Пітэр Паўль Рубэнс: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Dymitr (гутаркі | унёсак)
д →‎Крыніцы: стыль
Dymitr (гутаркі | унёсак)
крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Peter_Paul_Rubens?oldid=939438700
Радок 2:
|Партрэт = Wenceslas_Hollar_-_Rubens_(State_1).jpg
|Апісаньне =
|Месца нараджэньня = [[ЗігэнЗыген]]
|Месца сьмерці = [[Антвэрпэн]]
|Заняткі = [[малюнак]]
Радок 9:
|Працы =
}}
'''ПітэрПі́тэр Паўль РубэнсРу́бэнс''' ({{мова-nl|Peter Paul Rubens}}; 28 чэрвеня 1577, [[ЗігэнЗыген]] — 30 траўня 1640, [[Антвэрпэн]]) — [[флямандыя|флямандзкі]] мастак і прыхільнік экстравагантнага стылю [[барока]], які падкрэсьліваў рух, колер і пачуцьцёвасьць. Творчасьць Рубэнса ёсьць арганічны сплаў традыцыяў рэалізму [[Пітэр Брэйгель Старэйшы|Пітэра Брэйгеля Старэйшага]] з дасягненьнямі [[Тыцыян|вэнэцыянскай школы]].
 
Акрамя фундацыі вялікай студыя ў [[Антвэрпэн]]е, якая вырабляла карціны, карыстаючыеся попытам сярод шляхецтва ўсёй [[Эўропа|Эўропы]], Рубэнс быў адукаваным гуманістычным навукоўцам, калекцыянэрам твораў мастацтва, і дыпляматам. Пітэр быў прысьвечаны ў рыцары, як каролём [[Гішпанія|Гішпаніі]] [[Філіп IV (кароль Гішпаніі)|Філіп IV]], гэтак і каралём [[Ангельшчына|Ангельшчыны]] [[Карл I (кароль Ангельшчыны)|Карлам I]]. Акрамя маштабных працаў на мітаяагічныяміталягічныя й рэлігійныя тэмы заўмаўся пісаньнем [[партрэт]]аў і [[пэйзаж]]аў. Рубэнс быў дастаткова пладавітым мастаком, то бок каталёг ягоных твораў, які быў складзены [[Майкл Жафэ|Майклам Жафэ]], пералічвае 1403 твораў без уліку шматлікіх асобнікаў, зробленых у ягонай майстэрні<ref> Nico Van Hout (1979). [https://lirias.kuleuven.be/bitstream/1979/153/1/doctoraat.pdf ''«Met bijzondere aandacht voor de onderschildering en andere onderliggende stadia in het werk van P. P. Rubens»'']. KU Leuven.</ref>.
 
Працы, якія замаўлялі ў яго, у асноўным былі карцінамі, якія адлюстроўвалі гістарычныя падзеі ці постаці, а таксама ўключалі ў сябе рэлігійныя й міталягічныя сюжэты й сцэны паляваньня. Рубэнс маляваў партрэты, асабліва сяброў, і аўтапартрэты, а ў далейшым жыцьці намаляваў некалькі пэйзажаў. Рубэнс распрацаваў шэраг габэленаў і гравюраў, а таксама размаляваў уласны дом.
 
== Біяграфія ==
 
=== Раньнія гады ===
Рубэнс нарадзіўся ў [[ЗігэнЗыген]]е, [[Вэстфалія]], у сям’і Яна Рубэнса й ягонай жонкі Марыі. Ягоны бацька належыў да [[кальвінізм]]у, а маці зьбегла з Антвэрпэна ў [[Кёльн]] ў 1568 годзе, пасьля павелічэньня рэлігійных узрушэньняў і перасьледу пратэстантаў у пэрыяд панаваньня ў [[Гішпанскія Нідэрляндаў|Гішпанскіх Нідэрляндах]] [[Фэрнанда Альварэс дэ Таледа|Фэрнанда Альварэса дэ Таледа]]. Ян Рубэнс быў юрыдычным дарадцам і палюбоўнікам [[Ганна Саксонская|Ганны Саксонскай]], другой жонкі [[Вільгэльм I Аранскі|Вільгэльма Аранскага]], ён жыў на той час у палацы ў ЗігэнеЗыгене ў 1570 годзе. Пасьля зьняволеньня Ян Рубэнса з-за рамана з Ганнай у 1577 годзе нарадзіўся Пітэр Паўль Рубэнс. Сям’я вярнулася ў Кёльн на наступны год. У 1589 годзе, праз два гады пасьля сьмерці бацькі, Рубэнс з маці пераехаў у Антвэрпэн, дзе быў хрышчоны ў [[каталіцкая царква|каталіцтва]]. Рэлігія заўмала бачнае месца ў вялікай частцы працаў Рубэнс, калі пазьней ён стаў адным зь вядучых мастакоў каталіцкага контррэфармацыйнага стылю жывапісу{{Зноска|Belkin|1998|Belkin|11–18}}. Рубэнс пісаў: «Мой запал зыходзіць зь нябёсаў, а не ад зямных разважаньняў».
 
