Розьніца паміж вэрсіямі «Вуглярод»

Вуглярод (рэдагаваць)

Вэрсія ад 22:40, 28 верасьня 2020

1134 байты дададзена ,  3 месяцы таму
дапаўненьне
(крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Carbon?oldid=852379501)
(дапаўненьне)
 
|Сымбаль = C
|Атамны нумар = 6
|Зьлева = [[Бор (элемэнт)|BБор]]
|Справа = [[Азот|N]]
|Зьнізу = [[Крэмн|Si]]
|Зьверху =
|Структура крышталічнай краты = <!--hexagonal close-packed|body-centered cubic|face-centered cubic|diamond cubic-->
|Апісаньне выгляду =
|Апісаньне выявы =[[Антрацыт]] (зьмяшчае 95% вугляроду)
|ВыяваВыява2 = Diamond-and-graphite-with-scale.jpg
|Памер выявы = <!--па-змоўчаньні 250 пкс-->
|Апісаньне выявы =алмаз ды графіт
|Выява2 =
|Памер выявы2 =
|Апісаньне выявы2 =алмаз ды графіт
|Колер катэгорыі =
|Катэгорыя = Немэталы
|Колер фазы =
|Фаза = Цьвёрдае цела
|Група = [[ГрупаПадгрупа вугляродувуглярода|14]]
|Пэрыяд = [[Пэрыяд пэрыядычнай сыстэмы|2]]
|Блёк = p
|Атамная маса=12,01115<!--у г/[[моль]] адзінкі прастаўляюцца шаблёнам аўтаматычна-->
|Канфігурацыя электронаў = [He] 2s<sup>2</sup> 2p<sup>2</sup>
|Электронаў у абалонцы = 2, 4
|Колер =
|Шчыльнасьць Па = <!--г/см³-->
|Шчыльнасьць пры пакаёвай тэмпэратуры = 3,52<!--г/см³-->
|Шчыльнасьць пры пакаёвай тэмпэратуры 2 =(графіт) <!--г/см³-->2,25
|Шчыльнасьць пры пакаёвай тэмпэратуры 3 =(аморфны) <!--г/см³-->1,9
|Шчыльнасьць пры тэмпэратуры плаўленьня = <!--г/см³-->
|Тэмпэратура плаўленьня пад ціскам =
|Тэмпэратура плаўленьня К =
|Тэмпэратура плаўленьня Ц =3550
|Тэмпэратура плаўленьня Ф =6420
|Тэмпэратура сублімацыі пад ціскам =
|Тэмпэратура сублімацыі К =
|Тэмпэратура кіпеньня К =
|Тэмпэратура кіпеньня Ц =4827
|Тэмпэратура кіпеньня Ф = 8721
|Патройны пункт К =
|Патройны пункт кПа =
|Крытычны пункт К =
|Крытычны пункт МПа =
|Удзельная цеплыня плаўленьня = <!--кДж/моль-->20,5
|Удзельная цеплыня плаўленьня пад ціскам =
|Удзельная цеплыня плаўленьня 2 = <!--кДж/моль-->
|Насычаная пара 100 k 2 =
| Лік энергіяў іянізацыі =
|1-я энэргія іянізацыі=1086,45<!--кДж/моль;11,260 эВ-->
| 2-я энэргія іянізацыі = <!--кДж/моль-->2352,62
| 3-я энэргія іянізацыі = <!--кДж/моль-->4620,47
| Band gap = <!--эВ-->
| CAS number=
| isotopes comment =
| isotopes =
| Атамны радыюс (разл.) =
| Атамны радыюс = 160 <!--пм-->
| Ізатопы =
{{!}}-----
{{!}} <sup>11</sup>C
{{!}}
{{!}} 20,4 хв
{{!}} [[Бэта-выпраменьваньне|β<sup>+</sup>]]
{{!}}0,961
{{!}}<sup>11</sup>B
{{!}}-----
{{!}} <sup>12</sup>C
{{!}} '''98,9%'''
{{!}} colspan="4" {{!}} [[Стабільны ізатоп|стабільны]]
