Мёртвым не баліць: розьніца паміж вэрсіямі

'''«Мё́ртвым не балі́ць»'''  — аповесьць [[Васіль Быкаў|Васіля Быкава]]. Упершыню апублікаванаапублікаваная ў часопісе «[[Маладосць]]», восеньню 1965 году, а праз год «Мёртвым не баліць» надрукавалі па-расейску ў «[[Новый свет|Новым свецесьвеце]]». Пасьля публікацыі «[[ОгонекОгонёк]]» і іншыя часопісы надрукавалі разгромныя артыкулы пра творы Быкава.

Аснова сюжэту  — этап [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]], падчас зімовай кампаніі 1944 году, а менавіта падзеі падчас [[Кіраваградзкая апэрацыя|Кіраваградзкай апэрацыі]], распачатай у студзені. Параненага малодшага лейтэнанта Васілевіча адпраўляюць у тыл, загадаўшы канваіравацьканваяваць пры гэтым трох палонных немцаў. Пры руху яны сутыкаюцца ззь нямецкімі танкамі, у ходзе перастрэлкі лейтэнант губляе двух палонных і свайго спадарожніка, а таксама атрымлівае другое раньнераненьне ў нагу. Яго паведамленьню аб немцах у тыле ніхто неня хоча верыць, потым у лязарэце яго застае атака нямецкіх танкаў.

Трагізм узмацняецца прысутнасьцю такіх тыпаў, як асабіст Сахно. Гэтаму палахліваму чалавеку дадзена права правяраць на патрыятызм іншых. Ён гоніць пракладаць шлях па міннамумінным полюполі падначаленых, нават маладую медсяструмэдсястру Кацю. Яго няма сярод тых, хто лёг пад танкі. Калі зьявілася пагроза палону, ён прымушае страляцца параненага лейтэнанта Юрку Стралкова, сам жа ўздымае рукі ій імкенццаімкнецца дагадзіць немцам.

Паралельным сюжэтам у аповесьці ідзе гісторыя, што адбываецца з героем твора ўжо ў 1960-я гады падчас хрушчоўскай адлігі. Васілевіч на дзень перамогі сустракае двайніка Сахно – — Гарбацюка, які апраўдвае падобную пільнасьць і жорсткасьць на вайне: «А што ж  — сазнацельнасьць? Сазнацельнасьць  — у газэтах. А тут прымусіць трэба. Каб баяліся».

[[Файл:Мёртвым не баліць Мюнхэн 1965.jpg|250px250пкс|значак|справа|Вокладка мюнхэнскага выданьня аповесьці «Мёртвым не баліць» (1965 г.). ]]

Доўгі час аповесьць была пад забаронай: па-беларуску твор не друкаваўся 17 годгадоў, у перакладзе на рускую –расейскую — 23. Потым твор выдаваўся са шматлікімі праўкамі і выдаленьнямі. Быкаў неаднойчы шкадаваў аб тым, што стала ззь ягоягонай аповесьцю  — і быў упэўнены, што не засталося ніводнага першага, аўтарскага асобніка. Але сучаснікамсучасьнікам пашчасьціла знайсьці той самы ўнікальны чарнавік пасьля сьмерці клясыка. Толькі ў 2014 годзе аповесьць была выдадзена без цэнзуры<ref>[https://news.tut.by/culture/388406.html Аповесць Васіля Быкава "«Мёртвым не баліць"» упершыню выйдзе без цэнзуры] TUT.BY, 27 лютага 2014. </ref>.

== Вонкавыя спасылкі ==

* [http://kamunikat.org/katalohmiokb.html?pub_start=580&pubid=47058 Мёртвым не баліць] на kamunikat.org