Нэрва: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Dymitr (гутаркі | унёсак)
крыніцы — http://uk.wikipedia.org/wiki/Нерв?oldid=21541616, http://ru.wikipedia.org/wiki/Нерв?oldid=88672684
Dymitr (гутаркі | унёсак)
крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Nerve?oldid=958304437, https://ru.wikipedia.org/wiki/Нерв?oldid=106096641
Радок 1:
[[Файл:Nerves of the left upper extremity.gif|міні|Нэрвы на выяве вылучаныя жоўтым колерам.]]
'''НэрваНэ́рва''' ({{мова-la|nervus}}) — складовая частка [[нэрвовая сыстэма|нэрвовай сыстэмы]] [[чалавек]]а, [[хрыбетныя|хрыбетных]] і большасьці [[бясхрыбтовыя|бясхрыбтовых]] жывёлаў, адыходзіць ад [[галаўны мозаг|галаўнога мозгу]] або [[млеч]]ау і зьяўляецца складовай часткай разгалінаванай сыстэмы, якая кіруе дзейнасьцю арганізма. Нэрва, як правіла, ёсьць пакрытай абалонкай структура, якая складаецца з пучка нэрвовых валокнаў (галоўным чынам, прадстаўленых [[аксон]]амі [[нэўрон]]аў) і падтрымлівае іх нэўрагліі. Нэрва забясьпечвае агульны шлях для электрахімічных нэрвовых імпульсаў, якія перадаюцца па кожным з аксонаў у пэрыфэрычныя ворганы. Уздоўж нэрвовага валакну фізыялягічныя сыгналы перадаюцца шляхам зьмены электрычнага патэнцыялу праз вузавую мэмбрану.
 
Пэрыфэрычная нэрва складаецца зь некалькіх пучкоў аксонаў, пакрытых абалонкамі з [[Шванаўскаяшванаўская вуза|Шванаўскіхшванаўскіх вузаў]], а таксама некалькімі злучальна-тканымі абалонкамі: энданэўрыйэнданэўрыюм пакрывае кожны [[міелін]]ізаваны аксон, некалькі такіх аксонаў аб’ядноўваюцца ў пучкі, пакрытыя пэрынэврыемпэрынэўрыюмам. Некалькі пучкоў, разам з крывяноснымі судзінамі й тлушчавымі ўключэньнямі, пакрытыя агульнай абалонкай, эпінэўрыемэпінэўрумам, і складаюць нэрву. Буйныя нэрвы называюцца нэрвовымі стваламі. Далей ад мозгу нэрвы разгаліноўваюцца, у ворганах і тканінках у рэшце рэшт распадаюцца на асобныя валокны, ускрайнія кропкі якіх ёсьць нэрвовымі канчаткамі.
 
== Будова ==
Буйныя нэрвы называюцца нэрвовымі стваламі. Далей ад мозгу нэрвы разгаліноўваюцца, у ворганах і тканінках у рэшце рэшт распадаюцца на асобныя валокны, ускрайнія кропкі якіх ёсьць нэрвовымі канчаткамі.
[[Файл:1319 Nerve StructureN.jpg|міні|зьлева|Будова нэрвы.]]
Колькасць валокнаў ў нэрве звычайна складае 103—104, тым ня менш іхная колькасьць можа моцна вар’іраваць, то бок у [[зрокавая нэрва|зрокавай нэрве]] чалавека іх больш за 1 млн, а некаторыя нэрвы бесхрыбтовых могуць складацца ўсяго зь некалькіх валокнаў<ref>[https://biblioclub.ru/index.php?page=dict&termin=1049349 ''«Нервы. Биологический энциклопедический словарь»'']. / Гл. редактор М. С. Гиляров. — М.: Советская энциклопедия, 1986.</ref>. Па кожным валакне нэрвовы імпульс перадаецца ізалявана, не заходзячы на ​​іншыя<ref>[https://biblioclub.ru/index.php?page=dict&termin=1049342 ''«Нервное волокно. Биологический энциклопедический словарь»'']. / Гл. редактор М. С. Гиляров. — М.: Советская энциклопедия, 1986.</ref>. Нэрвовыя валокны могуць перадаваць сыгнал толькі ў адным кірунку, таму яны могуць быць альбо адцэнтравымі, то бок рухальнымі, якія перадаюць інфармацыю да выканаўчых органаў, альбо цэнтраімклівымі, то бок адчувальнымі, якія перадаюць інфармацыю ад рэцэптараў<ref name="golkom">[http://www.golkom.ru/kme/14/2-237-3-3.html ''«Нервы. Краткая медицинская энциклопедия»'']. / Гл. редактор Б. В. Петровский. — М.: Советская энциклопедия, 1989.</ref>.
 
