Масаж: розьніца паміж вэрсіямі

'''МасажМаса́ж''' ({{мова-fr|masser|скарочана}}  — расьціраць)  — сукупнасьць прыёмаў мэханічнага і рэфлекторнага ўзьдзеяньня на [[Тканка|тканкі]] ды органы празь церце, націск і вібрацыі, якія ажыцьцяўляюцца непасрэдна на паверхні цела як рукамі, так і спэцыяльнымі апаратамі праз паветранае, воднае ці іншае асяродзьдзе. Мэтай зьяўляецца, галоўным чынам, [[Мэдыцына|лячэбны]] эфэкт. Дадаткова да мэханічнага ўзьдзеяньня, для ўзмацненьня эфэкту, прымяняюць розныя араматычныя [[алеі]] і лекавыя мазі, гелі і інш., а таксама ўзьдзеяньне тэмпэратурай (напрыклад, крыямасаж).

Гэты прыём ужываецца на пачатку і пры канцы масажу, а таксама пры зьмене аднаго прыёму іншым. Пагладжваньне аказвае значны ўплыў на арганізм. Яно чысьціць [[Скура|скуру]] ад арагавелых лускавінак і рэшткаў сакрэту [[пот]]авых і сальных залоз. У выніку такога ўзьдзеяньня паляпшаецца скурнае дыханьне, актывізуецца функцыя сальных і потавых залоз. Абменныя працэсы ў скуры ўзмацняюцца, падвышаецца тонус скуры, у выніку чаго яна становіцца гладкай і гнуткай. Спрыяе пагладжваньне і паляпшэньню [[кровазварот]]у, т.я. у выніку расчыненьня рэзэрвовых капіляраў павялічваецца аб’ем [[кісларод]]у, які трапляе ў тканку. Карыснае ўзьдзеяньне аказвае гэты прыём і на крывяносныя судзіны, робячы іх сьценкі больш эластычнымі. Пры наяўнасьці ацёку пагладжваньне спрыяе ягонаму памяншэньню, т.б.то бок дапамагае адтоку пасакі і [[Кроў|крыві]]. Спрыяе пагладжваньне і ачышчэньню арганізма, т.я. у выніку дадзенага ўзьдзеяньня выдаляюцца прадукты распаду. Ужываюць пагладжваньне ў мэтах абязбольваньня пры траўмах і іншых [[Захворваньне|захворваньнях]]. Узьдзеяньне пагладжваньня на [[Нэрвовая сыстэма|нэрвовую сістэму]] залежыць ад дазоўкі і мэтадаў: глыбокае пагладжваньне здольнае ўзбуджаць нэрвовую сыстэму, а павярхоўнае пагладжваньне, наадварот, супакойвае. Асабліва карысна выконваць прыёмы пагладжваньня пры бессані і падвышанай узбудлівасьці нэрвовай сыстэмы, пасьля вялікага фізычнага цяжару, пры траўматычных пашкоджаньнях і  г. д. Пагладжваньне дапамагае таксама паслабленьню [[цягліца]]ў перад наступнымі масажнымі прыёмамі. Пры выкананьні пагладжваньня рукі вольна сьлізгаюць па целе, рухі мяккія і рытмічныя. Гэтыя прыёмы ніколі не закранаюць глыбокіх пластоў цяглічнай масы, скура не павінная зрушвацца. На скуру спачатку наносіцца [[алей]], а затым пры дапамозе шырокіх плаўных рухаў алей уціраецца ў цела, якое пры гэтым расслабляецца і разаграваецца. Рукі пры пагладжваньні расслабленыя, яны сьлізгаюць па паверхні скуры, датыкаючыся да яе вельмі лёгка. Выконваць пагладжваньне трэба ў адным напрамку, як правіла, па ходзе пасачных судзінаў і жылаў. Выключэньне складае плоскаснае павярхоўнае пагладжваньне, якое можна праводзіць па-за залежнасьцю ад напрамку пасакатоку. Калі ёсьць ацёк або застой, то пачынаць пагладжваньне трэба з вышэйшых абласьцей, каб палегчыць адток вадкасьці. Ужываць пагладжваньне можна самастойна, у выглядзе асобнага масажнага ўзьдзеяньня. Але часьцей за ўсё пагладжваньне ўжываецца ў спалучэньні зь іншымі прыёмамі масажу. Звычайна працэдура масажу пачынаецца з пагладжваньня. Пагладжваньнем можна сканчаць кожны асобны масажны прыём. Пры выкананьні прыёму пагладжваньня варта памятаць, што спачатку заўсёды выкарыстоўваецца павярхоўнае пагладжваньне, толькі пасьля яго можна ўжываць глыбокае пагладжваньне. Ня варта пагладжваць з залішне моцным націскам, які можа выклікаць [[боль]] і прыкрыя адчуваньні ў масажаванага. Глыбейшым павіннае быць пагладжваньне ўчасткаў згінаньня канцавінаў, менавіта тут праходзяць самыя буйныя крывяносныя і пасачныя судзіны. Выконваюцца ўсе прыёмы пагладжваньня павольна, рытмічна, за 1 хвіліну варта выканаць прыкладна 24-26 сьлізгальных пагладжваньняў. Нельга выконваць пагладжваньне занадта рэзкімі і хуткімі рухамі, каб не адбывалася зрушэньне скуры. Паверхня далоняў павінная шчыльна прылягаць да масажаванай паверхні. Пры выкананьні кожнага сеансу пагладжваньня можна выбіраць толькі тыя прыёмы, якія найбольш эфэктыўна будуць узьдзейнічаць на дадзены ўчастак цела масажаванага.