{{!}}-----
{{!}} <sup>13</sup>C
{{!}} '''1,1%'''
{{!}} colspan="4" {{!}} [[Стабільны ізатоп|стабільны]]
{{!}}-----
{{!}} <sup>14</sup>C
{{!}}
{{!}} 5730 год
{{!}} [[Бэта-выпраменьваньне|β<sup>-</sup>]]
{{!}}0,060
{{!}}<sup>14</sup>N
| Кавалентны радыюс камэнтар =
| Кавалентны радыюс = <!--пм-->75
| Каэфіцыент Пуасона =
| Каэфіцыент цеплавога расшырэньня пры 25 = <!--мкм/(м·K)-->
| Насычаная пара камэнтар 2 =
| Насычаная пара камэнтар =
| Нумар CAS = 7440-44-0
| Радыюс Ван дэр Ваальса = <!--пм-->177
| Ступені атляняньня заўвага =
| Ступені атляняньня = 2, 3, 4
| Цьвёрдасьць Вікерса = <!--МПа-->
| Цьвёрдасьць Моаса =
| Электраадмоўнасьць = <!--(Pauling scale)-->2,55
| Электрычны супор пры 0 = 13,75*10<sup>-6</sup><!--Ом·м-->
|Электрычны супор=<!--Ом·м-->
}}
'''Вуглярод''', '''вуглец, вуглятвор''' ({{мова-la|Carboneum}}) '''C'''  — [[хімічны элемэнт]] IV групы галоўнай падгрупы 2-га пэрыяду [[пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў|пэрыядычнай сыстэмы]]; атамны нумар 6, [[немэтал]], атамная маса 12,01115. Часам завецца «вугаль»<ref>{{кніга|старонкі=30|загаловак=Расейска-беларускі хімічны слоўнік|адказны=Укладальнікі: А. Глушко, А. Стасевіч, А. Бокун|месца=Менск|выдавецтва=Нацыянальная выдавецкая кампанія "Беларусь-Тэхналёгія"|год=1993|наклад=1000}}</ref>. Тры [[ізатоп]]ы сустракаюцца ў прыродзе, <sup>12</sup>С і <sup>13</sup>С зьяўляюцца стабільнымі, тады як <sup>14</sup>С ёсьць [[радыёнуклід]]ам з пэрыядам паўраспаду каля 5730 гадоў<ref>[http://www.webelements.com/webelements/elements/text/C/isot.html ''«Carbon – Naturally occurring isotopes»'']. WebElements Periodic Table.</ref>. ВугляродІзатоп <sup>12</sup>C зьяўляецца аднымэталонам зьдля нямногіхазначэньня элемэнтаў,[[Адносная якіяатамная шырокамаса|атамнай адзінкі масы]]<ref>Майсяйчук К. Л. Вуглярод // {{Літаратура/БелЭн|4к}} С. 286.</ref>. Вуглярод вядомыявядомы са старажытных часоў<ref>[{{Спасылка|копія=https://web.archive.org/web/20121101085829/http://www.caer.uky.edu/carbon/history/carbonhistory.shtml ''«|загаловак=History of Carbon»'']. |выдавец=University of Kentucky Center for Applied Energy Research|мова=en|url=http://www.caer.uky.edu/carbon/history/carbonhistory.shtml|дата копіі=1 лістапада 2012}}</ref> у выглядзе [[алмаз]]а ды [[графіт]]а<ref>Зломанов В. П. УГЛЕРОД // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (2017); https://bigenc.ru/chemistry/text/4214872 Дата обращения: 28.09.2020</ref>.
 
