Вікіпэдыя

Беларускае нацыянальнае адраджэньне: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дНяма апісаньня зьменаў
д правапіс
Радок 10:
Пад канец XV стагодзьдзя ў выніку распаду Арды<ref>[https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%97%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F_%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0 Золотая орда] // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907. {{ref-ru}}</ref> [[Масковія]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пазбаўленьне ад мангола-татарскага ярма|скінула|ru|Свержение монголо-татарского ига}} з сябе мангола-татарскае ярмо, аднак грамадзкі лад гэтай дзяржавы застаўся ранейшым: бязьмежная ўлада кіраўніка дзяржавы (цара) і таталітарны парадак, заснаваны на ўжываньні сілы. Маскоўскае княства адрозьнівалася беззаконьнем, поўнай грамадзянскай неабароненасьцю асобы, адсутнасьцю элементарных палітычных свабодаў. Маскоўская дэспатыя дасягнула свайго апагею ў часы кіраваньня [[Іван Жахлівы|Івана Жахлівага]], калі быў распачаты тэрор супраць уласнага насельніцтва ([[апрычніна]])<ref name = "Zvyazda" />.
 
Разам з тым, Масковія абвясьціла сябе адзінай пераемніцай [[Кіеўская Русь|Кіеўскай Русі]], прыняла [[праваслаўе]], навязала свайму насельніцтву [[Царкоўнаславянская мова|царкоўнаславянскую (старабалгарскую) мову]], назваўшы яе «[[Расейская мова|рускай]]», і пастанавіла захапіць ўсеусе землі, якія ўваходзілі ў склад Кіеўскай Русі. Гэтая ідэалёгія маскоўскіх цароў і папоў ў расейскай гістарыяграфіі вядомая як «зьбіральніцтва спрадвечна рускіх земляў» ({{мова-ru|«собирательство исконно русских земель»}}){{Заўвага|Выраз «зьбіральнік Рускай зямлі» упершыню ўжытаваецца ў «Слове о житии и о преставлении великого князя Дмитрия Ивановича, царя русского» (канец XIV або пачатак XV стагодзьдзя) адносна маскоўскага князя Івана Каліты. Тэрмін «зьбіранне Рускай зямлі» ўвёў у навуковы зварот расейскі гісторык XIX стагодзьдзя С. М. Салаўёў.}}. Разам з тым, маскоўскія валадары прысвойвалі сабе тытул «Государь всея Руси». Таксама маскоўскія князі, пачынаючы зь Івана ІІІ, абвясьцілі Маскву сталіцай сусьветнага праваслаўя замест Канстантынопалю, які паў пад націскам туркаў. Аднак большасьць земляў былой Кіеўскай Русі знаходзіліся ў складзе Вялікага Княства Літоўскага, дзе актыўна разьвівалася ліцьвінская нацыянальная ідэнтычнасьць. На поўдні Княства жылі русіны.
 
[[Файл:Krell Battle of Orsha (detail) 07.jpg|thumb|right|Вялікі Гетман Літоўскі [[Канстантын Астроскі]] ў Бітве пад Воршай, фрагмэнт карціны Ганса Крэля, XVI стагодзьдзе]]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Беларускае_нацыянальнае_адраджэньне»