Пружанскі раён: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) |
дапаўненьне |
||
Радок 24:
|Шчыльнасьць = 16,5
|Месца паводле шчыльнасьці =
|Нацыянальны склад = {{Просты сьпіс|
* [[беларусы]] — 87,49 %
* [[расейцы]] — 6,43 %
* [[украінцы]] — 3,4 %
* [[палякі]] — 1,85 %
* іншыя — 0,83 %
}}
|Канфэсійны склад =
|Плошча = 2834<ref name="raion">{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://pruzhany.brest-region.by/index.php?option=com_content&view=article&id=15735&Itemid=1365&lang=ru|загаловак = Район|фармат = |назва праекту = |выдавец = Пружанскі раённы выканаўчы камітэт|дата = 16 кастрычніка 2011 |мова = ru|камэнтар =}}</ref>
Радок 39 ⟶ 45:
|Мапа адміністрацыйнай адзінкі =
|Памер мапы аа =
|Часавы пас = [[Беларускі час|UTC+3]]
|Скарачэньне =
|ISO =
Радок 54 ⟶ 60:
|Колер фону герб-сьцяг =
}}
'''Пружа́нскі раён''' — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на паўночным захадзе [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Мяжуе з [[Камянецкі раён|Камянецкім]], [[Бярозаўскі раён|Бярозаўскім]], [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім]] і [[Кобрынскі раён|Кобрынскім]] раёнамі Берасьцейскай вобласьці, [[Слонімскі раён|Слонімскім]], [[Зэльвенскі раён|Зэльвенскім]], [[Ваўкавыскі раён|Ваўкавыскім]], [[Сьвіслацкі раён|Сьвіслацкім]] раёнамі [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]], а таксама з [[Польшча|Рэспублікай
У складзе раёну 245 населеных пунктаў, у тым ліку места [[Пружаны]], пасёлкі гарадзкога тыпу — [[Ружаны]] і [[Шарашоў]]. Тэрыторыя адміністрацыйна падзеленая на 12 сельскіх саветаў.
Радок 60 ⟶ 66:
== Геаграфія ==
[[Файл:Pružana. Pavodka na Muchawcy, 1916.Jpeg|міні|[[Паводка]] на [[Мухавец|Мухаўцы]]. [[Пружана]], 1916]]
Раён знаходзіцца на паўночным захадзе Берасьцейскай вобласьці. Мяжуе з [[Камянецкі раён|Камянецкім раёнам]] на паўднёвым захадзе, [[Кобрынскі раён|Кобрынскім раёнам]] на поўдні, [[Бярозаўскі раён|Бярозаўскім]] ды [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім]] раёнамі на ўсходзе (усе — Берасьцейская вобласьць), [[Ваўкавыскі раён|Ваўкавыскім]], [[Зэльвенскі раён|Зэльвенскім]], [[Слонімскі раён|Слонімскім]] ды [[Сьвіслацкі раён|Сьвіслацкім]] раёнамі [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] на поўначы, а таксама з [[Польшча|Рэспублікай Польшчай]] на паўночным захадзе.
Плошча раёну складае 2834 км², у тым ліку на сяльгасугодзьдзі даводзіцца 1316 км². Большая частка тэрыторыі раёну знаходзіцца ў межах [[Прыбужанская раўніна|Прыбужанскай раўніны]]. 80% тэрыторыі разьмешчаная на вышыні 150—170 м над узроўнем мора. Найвышэйшы пункт раёну — 202 м (за 6 км на паўночны ўсход ад Ружанаў), найніжэйшы — 142 м (канал ракі Мухавец)<ref name="прырода">{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://pruzhany.brest-region.gov.by/index.php?option=com_content&view=article&id=15714:2004-11-23-193734&catid=498:2010-11-23-10-37-25&Itemid=1424&lang=be| копія = | дата копіі = | загаловак = Прыродныя рэсурсы Пружанскага раёну| фармат = | назва праекту = Экалёгія| выдавец = [[Пружанскі раённы выканаўчы камітэт]]| дата доступу = 3 чэрвеня 2020 | мова = ru| камэнтар = }}</ref>.