У Антвэрпэне Рубэнс атрымаў гуманістычную адукацыю, вывучаючы латынь і клясычную літаратуру. У чатырнаццаць гадоў ён стаў вучнем ў [[Тобіас Вэргахт|Тобіаса Вэргахта]]. Пасьля ён вучыўся ў двух вядучых мастакоў гораду таго часу, пэрыяду позьняга [[маньерызм]]у, [[Адам ван Ноорт|Адама ван Ноорта]] й [[Ота ван Він]]а{{Зноска|Held|1983|Held|14–35}}. Многае зь ягоных самых раньніх працаў складі капіяваньні працаў ранейшых мастакоў, як то дрэварыт [[Ганс Гальбайн Малодшы|Ганса Гальбайна Малодшага]] й гравіроўка [[Марчантаніё Раймондзі]]. Рубэнс скончыў сваё навучаньне ў 1598 годзе, калі ўвайшоў у [[гільдыя Сьвятога Лукі|гільдыю Сьвятога Лукі]] ў якасьці незалежнага майстра.
 
=== Жыцьцё ў Італіі ===
[[Файл:Retrato ecuestre del duque de Lerma (Rubens).jpg|міні|зьлева|200пкс|''Конны партрэт герцага Лерма'', 1603 год, [[МузэйПрада (музэй)|музэй Прада]], Мадрыд]]
[[Файл:Rubens vallicella.jpg|міні|справа|200пкс|''Маці Божая з дзіцем аблюбаваным анёламі'', 1608 год, Рым]]
У 1600 годзе Рубэнс адправіўся ў [[Італія|Італію]]. Ён спыніўся спачатку ў [[Вэнэцыя|Вэнэцыі]], дзе ён убачыў карціны [[Тыцыян]]а, [[Паолё Вэранэзэ|Вэранэзэ]] й [[Тынтарэта]], перш чым пасяліцца ў [[Мантуя|Мантуі]] пры двары герцага [[Вінчэнца I Гонзага]]. Афарбоўка й кампазыцыі Вэранэзэ й Тынтарэта зрабілі непасрэдны ўплыў на жывапіс Рубэнса й ягоныя больш позьнія працы, стыль якіх адрозьніваўся моцным уплывам [[Тыцыян]]а. Пры фінансавай падтрымцы з боку герцага, Рубэнс пазьней адправіўся ў [[Рым]] праз [[Флярэнцыя|Флярэнцыю]] ў 1601 годзе. Там ён вывучаў клясычнае грэцкае й рымскае мастацтва й капіяваў працы італьянскіх майстроў, як то эліністычная скульптура «''[[Ляакоан і ягоныя сыны]]''», якая асабліва паўплывала на яго, а таксама працы [[Мікелянджэлё]], [[Рафаэль]] і [[Леанарда да Вінчы]]. Таксама Рубэнс знаходзіўся пад уплывам вельмі натуралістычных карцінаў [[Караваджа]]. Пазьней ён зрабіў копію адной з карцінаў гэтага мастака «''[[Злажэньне ў магілу Хрыста (Караваджа)|Злажэньне ў магілу Хрыста]]''», рэкамэндаваўшы яе свайму заступніку, герцагу Мантуі, а таксама згуляў важную ролю ў набыцьці адной зь ягоных твораў для царквы [[ордэн дамініканаў|дамініканцаў]] у Антвэрпэне. Падчас гэтага першага знаходжаньня ў Рыме, Рубэнс скончыў працу над сваім першым заказаным алтаром для рымскай царквы [[Санта-Крочэ-ін-Джэрусалемэ]].
 
Рубэнс накіраваўся ў [[Гішпанія|Гішпанію]] з дыпляматычнай місіяй у 1603 годзе, дастаўляючы падарункі ад Гонзага да [[Філіп III (кароль Гішпаніі)|Філіп III]]. Знаходзячыся там, ён азнаёміўся з шырокімі калекцыямі Рафаэля й Тыцыяна, якія былі сабраны [[Філіп II (кароль Гішпаніі)|Філіпам II]]. Ён таксама намаляваў партрэт [[Франсіска Гомэс дэ Сандаваль і Рохас|герцага Лерма]] на кані ў час ягонага знаходжаньня ў [[Мадрыд]]зе, які дэманструе ўплыў такіх працаў, як выява [[Карл V (імпэратар СьвяшчэннайСьвятой Рымскай імпэрыі)|Карла V]], зробленая Тыцыянам. Гэтае падарожжа стала першым з многіх падчас ягонай кар’еры, у якім ён аб’яднаў мастацтва й дыпляматыю.
 
