Падскарбі земскі: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Stary Jolup (гутаркі | унёсак) Новая старонка: '''Падскарбі земскі''' (лац.- ''thesaurarius noster'')- кіраўнік скарбу ў ВКЛ. Забясьпечваў захаваньне ... |
Stary Jolup (гутаркі | унёсак) Няма апісаньня зьменаў |
||
Радок 1:
'''Падскарбі земскі''' (лац.- ''thesaurarius noster'')- кіраўнік [[скарб]]у ў [[ВКЛ]]. Забясьпечваў захаваньне казны, выплочваў заробак войску, кантраляваў збор падаткаў і мыты, назіраў за дзейнасьцю [[мынца]]ў. Пасьля [[Вунія|Вуніі]] [[1569]] году - [[падскарбі вялікі літоўскі]].
Напачатку падскарбі земскі быў толькі захавальнікам скарбу. Выдачы са скарбу ажыцьцяўляў па вусных загадах [[Вялікі князь ВКЛ|вялікага
Дзякуючы вялікаму даверу Жыгімонта Старога да літоўскага падскарбія Івана Гарнастая, з [[1531]] яму былі нададзены некторыя права. Да падскарбія былі таксама падпарадкаваныя адкупшчыкі вялікакняжацкіх прыбыткаў – мытнікі, салянічыя, васкаўнічыя. Пры адсутнасьці караля яму было нададзена права суда над вышэйзгаданымі службовымі асобамі. Выкарыстаньне сродкаў адкупшчыкаў дазвалялася толькі па квітанцыям, падпісаным вялікім князям і падскарбіям земскім.▼
▲Дзякуючы вялікаму даверу [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]] да літоўскага падскарбія [[Іван Гарнастай|Івана Гарнастая]], з [[1531]] яму былі нададзены некторыя права. Да падскарбія былі таксама падпарадкаваныя адкупшчыкі вялікакняжацкіх прыбыткаў –
Вышэйшае кіраўніцтва гаспадаркай ВКЛ і шырокія функцыі падскарбі земскі атрымаў пад час валочнай памеры ў 1550-х . Пад кантроль былі пераведзеныя паступленьні ў скарб ад дзяржаўцаў, васкаўнічых, ключнікаў, мытнікаў, карчмароў, цівуноў і інш. Падскарбі земскі атрымаў права зь ведама і волі гаспадара спаганяць прыбыткі з тых службовых асобаў, якія іх атрымлівалі. ▼
▲Вышэйшае кіраўніцтва гаспадаркай ВКЛ і шырокія функцыі падскарбі земскі атрымаў пад час [[Валочная памера|валочнай памеры]] ў [[1550]]-х . Пад кантроль былі пераведзеныя паступленьні ў [[скарб]] ад
У 1561 годзе паўнамоцтвы падскабія літоўскага пашырыліся яшчэ больш у сувязі з уводзінамі новага падатку для абароны Інфлянцкай зямлі. Ён прызначаў паборцаў гэтага падатку. Паборцы перайшлі пад кіраўніцтва падскарбія. Той судзіў іх паводле скаргаў, прызначаў і звальняў, кіраваў і навучаў. Земскі падскарбі мог даваць парады вялікаму князю па вызваленьні ад выплат пабораў ў выпадку беднасьці ці разарэньня вайною. З арыманых грошаў падскарбі аплочваў наёмнае войска, забясьпечваў вялікакняскія і дзяржаўныя патрэбы. Рабіў ён гэта па загаду вялікага князя літоўскага, а ў адсутнасьць таго, пасьля абмеркаваньня з Радаю ВКЛ, але паводле свайго бачаньня. ▼
▲У [[1561]] годзе паўнамоцтвы падскабія літоўскага пашырыліся яшчэ больш у сувязі з уводзінамі новага падатку для абароны Інфлянцкай зямлі. Ён прызначаў паборцаў гэтага падатку. Паборцы перайшлі пад кіраўніцтва падскарбія. Той судзіў іх паводле скаргаў, прызначаў і звальняў, кіраваў і навучаў. Земскі падскарбі мог даваць парады вялікаму князю па вызваленьні ад выплат пабораў ў выпадку беднасьці ці разарэньня вайною. З арыманых грошаў падскарбі аплочваў наёмнае войска, забясьпечваў вялікакняскія і дзяржаўныя патрэбы. Рабіў ён гэта па загаду вялікага князя літоўскага, а ў адсутнасьць таго, пасьля абмеркаваньня з Радаю ВКЛ, але паводле свайго бачаньня.
У 1566 годзе пры прызначэньні Жыгімонтам Аўгустам новага падскарбія земскага Мікалая Яна Нарушэвіча былі падцьверджаны старыя паўнамоцтвы і нададзеныя новыя. Пасада падскарбія земскага была выключана з ведамства Рады ВКЛ і падначальвалася наўпрост вялікаму князю. Усе старасты, дзяржаўцы, намесьнікі, спраўцы дзяржаўных даходаў, рэвізоры гападарак і мытнікі былі падпарадкаваныя падскарбію. Ён атрымаў права канфіскоўваць землі і асабістую маёмасьць сваіх падначаленых, калі тыя спазьняліся з выдачай даходаў. Высечка дзяржаўных пушчаў была дазволена толькі з асабістага дазволу вялікага князя і падскарбія земскага. У падпарадкаваньне падскарбія земскага быў перададзена мынца. Прызначэньне падскарбія дворнага праходзіла толькі па парадзе падскарбія земскага.▼
▲У [[1566]] годзе пры прызначэньні [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонтам Аўгустам]] новага падскарбія земскага [[Мікалай Ян Нарушэвіч|Мікалая Яна Нарушэвіча]] былі падцьверджаны старыя паўнамоцтвы і нададзеныя новыя. Пасада падскарбія земскага была выключана з ведамства Рады ВКЛ і падначальвалася наўпрост вялікаму князю. Усе старасты, дзяржаўцы, намесьнікі, спраўцы дзяржаўных даходаў, рэвізоры гападарак і мытнікі былі падпарадкаваныя падскарбію. Ён атрымаў права канфіскоўваць землі і асабістую маёмасьць сваіх падначаленых, калі тыя спазьняліся з выдачай даходаў. Высечка дзяржаўных пушчаў была дазволена толькі з асабістага дазволу вялікага князя і падскарбія земскага. У падпарадкаваньне падскарбія земскага быў перададзена мынца. Прызначэньне падскарбія дворнага праходзіла толькі па парадзе падскарбія земскага.
[[Катэгорыі:Гісторыя Вялікага Княства Літоўскага]]
[[pl:Podskarbi ziemski litewski]]
| |||