Язафат Булгак: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
выява, стыль, пунктуацыя
Радок 41:
| Колер загалоўку =
}}
'''Язафат Булгак''' ({{Нарадзіўся|20|4|1758}}, [[Слонімскі павет]] — {{Памёр|25|2|1838}}) — беларускі<ref name="ehb">Антонаў В. В. Антонаў, Філатава А. М. Філатава. Булгак Ігнацій Іасафат // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 123.</ref> царкоўны дзяяч. Япіскап тураўскі ([[1790]]—[[1795]]1790—1795) і берасьцейскі ([[1798]]—[[1828]]1798—1828), [[Кіеўскія ўніяцкія мітрапаліты|мітрапаліт кіеўскі, галіцкі йі усяе Русі]] (з [[1817]]), архіяпіскап полацкі (з [[1833]]). Доктар тэалёгіі і кананічнага права ([[1785]]).
 
Супрацьстаяў уладам [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] ў справе ліквідацыі [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|Грэка-Каталіцкай Царквы]] і гвалтоўнага яе далучэньня да [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Ўрадавага сыноду]]. Ягоная сьмерць зьняла апошнюю перашкоду дляда скасаваньня [[Берасьцейская унія|Берасьцейскай уніі]] ([[1596]]).
 
== Біяграфія ==
Прадстаўнік шляхецкага роду [[Булгакі|Булгакаў]] гербу «[[Сыракомля]]». Меў кузэна [[Юры Булгак|Юрыя Булгака]], япіскапа пінскага і тураўскага, зь якім яго нярэдка блыталі.
 
Навучаўся ў школе пры [[Жыровіцкі манастыр|Жыровіцкім манастыры]] ([[1763]]—[[1774]]1763—1774), працягваў адукацыю ў [[Рым]]е ([[1782]]—[[1785]]1782—1785).
 
У [[1774]] уступіўгодзе ўступіў у ордэн [[базыляны|базылянаў]]. Выкладаў у манастырскіх школах у [[Беразьвечча|Беразьвеччы]] (цяпер [[Глыбоцкі раён]]) і [[Жыровічы|Жыровічах]]. Быў япіскапам тураўскім і каад’ютарам Пінскай япархіі.
[[Файл:Jazafat Bułhak. Язафат Булгак (1888).jpg|міні|зьлева|Я. Булгак. Невядомы мастак, [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]]]
 
За часамі маскоўскага гаспадара [[Павал I|Паўла I]] спрыяў вяртаньню да [[уніяцтва|Уніі]] парафіяў, якія расейскія ўлады гвалтоўна перавялідалучылі ўда [[праваслаўеНайсьвяцейшы ўрадавы сынод|Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі]]. У [[1797]] годзе даслаў папскаму нунцыю ў Расейскай імпэрыі Л. Літу запіскі пра ўціск уніятаў у Кіеўскай і Пінскай япархіях.
У [[1774]] уступіў у ордэн [[базыляны|базылянаў]]. Выкладаў у манастырскіх школах у [[Беразьвечча|Беразьвеччы]] (цяпер [[Глыбоцкі раён]]) і [[Жыровічы|Жыровічах]]. Быў япіскапам тураўскім і каад’ютарам Пінскай япархіі.
 
У [[1798]] годзе атрымаў прызначэньне япіскапам берасьцейскім, ягоная рэзыдэнцыя спачатку месьцілася ў [[Наваградак|Наваградку]], потым з [[1810]] году — у [[Жыровічы|Жыровічах]]. Будучы грэка-каталіцкім мітрапалітам, адначасна з [[1818]] году быў старшынём 2-га (уніяцкага) дэпартамэнту Рымска-каталіцкай духоўнай калегіі ў [[Пецярбург]]у (з [[1828]] году — асобнай Грэка-каталіцкай калегіі). Імкнуўся ўзвысіць значэньне базылянаў у царкве (прызначэньне іх прадстаўніка ў чальцысябры 2-га дэпартамэнту ў [[1819]] годзе, праект аб’яднаньня Літоўскай і Беларускай правінцыяў ордэна і інш.).
За часамі [[Павал I|Паўла I]] спрыяў вяртаньню да [[уніяцтва|Уніі]] парафіяў, якія расейскія ўлады гвалтоўна перавялі ў [[праваслаўе]]. У [[1797]] даслаў папскаму нунцыю ў Расейскай імпэрыі Л. Літу запіскі пра ўціск уніятаў у Кіеўскай і Пінскай япархіях.
 