У заходняй частцы Пружанскага раёну пачынаецца нацыянальны парк [[Белавеская пушча (нацыянальны парк)|Белавеская пушча]]. На тэрыторыі раёну месьцяцца таксама заказьнікі рэспубліканскага значэньня — «[[Міхалінска-Бярозаўскі (заказьнік)|Міхалінска-Бярозаўскі]]», «[[Ружанская пушча]]», «[[Буслаўка (заказьнік)|Буслаўка]]», «[[Дзікае балота|Дзікае]]» (гідралягічны), а таксама заказьнікі мясцовага значэньня — «[[Выдранка (заказьнік)|Выдранка]]» ды «[[Зяльвянка (заказьнік)|Зяльвянка]]».▼
Асноўныя рэкі — [[Ясельда]], [[Зальвянка]], [[Ружанка]], [[Левая Лясная]], [[Нараўка (рака)|Нараўка]], [[Мухавец]], [[Каменка]], [[Вінец]]. Агулам па тэрыторыі раёну працякае 19 рэкаў працягласьцю 262 км. 22 возеры і вадасховішчы: [[Паперня (Берасьцейская вобласьць)|Паперня]], [[Гута (Пружанскі раён)|Гута]], Залесьсе, Стаі, Пружанскае, Рудніцкае і іншыя.
▲У заходняй частцы Пружанскага раёну пачынаецца нацыянальны парк [[Белавеская пушча (нацыянальны парк)|Белавеская пушча]]. На тэрыторыі раёну месьцяцца таксама заказьнікі рэспубліканскага значэньня — «[[
Карысныя выкапні — [[торф]].▼
▲Карысныя выкапні — [[торф]], [[гліна]].
== Гісторыя ==
Радок 98 ⟶ 106:
{{Асноўны артыкул|Паўстаньне 1863 году на Пружаншчыне}}
Падзеі [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў]] супраць царызму пад кіраўніцтвам [[Кастусь Каліноўскі|Кастуся Каліноўскага]] мелі шырокую падтрымку значнае часткі [[шляхта|шляхты]], жыхароў гораду і мястэчак, сялянаў-аднадворцаў, [[Каталіцтва|каталіцкага]] духавенства. З дасягненьняў паўстанцаў — захоп гораду Пружаны ў ноч з 12 на 13 лютага 1863, напад дзеля пакараньня здраднікаў і даносчыкаў на мястэчка [[Шарашова]] ў жніўні 1863, баі ля вёсак [[Міхалін (Пружанскі раён)|Міхалін]], [[Гута (Пружанскі раён)|Гута]], [[Ласасін]] ды іншых.
=== Першая сусьветная вайна ===
{{Асноўны артыкул|Пружаншчына пад кайзэраўскай акупацыяй}}
Увосені 1915 году Пружанскі павет акупавалі аўстрыйскія войскі. Да гэтага дзясяткі тысячаў жыхароў Пружаншчыны зьехалі ў глыб Расейскай імпэрыі. Кайзэраўская акупацыя працягвалася да сканчэньня вайны; у 1919—1921 гадох тэрыторыя раёну пераходзіла пад уладу то бальшавікоў, то палякаў.
=== Другая Рэч Паспалітая ===
{{Асноўны артыкул|Пружаншчына ў міжваеннай Польшчы}}
18 сакавіка 1921 паводле ўмоваў [[Рыская мірная дамова (1921)|Рыскай мірнай дамовы]] тэрыторыя раёну ўвайшла ў склад [[Другая Рэч Паспалітая|Польскай рэспублікі]].
=== Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка ===
Самастойнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкай пасьля далучэньня [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]] да [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]] раён стаў 15 студзеня 1940. На тэрыторыі Пружаншчыны былі ўтвораны таксама [[Шарашоўскі раён|Шарашоўскі]] і [[Ружанскі раён]]ы.
У гады нямецкай акупацыі на Пружаншчыне дзейнічаў падпольны антыфашысцкі камітэт, а з 1943 году — падпольныя райкамы [[Камуністычная партыя БССР|камуністычнае партыі]] і [[камсамол]]у.
17 сьнежня 1956 тэрыторыя Шарашоўскага раёну ўвайшла ў склад Пружанскага раёну. 14 красавіка 1960 з Пружанскага ў Бярозаўскі раён перададзеная тэрыторыя [[Малецкі сельсавет|Малецкага]] і [[Падкрайчаўскі сельсавет|Падкрайчаўскага]] сельсаветаў. 25 сьнежня 1962 да Пружанскага раёну далучаная большая частка Ружанскага раёну.
== Насельніцтва ==
| |||