Вуглярод зьяўляецца 15-мы самымэлемэнт распаўсюджанымпаводле элемэнтраспаўсюджанасьці уў зямной кары, і чацьвёртымчацьвёрты самым распаўсюджаным элемэнт— у [[Сусьвет|Сусьвеце]] паводле масы пасьля вадароду, [[гель|гелю]] і [[кісьля|кісьлітлен]]а. Вуглярод забясьпечвае ўнікальную разнастайнасьць [[арганічныя рэчывы|арганічных злучэньняў]], а таксама мае незвычайную здольнасьць утвараць [[палімэры]] пры тэмпэратурах, якія часта фіксуюцца на Зямлі. Гэты элемэнт ёсьць агульным элемэнтам усіх вядомых формаў жыцьця. Вадарод зьяўляецца другім самым распаўсюджаным элемэнтам у арганізьме чалавека паводле масы пасьля кісьлі, ён скаладе каля 18,5% ад масы чалавека<ref>Reece, Jane B. (31 October 2013). ''«Campbell Biology»'' (10 ed.). Pearson. {{ISBN|9780321775658}}.</ref>.
 
== Прыродныя крыніцы ==
Вуглярод  — адзін з найбольш распаўсюджаных элемэнтаў у зямной кары, залягае ў выглядзе мінэралаў ([[графіт]], [[алмаз]]) і гаручых выкапняў ([[вугаль]]). Каля траціны сусьветных запасаў [[глеба]]вага вугляроду знаходзіцца ў тарфяніках<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Леанід Лахманенка]].|загаловак=Як Бартэніха выйшла на міжнародную арбіту|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=82769|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=14 ліпеня 2011|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2011-07-14 131 (26995)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/82781/14lip-3.indd.pdf 3]|issn=1990-763x}}</ref>. У [[атмасфэра Зямлі|атмасфэры]] знаходзіцца ў выглядзе дыаксіду вугляроду CO<sub>2</sub>. Злучэньні вугляроду  — асноўная састаўная частка тканак расьлінаў і жывёлаў. [[Валентнасьць]] вуглярода ў большасьці [[Складаныя рэчывы|злучэньняў]] роўная 4.
 
== Прымяненьне ==
 
== Алятропныя мадыфікацыі вугляроду ==
* [[аморфны вуглярод]] ({{мова-en|amorphous carbon|скарочана}});
* [[графіт]];
* [[алмаз]];
* [[вугляродная нанатрубка]] ({{мова-en|carbon nanotube|скарочана}});
* [[графэн]];
* [[вугляродная нанапочка]] ({{мова-en|carbon nanobude|скарочана}});
* [[вугляроднае нанавалакно]] ({{мова-en|carbon nanofibers|скарочана}});
* [[лансдэйліт]] ({{мова-en|lonsdaleite|скарочана}});
* [[шкляны вуглярод]] ({{мова-en|glassy carbon|скарочана}});
* [[вугляроднае нанашумавіньне]] ({{мова-en|carbon nanofoam|скарочана}});
* [[карбін]] ({{мова-en|carbyne|скарочана}}).
 
== Ізатопы ==
Штучна атрыманыя ізатопы вуглярода с атамнымі масамі ад 8 да 22.
{| cellspacing="0" cellpadding="2" border="1" style="background-color:#f9f9f9;border:1px #aaa solid;border-collapse:collapse;"
! [[Ізатоп]]
| 0,060 ||<sup>14</sup>N
|}
 
== Літаратура ==▼
* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак =Ізатопы: уласьцівасьці, атрыманьне, прымяненьне |арыгінал =Изотопы: свойства, получение, применение |спасылка = |адказны =Под ред. В. Ю. Баранова |выданьне = |месца ={{М.}} |выдавецтва =ФИЗМАТЛИТ |год =2005 |том =2 |старонкі =625 |старонак = |сэрыя = |isbn =5-9221-0534-X}}▼
 
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
 
▲== Літаратура ==
▲* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак =Ізатопы: уласьцівасьці, атрыманьне, прымяненьне |арыгінал =Изотопы: свойства, получение, применение |спасылка = |адказны =Под ред. В. Ю. Баранова |выданьне = |месца ={{М.}} |выдавецтва =ФИЗМАТЛИТ |год =2005 |том =2 |старонкі =625 |старонак = |сэрыя = |isbn =5-9221-0534-X}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Carbon}}
* {{Спасылка|загаловак=Carbon|назва праекту=Encyclopædia Britannica|выдавец=Encyclopædia Britannica, inc.|дата публікацыі=May 13, 2020|url=https://www.britannica.com/science/carbon-chemical-element|дата=28 верасьня 2020}}
 
{{Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў}}
Jarash
5994

зьмены

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Спэцыяльныя:MobileDiff/2157275»