Два самыя галоўныя прыёмы пагладжваньня  — гэта плоскаснае і абхопліваючае пагладжваньне. Рабіць іх трэба ўсёй ручыцай, паклаўшы яе на масажаваную паверхню. Плоскаснае пагладжваньне ўжываецца на роўных і шырокіх паверхнях цела, якімі зьяўляюцца сьпіна, жывот, [[грудзі]]. Пры такім пагладжваньні ручыца расслабленая, пальцы павінныя быць выпрастанымі і стуленымі. Напрамкі руху могуць быць рознымі. Можна выконваць рухі ў папярэчным і падоўжаным кірунку, па коле альбо па сьпіралі. Пагладжваньне можна рабіць як адной, так і дзьвюма рукамі:

Выконваць пагладжваньне можна адной рукой, а можна і дзьвюма рукамі, рукі пры гэтым павінныя трымацца паралельна і ў рытмічнай пасьлядоўнасьці. Калі пагладжваньне робіцца на вялікіх участках, у якіх засяроджаны залішні падскурны тлушчавы пласт, можна ўзмацніць націск, робячы масажаваньне цяжкай ручыцай. У гэтым выпадку адна ручыца накладаецца на другую зьверху, тым самым ствараючы дадатковы ціск. Пагладжваньне можа быць павярхоўным і глыбокім. Павярхоўнае пагладжваньне розьніцца вельмі далікатнымі і лёгкімі рухамі, аказвае на нэрвовую сыстэму заспакаяльнае дзеяньне, дапамагае цяглічнаму расслабленьню, паляпшае працэсы кровазвароту і [[Мэтабалізм|абмен рэчываў]] у скурных пакровах. Глыбокі масаж варта рабіць з намаганьнем, пры гэтым націсканьні лепш рабіць запясьцем. Гэты прыём пагладжваньня спрыяе вывядзеньню з тканак прадуктаў абмену, ухіленьню ад ацёкаў і застойных зьяваў. Пасьля глыбокага пагладжваньня значна паляпшаецца праца крывяноснае і пасачнае сыстэмаў арганізма. Пагладжваньне, асабліва плоскаснае, можна рабіць ня толькі ўсёй унутранай паверхняй далоні, але таксама і тыльным бокам двух альбо некалькіх [[Пальцы|пальцаў]] і бакавымі паверхнямі пальцаў  — гэта залежыць ад участку цела, які масажуецца. Напрыклад, пры масажы невялікіх участкаў паверхні твару, у месцы ўтварэньня касьцянога мазаля, а таксама пры масажы міжкосткавых цягліцаў ступні альбо ручыцы можна выкарыстоўваць пагладжваньне падушачкамі паказальнага або большага пальца. Пагладжваньне падушачкамі пальцаў ужываецца пры масажы асобных цягліцаў і сухажыльляў, пры масажы пальцаў і твару. Пры правядзеньні масажу вялікіх паверхняў цягліцаў сьпіны, грудзей, сьцёгнаў можна выкарыстоўваць пагладжваньне далоньню альбо кулаком. Акрамя таго, пагладжваньне можа быць бесьперапынным і перарывістым. Пры бесьперапынным пагладжваньні далонь павінная шчыльна прылягаць да масажаванай паверхні, быццам сьлізгаючы па ёй. Такое пагладжваньне выклікае тармажэньне рэакцыі з боку нэрвовай сыстэмы, супакойваючы яе. Акрамя таго, бесьперапыннае пагладжваньне спрыяе адтоку пасакі і вынішчэньню ацёкаў. Бесьперапыннае пагладжваньне можа быць папераменным, пры гэтым другая рука павінная занасіцца над першай, якая завяршае пагладжваньне, і выконваць такія ж рухі, але ў супрацьлеглым напрамку. Пры выкананьні перарывістага пагладжваньня становішча рук такое ж, як і пры бесьперапынным, але рухі рук павінныя быць кароткімі, скокападобнымі і рытмічнымі. Перарывістае пагладжваньне аказвае раздражняльнае ўзьдзеяньне на [[нэрв]]овыя рэцэптары скуры, таму такі масаж узбуджае цэнтральную нэрвовую сыстэму. Дзякуючы гэтаму перарывістае пагладжваньне здольнае актывізаваць кровазварот тканак, танізуе судзіны і актывізуе цяглічную дзейнасьць.

