Бел-чырвона-белы сьцяг: розьніца паміж вэрсіямі

Увогуле, першыя згадкі пра выкарыстаньне беларусамі нацыянальнага сьцяга ў культурна-асьветніцкай дзейнасьці паходзяць з канца XIX стагодзьдзя<ref name="Tkacou-393"/>. Пры гэтым няма зьвестак пра дакладную дату распрацоўкі і зацьверджаньня эскізу бел-чырвона-белага сьцяга<ref>[[Сяргей Харэўскі|Харэўскі С.]] [https://web.archive.org/web/20090602180458/http://www.nn.by/1998/06/14.htm Клаўдзі Дуж-Душэўскі. Сьцяг] // [[Наша Ніва]]. № 6, 1998. С. 15.</ref>. Называюць розныя даты яго зьяўленьня — 1905, 1909, 1912, 1917 год<ref name="salanda-2019-7"/>. Паводле шматлікіх сьведчаньняў, аўтарам праекту сучаснай выявы бел-чырвона-белага сьцяга стаў беларускі грамадзка-палітычны і культурны дзяяч [[Клаўдзі Дуж-Душэўскі]]<ref name="50 faktau">{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.svaboda.org/content/article/25155772.html| загаловак = 50 фактаў за бел-чырвона-белы сьцяг| фармат = | назва праекту = | выдавец = [http://www.svaboda.org/ Радыё свабода]| дата = 16 студзеня 2021 | мова = | камэнтар = }}</ref>, які стварыў яго на просьбу беларускiх арганiзацыяў Пецярбургу. У сваіх успамінах Клаўдзі Дуж-Душэўскі засьведчыў повязь беларускага нацыянальнага сьцяга з гербам [[Пагоня]]й: ''«Беларусы ''[даўней]'' лічылі сваім дзяржаўным сьцягам белую Пагоню на чырвоным полі»''<ref>Слуцкі збройны чын 1920 г. у дакумэнтах і ўспамінах / Укл. А. Гесь, У. Ляхоўскі, У. Міхнюк. — Менск: Энцыклапедыкс, 2001. С. 272.</ref>. Увесну 1917 году бел-чырвона-белы сьцяг узьнялі ў Пецярбургу на будынку [[Беларускае таварыства дапамогі пацярпелым ад вайны|Беларускага таварыства дапамогi пацярпелым ад вайны]]<ref name="bk19"/>, супрацоўнікам якога быў К. Дуж-Душэўскі<ref name="NN-2020">[https://nashaniva.by/?c=ar&i=262559 Сапраўдныя беларускія сімвалы: вось што трэба ведаць пра Пагоню і БЧБ], [[Наша Ніва]], 22 лістапада 2020 г.</ref>. У сакавіку 1917 году бел-чырвона-белы сьцяг стаў галоўным элемэнтам у час сьвята «Дзень беларускага значка» ў [[Менск]]у<ref name="50 faktau"/>, калі адбыўся беларускі мітынг, на якім прагучала патрабаваньне аб аўтаноміі Беларусі<ref name="latysonak"/>. Тым часам сьцягі, пашытыя паводле эскізу Клаўдзія Дуж-Душэўскага, разаслалі ў мясцовыя арганізацыі<ref>[[Васіль Герасімчык|Герасімчык В.]] [https://news.arche.by/by/page/ideas/hramadstva-idei/11312 Клаўдыюш Дуж-Душэўскі — аўтар бел-чырвона-белага сцяга], [[ARCHE Пачатак]], 9 красавіка 2013 г.</ref>. На гэтых сьцягох былі вышытыя золатам словы [[Жыве Беларусь!|«Няхай жыве вольная Беларусь»]]<ref name="latysonak"/>. У пастанове [[Беларускі нацыянальны камітэт (Менск)|Беларускага нацыянальнага камітэту ў Менску]] ад 25 сакавіка 1917 году адзначалася повязь бел-чырвона-белага сьцяга з традыцыйным беларускім арнамэнтам: «''дзеля таго што ў беларускім народным мастацтве пераважаюць белыя і чырвоныя ўзоры, палічана дарэчным ужыць гэтыя колеры ў беларускім нацыянальным сьцягу''»<ref name="Lalkou">[[Ігар Лялькоў|Лялькоў IІ.]] [http://pahonia-plakat.narod.ru/bielaruskaja_simvolika.htm Пытаньне дзяржаўнай сымболікі ў Беларусі: гісторыя і сучасны стан] // [[ARCHE Пачатак]]. № 1 (21), 2002 г.</ref>. Ужо зь ліпеня 1917 году беларускія вайскоўцы, аб’яднаныя ў нацыянальныя гурткі і камітэты, на сваіх мундзірах і шынэлях пачалі актыўна выкарыстоўваць бела-чырвона-белыя стужкі, што адрозьнівала іх ад прадстаўнікоў іншых нацыянальнасьцяў<ref name="Lachouski">{{Спасылка|аўтар = [[Уладзімер Ляхоўскі|Ляхоўскі Ў.]] |прозьвішча = |імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = https://history.nn.by/?c=ar&i=218121 | загаловак = Як бел-чырвона-белы сцяг стаў нацыянальным | фармат = | назва праекту = | выдавец = [[Наша гісторыя]] | дата = 30 студзеня 2021 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Абавязак насіць адпаведную пятлічную стужку як дадатковы знак адрозьненьня замацавала пастанова 2-й сэсіі [[Цэнтральная рада беларускіх арганізацыяў|Цэнтральнай рады беларускіх арганізацыяў]] ([[Менск]], 5 жніўня 1917 году)<ref>[[Фёдар Турук|Ф. Турук]]. Белорусское движение. Очерк истории национального и революционного движения белоруссов. — Москва: Государственное издательство, 1921; Мн.: Картографическая фабрика Белгеодезии, 1994. С. 95.</ref>. У кастрычніку 1917 году пад бел-чырвона-белым сьцягам прайшоў зьезд беларускіх вайскоўцаў Паўночнага фронту ў Віцебску<ref>Варлыга А. Усебеларускі Кангрэс у Менску 18—31 (5—18 ст.ст.) сьнежня 1917 г. (Успаміны дэлегата Кангрэсу) // Запісы Беларускага Інстытуту Навукі й Мастацтва. № 3 (9), 1964. С. 142.</ref>. Да сьнежня 1917 году бела-чырвона-белыя стужкі на вайсковай уніформе пашырыліся на ўсіх франтах заходняга тэатру баявых дзеяньняў адлегласьцю ў 3 тысячы кілямэтраў<ref name="Lachouski"/>.

* [[Ігар Лялькоў|Лялькоў IІ.]] [http://pahonia-plakat.narod.ru/bielaruskaja_simvolika.htm Пытаньне дзяржаўнай сымболікі ў Беларусі: гісторыя і сучасны стан] // [[ARCHE Пачатак]]. № 1 (21), 2002. С. 98—112.