Кожная нэрва звонку пакрытая шчыльнай абалонкай злучальнай тканіны — [[эпінэўрум]]ам. Пад ім знаходзіцца пласт тлушчавых вузаў, [[пэрынэўрыюм]], які абвалоквае пучок аксонаў. У нэрве маецца некалькі такіх пэрынэўрыюмаў, якія падзяляюць яе на некалькі пучкоў аксонаў. Вакол кожнага такога аксону знаходзіцца [[энданэўрыюм]]. Гэтае ўтварэньне ёсьць непарушанай трубкай ад паверхні [[млеч]]у да месца, дзе аксоны сынапсуюцца са сваімі цягліцавымі валокнамі альбо заканчваюцца ў сэнсорных успрымальніках. Энданэўрыюм складаецца з нутранай абаронцы, якая ў збудаваная з [[глікакалікс]]у, і вонкавай частцы, якая будуецца з далікатных сеткаватых калагенавых валокнаў<ref>Marieb EN, Hoehn K (2007). [https://archive.org/details/humananatomyphys0000mari_r3o8 ''«Human Anatomy & Physiology»''] (7th ed.). Pearson. — С. 388—602. — ISBN 978-0-8053-5909-1.</ref>. Шматлікія аксоны пакрытыя міелінавымі абалонкамі, у склад якіх уваходзяць [[міелін]] і [[шванаўская вуза|шванаўскіх вузы]] нэўрагліі. Абалонкі вельмі важныя для перадачы і павелічэньня хуткасьці нэрвовага імпульсу. Крывяносныя і лімфатычныя судзінкі знаходзяцца ў гэтых абалонках<ref name="golkom"/>. Міелін надае нэрвам белы колер, безміелінавыя аксоны маюць шэры колер. Нэрвы зьвязаныя і часта знаходзяцца каля крывяносных судзінак, бо нэрвовыя вузы маюць дастаткова высокую энэргетычную патрэбу.
 
Знутры энданэўрыюму асобныя нэрвовыя валокны абкружаныя вадкасьцю зь нізкім утрыманьнем [[бялкі|бялку]], званай энданэўрыяльнай вадкасьцю. Ейная функцыя падобна на [[ліквар]] у [[цэнтральная нэрвовая сыстэма|цэнтральнай нэрвовай сыстэме]], бо стварае крова-нэрвавы бар’ер, падобны на [[гематаэнцэфалічны бар’ер]]<ref>Kanda, T (Feb 2013). ''«Biology of the blood-nerve barrier and its alteration in immune mediated neuropathies»''. Neurol Neurosurg Psychiatry. 84 (2): 208—212. [[DOI]]:[https://doi.org/10.1136%2Fjnnp-2012-302312 10.1136/jnnp-2012-302312]. [[:PMID:23243216|PMID 23243216]].</ref>. Такім чынам малекулы перашкаджаюць пераходу крыві ў энданэўрычную вадкасьць. Падчас разьвіцьця ацёку нэрву ад нэрвовага раздражненьня альбо траўмы колькасьць энданэўрычнай вадкасьці можа павялічыцца ў месцы раздражненьня. Гэтае павелічэньне вадкасьці можна візуалізаваць пры дапамозе [[магнітна-рэзанансная нэўраграфія|магнітна-рэзананснай нэўраграфіі]], і такім чынам МР-нэўраграфія дазваляе выявіць раздражненьне нэрвы і траўму.
 
== Хваробы ==
* [[Трайніковая нэўралгія]]
 
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==