Узмацненьне ва ўнутранай палітыцы царызму расейскіх нацыяналістычных<ref name="ehb"/> тэндэнцыяў зь сярэдзіны [[1820-я|1820-х]] гадоў прывяло да зьмяншэньня ролі ўніяцкай япархіі і асабіста Я. Булгака. У агоным атачэньні зьявіліся маладыя дзеячы ([[Ёсіф Сямашка|Ё. Сямашка]], А. 3убко, [[Васіль Лужынскі|В. Лужынскі]] і інш.) — прыхільнікі збліжэньня, а потым і аб’яднаньня з праваслаўнай[[Найсьвяцейшы царквойўрадавы сынод|Ўрадавым сынодам Расейскай імпэрыі]] ([[МаскоўскіРасейская патрыярхатправаслаўная царква|Маскоўскага патрыярхату]]).
У [[1798]] атрымаў прызначэньне япіскапам берасьцейскім, ягоная рэзыдэнцыя спачатку месьцілася ў [[Наваградак|Наваградку]], потым з [[1810]] — у [[Жыровічы|Жыровічах]]. Будучы грэка-каталіцкім мітрапалітам, адначасна з [[1818]] быў старшынём 2-га (уніяцкага) дэпартамэнту Рымска-каталіцкай духоўнай калегіі ў [[Пецярбург]]у (з [[1828]] — асобнай Грэка-каталіцкай калегіі). Імкнуўся ўзвысіць значэньне базылянаў у царкве (прызначэньне іх прадстаўніка ў чальцы 2-га дэпартамэнту ў [[1819]], праект аб’яднаньня Літоўскай і Беларускай правінцыяў ордэна і інш.).
 
Вядомы фатограф [[Ян Булгак]] у сваёй кнізе «Край дзіцячых гадоў»<ref>Булгак, ЯнЯ. Край дзіцячых гадоў / Уклад. і аўтар уступ. арт., пер. з польск. мовы Т. Г. Вяршыцкая. — {{Менск (Мн.)}}: Беларусь, 2004. С. 20.</ref> пры аповядзеапавядаючы пра знакамітых людзей уласнага роду, саз спасылкай на працу Мар’яна Дубецкага, пісаў<ref>Трацяк І. І. Трацяк. [http://pawet.net/library/history/bel_history/marozava/82/Хрысціянства_у_гістарычным_лёсе_беларускага_народа._Частка_1._2009.html#_Toc251763463 Мітрапаліт Язафат Булгак: пазіцыя ў рэфармаванні Грэка-Каталіцкай Царквы] // Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа: у 2 ч. Ч. 1 / Рэдкал.: С. В. Марозава і інш. — {{Горадня (Гродна)}}: ГрДУ, 2009.</ref>:
[[Файл:Jazafat Bułhak. Язафат Булгак (XIX).jpg|міні|Я. Булгак. Невядомы мастак, [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]]]
{{Цытата|… толькі яго [Я. Булгака] слушнасьць і незгінаемая пазыцыя ўстрымалі цара Мікалая і расейскі ўрад ад спробаў яшчэ раней зьнішчыць аб'яднаньне цэркваў. Мітрапаліт памёр у 1838 року пры вельмі трагічных абставінах. Выклікаў ці прысьпешыў ягоную сьмерць цар Мікалай, які доўга ўпрошваў яго прыняць схізму, і калі апошні нязломна супрацівіўся і адхіляў усякі ціск, цар на каленях маліў яго адмовіцца ад супраціву дзеля шчасьця Расеі, а ў канцы, абураны непадатлівасьцю біскупа, устаў і ўдарыў яго, патураючы сваёй дзікай усходняй натуры. Біскуп упаў, а празь некалькі дзён завяршыў жыцьцё.}}
 
