Чаркаская вобласьць: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д робат зьмяніў: it:Oblast' di Čerkasy
дапаўненьне
Радок 1:
{{Адміністрацыйная адзінка
{{Вобласьць |
| Назва = Чаркаская |вобласьць
| Арыгінальная назва = Черкаська область
Краіны = Украіны |
| Герб = Coat of Arms of Cherkasy Oblast.png
Цэнтар = Чаркасы |
| Сьцяг = Flag of Cherkasy Oblast.png
Плошча = 20 900 |
| Краіна = [[Украіна]]
Насельніцтва = 1 327 022 |
| Гімн =
Шчыльнасьць = 66,9 чал |
| Статус = вобласьць
ВобласьцьНаМапеКраіны = Map of Ukraine political simple Oblast Tscherkasy.png |
| Уваходзіць у =
ВыяваПамер = 270пкс
| Улучае = 20 раёнаў
| Цэнтар = [[Чаркасы]]
| БуйныГорад = [[Чаркасы]]
| БуйныяГарады = [[Залатаноша]], [[Сьмела]], [[Умань]]
| ДатаЎтварэньня = [[4 студзеня]] [[1954]] року
| Кіраўнік = А.У.Чараўко
|Назва пасады кіраўніка = Губэрнатар
| АфіцыйныяМовы = украінская
| Насельніцтва = 1,341 млн.
|Год перапісу = 2006
|Адсотак ад насельніцтва = 2,86
|Месца паводле насельніцтва = 14
|Шчыльнасьць = 64,19
|Месца паводле шчыльнасьці =
|Нацыянальны склад = [[украінцы]] - 90%, [[расейцы]] - 8%, іншыя - 2%
|Канфэсійны склад =
| Плошча = 20,9 тыс.
|Адсотак ад плошчы = 3,46
|Месца паводле плошчы =
| Максымальная вышыня =
| Сярэдняя вышыня =
| Мінімальная вышыня = 275
| Шырата =
| Даўгата =
| Мапа = Map of Ukraine political simple Oblast Tscherkasy.png
| Часавы пас = [[GMT]] +2
| Скарачэньне =
| ISO =
| FIPS =
| Тэлефонны код = +38 047
| Паштовыя індэксы = 18xxx, 19xxx, 20xxx
| Інтэрнэт-дамэн = cherkassy.ua; ck.ua
| Код аўтамабільных нумароў = СА
| Сайт = http://www.oda.ck.ua
| Катэгорыя ў Commons = Cherkasy Oblast
| Парамэтр1 =
| Назва парамэтру 1 =
| Дадаткі =
| Мапа адміністрацыйнай адзінкі =
| Колер фону парамэтраў = #DEE3FA
| Колер фону герб-сьцяг = #F7EFD9
}}
 
'''Чаркаская вобласьць''' ([[украінская мова|па-украінску]]: ''Черкаська область'') — Вобласць у цэнтры [[Украіна|Ўкраіны]]. На ўсходзе мяжуе з [[Палтаўская вобласьць|Палтаўскай вобласьцю]], на поўдні — з [[Кіраваградская вобласьць|Кіраваградскай вобласьцю]]й, на захадзе — з [[Вінніцкая вобласьць|Вінніцкай вобласьцю]]. На поўначы мяжуе зь [[Кіеўская вобласць|Кіеўскай вобласцю]]. Цэнтар — горад [[Чаркасы]]. Насельніцтва вобласьці 1 327 022 чалавек.
 
'''Чарка́ская во́бласьць''' ({{мова-uk|Черка́ська о́бласть}}) — адміністрацыйная адзінка ва [[Украіна|Ўкраіне]]. Плошча вобласьці складае 20,9 тыс. км². Насельніцтва - 1,341 млн. чалавек ([[2006]]). Адміністрацыйны цэнтар - места [[Чаркасы]].
 
 
== Геаграфічныя зьвесткі ==
 
=== Месцазнаходжаньне ===
 
Разьмешчана ў цэнтральнай частцы [[Украіна|Украіны]].
 
На ўсходзе мяжуе з [[Палтаўская вобласьць|Палтаўскай вобласьцю]], на поўдні — з [[Кіраваградзкая вобласьць|Кіраваградзкай вобласьцю]]й, на захадзе — зь [[Віньніцкая вобласьць|Віньніцкай вобласьцю]]. На поўначы мяжуе зь [[Кіеўская вобласьць|Кіеўскай вобласьцю]].
 
Працягласьць вобласьці з поўначы на поўдзень - 150 км, з захаду на ўсход — 245 км.
 
=== Клімат ===
 
Клімат [[умерана кантынэнтальны]] зь цёплым, часам сьпякотным летам і мяккай зімой. Сярэдняя тэмпэратура паветра ў студзені – 5,9°С, у ліпені - +19,5°С. Сярэднярочная колькасьть ападкаў складае 450—520 мм. Працягласьць вэгетацыйнага пэрыяду - 160 — 170 дзён.
 