У 1604 Рубэнс вярнуўся ў Італію, дзе заставаўся на працягу наступных чатырох гадоў, спачатку ў Мантуі, а затым у [[Генуя|Генуі]] й Рыме. У Генуі, Рубэнс пісаў шматлікія партрэты. З 1606 па 1608 гады ён пераважна знаходзіўся ў Рыме. У гэты пэрыяд Рубэнс атрымаў пры садзейнічаньні кардынала Якопа Сэра, свой найбольш важны заказ на аппрацоўку алтара ў новай царкве гораду, [[Санта-Марыя-ін-Валічэльля]], таксама вядомая як К’еза Нуова.
Радок 33 ⟶ 35:
=== Вяртаньне ў Антвэрпэн ===
[[Файл:Peter Paul Rubens - De kruisoprichting.JPG|міні|180пкс|''[[Узрушэньне крыжа (Рубэнс)|Узрушэньне крыжа]]''. 1610—1611 гады]]
Даведаўшыся пра хваробу сваёй маці ў 1608 годзе Рубэнс сплянаваў ад’езд зьз Італіі ў Антвэрпэн. Тым ня менш, яна памерла раней, чым ён прыехаў дадому. Ягонае вяртаньне супала з пэрыядам аднаўленьня эканамічнага росквіту ў горадзе з падпісаньнем [[Антвэрпэнская дамова 1609 году|Антвэрпэнскай дамовы]] ў красавіку 1609 году, якая паклала пачатак [[Дванацацігадовы мір|Дванацацігадовага міру]]. У верасьні таго ж году Рубэнс быў прызначаны прыдворным жывапісцам [[Альбэрт VII Аўстрыйскі|Альбэрта VII]] і ягонай жонкі [[Ізабэла Кляра Эўгенія|Ізабэлы Кляры Эўгеніі]], кіраўнікамі [[Нідэрлянды|Нідэрляндаў]]. Ён атрымаў спэцыяльны дазвол на стварэньне сваёй студыі ў Антвэрпэне, а не каля двара ў [[Брусэль|Брусэлі]], а таксама мог працаваць для іншых кліентаў. Рубэнс быў блізкім сябрам эрцгерцагіні Ізабэлы да самай ейнай сьмерці ў 1633 годзе й працаваў ня толькі як мастак, але й як амбасадар і дыплямат. Рубэнс зрабіў далейшае ўмацаваньне сваіх сувязяў з горадам, калі 3 кастрычніка 1609 году ён ажаніўся з Ізабэлай Брант, дачкой выбітнага грамадзяніна Антвэрпэна й гуманіста Яна Бранта.
 
У 1610 годзе Рубэнсы пераехалі ў новы дом, дзе месьцілася ў новая студыя. Зараз гэты [[Будынак Рубэнса]] ёсьць музэй, дзе ён і ягоныя вучні зрабілі вялікую частку карцінаў, а таксама дзе месьціцца ягоная асабістая калекцыя твораў мастацтва й бібліятэка, якая зьяўляецца адной з самых шырокіх у Антвэрпэне. За час свайго жыцьця Рубэнс стварыў студыю са шматлікімі вучнямі й памагатымі. Сярод найбольш вядомых ягоных вучняў быў малады [[Антоніс ван Дэйк]], які неўзабаве стаў выбітным флямандзкім партрэтыстам і часьцяком потым супрацоўнічаў з Рубэнсам. Акрамя таго, Рубэнс часьцяком супрацоўнічаў з многімі іншымі вядомымі мастакамі ў горадзе, у тым ліку з анімалістам [[Франс Снэйдэрс|Франсам Снэйдэрсам]], які зрабіў унёсак пры стварэньні арла ў карціне «''Прыкутаны Прамэтэй''», а таксама са сваім добрым сябрам-мастаком [[Ян Брэйгель Старэйшы|Янам Брэйгелем Старэйшым]]. Акрамя таго, Рубэнс пісаў творы для алтароў, як то для [[Сабор анвэрпэнскай Маці Божай|сабору Маці Божай]], што таксама зрабіла значны ўнёсак у ягонае станаўленьне ў [[Фляндрыя|Фляндрыю]].
 