Нягледзячы на тое, што Я. Булгак памёр грэка-каталіком, І. Сямашка і іншыя пахавалі яго ў праваслаўнай царкве Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі<ref>[[Аляксандар Надсан|Надсан А.]]. [http://kamunikat.fontel.net/www/knizki/historia/nadsan/sipovicz/13.htm Біскуп Чэслаў Сіповіч: сьвятар і беларус]. — Менск: Бел-Франс, 2004.</ref>.
Узмацненьне ва ўнутранай палітыцы царызму расейскіх нацыяналістычных<ref name="ehb"/> тэндэнцыяў зь сярэдзіны [[1820-я|1820-х]] прывяло да зьмяншэньня ролі ўніяцкай япархіі і асабіста Я. Булгака. У агоным атачэньні зьявіліся маладыя дзеячы ([[Ёсіф Сямашка|Ё. Сямашка]], А. 3убко, [[Васіль Лужынскі|В. Лужынскі]] і інш.) — прыхільнікі збліжэньня, а потым і аб’яднаньня з праваслаўнай царквой [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]].
 
Вядомы фатограф [[Ян Булгак]] у сваёй кнізе «Край дзіцячых гадоў»<ref>Булгак, Ян. Край дзіцячых гадоў / Уклад. і аўтар уступ. арт., пер. з польск. мовы Т. Г. Вяршыцкая. — Мн.: Беларусь, 2004. С. 20.</ref> пры аповядзе пра знакамітых людзей уласнага роду, са спасылкай на працу Мар’яна Дубецкага, пісаў<ref>І. І. Трацяк. [http://pawet.net/library/history/bel_history/marozava/82/Хрысціянства_у_гістарычным_лёсе_беларускага_народа._Частка_1._2009.html#_Toc251763463 Мітрапаліт Язафат Булгак: пазіцыя ў рэфармаванні Грэка-Каталіцкай Царквы] // Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа: у 2 ч. Ч. 1 / Рэдкал.: С. В. Марозава і інш. — Гродна: ГрДУ, 2009.</ref>:
{{Цытата|… толькі яго [Я. Булгака] слушнасьць і незгінаемая пазыцыя ўстрымалі цара Мікалая і расейскі ўрад ад спробаў яшчэ раней зьнішчыць аб'яднаньне цэркваў. Мітрапаліт памёр у 1838 року пры вельмі трагічных абставінах. Выклікаў ці прысьпешыў ягоную сьмерць цар Мікалай, які доўга ўпрошваў яго прыняць схізму, і калі апошні нязломна супрацівіўся і адхіляў усякі ціск, цар на каленях маліў яго адмовіцца ад супраціву дзеля шчасьця Расеі, а ў канцы, абураны непадатлівасьцю біскупа, устаў і ўдарыў яго, патураючы сваёй дзікай усходняй натуры. Біскуп упаў, а празь некалькі дзён завяршыў жыцьцё.}}
 
== Галерэя ==
Нягледзячы на тое, што Я. Булгак памёр грэка-каталіком, І. Сямашка і іншыя пахавалі яго ў праваслаўнай царкве<ref>[[Аляксандар Надсан]]. [http://kamunikat.fontel.net/www/knizki/historia/nadsan/sipovicz/13.htm Біскуп Чэслаў Сіповіч: сьвятар і беларус]. — Менск: Бел-Франс, 2004.</ref>.
<gallery widths="215" heights="180" caption="Іканаграфія Язафата Булгака" class="center">
Jazafat Bułhak. Язафат Булгак (M. Kazakievič, 1843).jpg|М. Казакевіч, 1843 г.
[[Файл:Jazafat Bułhak. Язафат Булгак (1888).jpg|міні|зьлева|Я. Булгак. Невядомы мастак, [[XIX стагодзьдзе|XIX1888 стг.]]]]
[[Файл:Jazafat Bułhak. Язафат Булгак (XIX1890).jpg|міні|Я. Булгак. Невядомы мастак, [[XIX стагодзьдзе|XIX1890 стг.]]]]
</gallery>
 
== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}
 
== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* [[Юрка Віцьбіч]]. [http://media.catholic.by/nv/n11/art11.htm Паданьне аб таямнічым сьвятле] // «[[Наша Вера]]». № 1 (11), 2000.
 
== Вонкавыя спасылкі ==