=== Рэльеф ===
 
Тэрыторыя вобласьці ў цэлым раўнінная і ўмоўна падзяляецца на дзьве часткі — правабярэжную ды левабярэжную. Большая частка правабярэжжа разьмешчана ў межах [[Прыдняпроўскае ўзвышша|Прыдняпроўскага ўзвышша]]. У прылеглай да Дняпра частцы знаходзіцца забалочаная Ірдына-Цясмынская нізіва. Уздоўж даліны Дняпра на 70 км цягнецца Канеўска-Машнагорскі камлюк. Значныя ўзвышэньня рэльефу надаюць тэрыторыі горны характар. Гэты раён называюць Канеўскімі горамі й Машнагорамі. Нізінны, месцамі забалочаны рэльеф мае левабярэжная частка вобласьці, якая разьмешчаная ў межах [[Прыдняпроўская нізіна|Прыдняпроўскай нізіны]].
 
У глебавым пакрыцьці на правабярэжжы пераважаюць [[чарназём]]ы, на ўзвышаных месцах — шэрыя й сьветла-шэрыя глебы. На левабярэжжы пашыраны дзярнова-глеевыя, магутныя лугавыя й дзярнова-падзолістыя глебы.
 
=== Карысныя выкапні ===
 
Вобласьць багатая на нярудныя выкапні, перадусім будаўнічыя матэрыялы: граніты, гліны (бэнтанітавыя, палігарскітавыя, вогнетрывалыя — кааліны) кварцавыя пяскі, аздабленчы камень, сланцы. Сярод паліўных рэсурсаў пераважае буры вугаль ды торф.
 
Левабярэжная частка вобласьці мае значныя запасы мінэральна-лекавальных водаў кшталту «Миргородська», узьведзена ды эксплуатуецца радовішча радонавых водаў.
 
 
=== Водныя аб'екты ===
 
Па вобласьці цякуць 1037 рэчак, якія належаць басэйну Дняпра й Паўднёвага Бугу. Галоўная рака — [[Дняпро]] (правыя прытокі — [[Рось (рака)|Рось]], Вальшанка, Цясмын (133 км), левыя — Супой, [[Сула]]. Да басэйну [[Паўднёвы Буг|Паўднёвага Бугу]] належаць рэкі Горскі Цікыч, Гнілы Цікыч, [[Ятрань]]. Буйнейшыя вадасховішчы - Канеўскае ды Крамянчуцкае, акрамя гэтага пабудавана 37 невялікіх вадасховішчаў і звыш гэтага існуе 2,3 тысячаў азёраў, сажалак ды вадаёмаў.
 
 
== Гісторыя ==
 
 
Тэрыторыя цяперашняй Чаркаскай вобласьці была заселеная ў эпоху [[палеаліт]]у (прыблізна 40 тысячаў рокаў таму).
 
У раньнім Сярэднявеччы гэтыя землі ўваходзілі ў [[Кіеўская Русь|Кіеўскую Русь]]. Але ў 1239 — 1240 рр. уся тэрыторыя Чаркашчыны была спустошана [[Мангола-татарская навала|мангола-татарскай навалай]].
 
У позьнім сярэднявеччы тэрыторыя сучаснай вобласьці была далучаная да [[Вялікае княства Літоўскае|Вялікага княства Літоўскага]] і ўвайшлі ў склад [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]].
 
Пасьля [[Люблінская вунія|Люблінскай вуніі]] і ўтварэньня [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] пачынае ўзмацняцца фэадальны прыгон, што вядзе да сялянскіх паўстаньняў. У выніку, [[8 чэрвеня]] [[1648]] року [[Пераяслаўская Рада]] ўхваліла рашэньне пра далучэньне Ўкраіны да [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]].
 
Чаркаская вобласьць была ўтвораная [[7 студзеня]] [[1954]] року ў межах УССР.
 
 
== Адміністрацыйны падзел ==
Вобласьць дзяліцца на 20 раёнаў і 6 гарадоў абласнога значэньня.
 
Вобласьць налічвае 20 адміністрацыйных раёнаў, 16 местаў, зь якіх 6 - абласнога значэньня, 15 мястэчак, 101 пасёлак, 723 вёскі.
== Насельніцтва ==
 
=== Месты ===
 
==== Абласнога значэньня ====
* [[Ватуціна]]
* [[Залатаноша]]
* [[Канеў]]
* [[Сьмела]]
* [[Умань]]
* [[Чаркасы]]
 
==== Раённага значэньня ====
* [[Гарадзішча (Чаркаская вобласьць)|Гарадзішча]]
* [[Зьвянігарадка]]
* [[Жашкаў]]
* [[Камянка (Чаркаская вобласьць)|Камянка]]
* [[Корсунь-Шаўчэнкаўскі]]
* [[Манастырышча]]
* [[Тальнае]]
* [[Хрысьцінаўка]]
* [[Чыгірын]]
* [[Шпола]]
 
 
== Вонкавыя спасылкі ==
 
{{Commons|Category:Cherkasy Oblast|выгляд=міні}}
 
 
 
{{Чаркаская вобласьць}}
{{Украіна}}
{{Накід:Украіна}}
 
 
[[Катэгорыя:Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Украіны]]
[[Катэгорыя:Чаркаская вобласьць]]
 
 
 
[[be:Чаркаская вобласць]]