпэўным [[Закон (права)|законзаконам]]ам дзяржавы сукупнасьці надзвычайных мер па ахове дзяржаўнай бясьпекі і грамадзкага парадку ў краіне. Усталёўваецца падвышаная адказнасьць ([[Законы ваеннага часу|папаводле законахзаконаў ваеннага часу]]) за непадпарадкаваньне (невыкананьне) [[загад (акт кіраваньня)|загадам]] і распараджэньням ваенныхвайсковых уладаў дзяржавы.
Тым неня менш, ''ваеннае становішча'' можа быць уведзена і з-за ўнутраных фактараў. Так, напрыклад, у [[мірны час]] ''ваеннае становішча'' ўводзілася ў [[Францыя|Францыі]] (ўу 1948 годзе))<ref name=autogenerated2>[http://bse.sci-lib.com/article005962.html «Военное положение» в БСЭ.]</ref>, у розных штатах і гарадах [[ЗША]] для ўзброенага падаўленьня [[страйк|страйкаў]]аў, а таксама расавых (1962 і 1968 год) і хваляваньняў<ref name=autogenerated2 />, для падаўленьня незадаволенасьці ў [[Канада|Канадзе]] (ўу 1970 годзе), з-за узрастаньня незадаволенасьці насельніцтва было ўведзена [[Ваеннае становішча ў Польшчы (1981—1983)|ваеннае становішча ў Польшчы]]. У 2018 годзе [[Украіна|Ўкраіна]] таксама часткова [[Ваеннае становішча ва Ўкраіне|перайшла на ваеннае становішча]].
''Ваеннае становішча'' звычайна прадугледжвае істотнае абмежаваньне некаторых правоў і [[свабода|свабод]] [[грамадзянін|грамадзянграмадзянаў]], у тым ліку такіх асноўных, як [[свабода перамяшчэньня]], [[свабода сходаў]], [[свабода слова]], права на судоваесудовы разгляд спраўсправаў, права на недатыкальнасьць маёмасьці і гэтак далей. Акрамя таго, судовая і выканаўчая ўлада можа быць перададзена [[ваенны суд|ваенным судам]] і ваеннаму камандаваньню адпаведна.
== Беларусь ==
24 чэрвеня 2021 году [[Аляксандар Лукашэнка|Лукашэнка]] заявіў, што дапускае «увядзеньнеўвядзеньне ваеннага становішча ва ўмовах санкцый з боку Захаду»: «Няхай [[Караеў]] апранае генэральскую форму, [[Уладзімер Каранік|Караніку]] таксама званьне прысвоена генэрал-маёра — і наперад. Ваеннае становішча, калі трэба. Але нідзе ніякага не павінна быць прасяданьня»<ref>[https://svaboda.azureedge.net/a/31323666.html Лукашэнка адрэагаваў на эканамічныя санкцыі Эўразьвязу: «Ваеннае становішча, калі трэба»], Радыё Свабода, 24-06-2021</ref>.
== Крыніцы ==
| 