Пры выкананьні просталінейнага пагладжваньня рухі робяцца далоньню, ручыца расслабленая, а пальцы прыціснутыя адно да аднаго, акрамя вялікага, які варта адвесьці трохі ў бок. Ручыца павінная шчыльна прылягаць да масажаванай паверхні цела, рухі варта рабіць вялікім і паказальным пальцамі. Яны павінныя быць лёгкімі і сьлізгаць. Пры правядзеньні зігзагападобнага пагладжваньня ручыца павінная рабіць хуткі і плаўны зігзагападобны рух, які накіраваны наперад. Зігзагападобнае пагладжваньне выклікае адчуваньне цеплыні і супакойвае цэнтральную нэрвовую сыстэму. Выконваць гэтае пагладжваньне можна з розным націскам. Сьпіралепадобнае пагладжваньне выконваецца без напругі, лёгкімі і сьлізгальнымі рухамі, як і зыгзагападобнае. Траекторыя руху рук павінная нагадваць сьпіраль. Такое пагладжваньне аказвае танізавальнае ўзьдзеяньне. Можна аб’яднаць просталінейныя, зыгзагападобныя і сьпіралепадобныя рухі ў камбінаванае пагладжваньне. Выконваць камбінаванае пагладжваньне трэба бесьперапынна ў розных напрамках. Пры масажаваньні дробных суставаў можна выконваць колападобнае пагладжваньне. Рабіць рухі варта асновай далоні, робячы колавыя рухі ў бок мезенца. Пры гэтым рухі правым ручыцай будуць накіраваныя па гадзіньнікавай стрэлцы, а рухі левай  — супраць. Для масажу буйных суставаў можна выкарыстаць іншае колавае пагладжваньне  — канцэнтрычнае. Далоні варта пакласьці на масажаваны ўчастак, разьмясьціўшы іх блізка адно да аднаго. Пры гэтым вялікія пальцы будуць аказваць узьдзеяньне на вонкавы бок суставасуставы, а астатнія пальцы  — на ўнутраны. Такім чынам выконваецца рух у форме васьмёркі. На пачатку руху націсканьне варта ўзмацніць, а да канца руху трохі паслабіць. Пасьля гэтага ручыцы павінныя вярнуцца ў пачатковы стан і паўтарыць рух. Для выкананьня падоўжнага пагладжваньня вялікі палец трэба адвесьці як мага далей, затым ручыцу варта накласьці ўздоўж масажаванай паверхні. Рухі варта вырабляць кончыкамі пальцаў наперад. Калі падоўжнае пагладжваньне выконваецца двума рукамі, рухі трэба вырабляць напераменку.

Крыжападобнае пагладжваньне звычайна выкарыстоўваецца ў спартовым масажы і ўжываецца пры масажаваньні канцавінаў. Праводзяць таксама крыжападобнае пагладжваньне ў сыстэме рэабілітацыі пасьля цяжкіх хваробаў і апэрацыяў. У гэтых выпадках можна рабіць крыжападобныя пагладжваньні сьпіны, лагва, вобласьці галаў, задніх паверхняў ног. Дапамагаюць крыжападобныя пагладжваньні ў прафіляктыцы пролежняў. Пры выкананьні крыжападобнага пагладжваньня ручыцы трэба сашчапіць у замок і абхапіць масажаваную паверхню. Выконваецца такое пагладжваньне ўнутранымі паверхнямі далоняў абедзьвюх рук. Гладжаньне  — прыём мяккі і далікатны, таму яго часта выкарыстоўваюць у дзіцячым масажы. Выкарыстоўваюць гладжаньне таксама для масажу скуры і цягліцаў [[твар]]у і шыі, а таксама пры масажы сьпіны, жывата і падэшваў. Гладжаньне з абцяжарваньнем выкарыстоўваецца для масажаваньня ўнутраных органаў. Выконваецца гладжаньне адной альбо дзьвюма рукамі. Пальцы рук варта сагнуць у пястна-фалангавых суставах пад простым кутом. Калі гладжаньне трэба правесьці з абцяжарваньнем, варта на сьціснутыя ў кулак пальцы адной рукі накласьці ручыцу другой.