Алтарныя карціны, як то ''«[[Узрушэньне крыжа (Рубэнс)|Узрушэньне крыжа]]»'' 1610 году й ''«[[Зьняцьцё з крыжа (Рубэнс)|Зьняцьцё з крыжа]]»'' 1611—1614 году, вырабленыя паводле заводы ўласьнікаў [[Антвэрпэнскі катэдральны сабор|Сабору Маці Боскай]], былі асабліва важныя для Рубэнса, якія далі яму магчымасьць дасягнуць славу як вядучага жывапісца Фляндрыі адразу па ягоным вяртаньні. Гэтак карціна ''«Узрушэньне крыжа»'' сьведчыць пра сынтэз паміж працай [[Тынтарэта]] ''«Укрыжаваньне»'' для [[Скуола Сан-Рока|Скуолы Сан-Рока]], дынамічнымі фігурамі [[Мікелянджэлё]] і асабістым стылем Рубэнса. Гэтая карціна ёсьць выдатным прыкладам рэлігійнага мастацтва барока{{Зноска|Martin|1977|Martin|109}}.
Акрамя таго Рубэнс вырабляў [[гравюра|гравюры]] для друкаваных выданьняў, а таксама маляваў тытульныя лісты для гэтых выданьняў, асабліва для свайго сябра [[Бальтазар Марэтус|Бальтазара Марэтуса]], уладальніка вялікага выдавецтва, што значна павялічыла славу мастака па ўсёй Эўропе. За выключэньнем некалькіх бліскучых [[афорт]]аў, Рубэнс рабіў толькі малюнкі, пакідаючы стварэньне гравюры спэцыялістам, як то [[Люкас Форстэрман]]. Мастак таксама аформіў [[аўтарскія правы]] на свае творы для друкаваных выданьняў у [[Галяндыя|Галяндыі]], дзе ягоная праца была шырока скапіяваная іншымі выдавецтвамі. Акрамя таго ён меў аўтарскія правы на свае працы ў [[Ангельшчына|Ангельшчыне]], [[Францыя|Францыі]] й [[Гішпанія|Гішпаніі]]<ref>A Hyatt Mayor, Prints and People, Metropolitan Museum of Art/Princeton, 1971, no.427-32, ISBN 0-691-00326-2</ref>.
 
Акрамя таго Рубэнс вырабляў [[гравюра|гравюры]] для друкаваных выданьняў, а таксама маляваў тытульныя лісты для гэтых выданьняў, асабліва для свайго сябра [[Бальтазар Марэтус|Бальтазара Марэтуса]], уладальніка вялікага выдавецтва, што значна павялічыла славу мастака па ўсёй Эўропе. За выключэньнем некалькіх бліскучых [[афортаквафортэ|афортаў]]аў, Рубэнс рабіў толькі малюнкі, пакідаючы стварэньне гравюрыгравюраў спэцыялістам, як то [[Люкас Форстэрман|Люкасу Форстэрману]], [[Паўлюс Понтыюс|Паўлюсу Понтыюсу]] й [[Вілем Панээлс|Вілему Панээлсу]]<ref>Pauw-De Veen, Lydia de (1977). ''«Rubens and the graphic arts»''. In: Connoisseur CXCV/786. — С. 243—251.</ref>. Мастак таксама аформіў [[аўтарскіяаўтарскае правыправа]] на свае творы для друкаваных выданьняў у [[ГаляндыяНідэрлянды|Галяндыі]], дзе ягоная праца была шырока скапіяваная іншымі выдавецтвамі. Акрамя таго ён меў аўтарскія правы на свае працы ў [[Ангельшчына|Ангельшчыне]], [[Францыя|Францыі]] й [[Гішпанія|Гішпаніі]]<ref>A Hyatt Mayor, Prints and People, Metropolitan Museum of Art/Princeton, 1971, no.427-32, ISBN 0-691-00326-2</ref>.
 
=== Цыкль Марыі Мэдычы й дыпляматычныя місіі ===
[[Файл:Anna of Austria by Rubens (1622-1625, Norton Simon Museum).jpg|міні|зьлева|Партрэт [[Ганна Аўстрыйская|Ганны Аўстрыйскай]], якая зьяўлялася каралевай Францыі. Праца зроблена ў пэрыяд 1622–—1625 гадоў.]]
[[Файл:Peter Paul Rubens 004.jpg|міні|200пкс|''Падзеньне чалавека'', 1628—1629 год, [[Музэймузэй Прада]], Мадрыд]]
У 1621 годзе каралева-маці Францыі, [[Марыя Мэдычы|Марыя дэ Мэдычы]], запрасіла ў Рубэнса дзьве вялікія алегарычныя цыклі сьвяткаваньня свайго жыцьця й жыцьця свайго нябожчыка мужа, [[ГенрыхГэнрых IV Бурбон|ГенрыхаГэнрыха IV]] для [[Люксэмбурскі палац (Парыж)|Люксэмбурскага палаца]] ў [[Парыж]]ы. [[Цыкль Марыі Мэдычы]], якія зараз знаходзіцца ў [[Люўр]]ы, быў усталяваны ў 1625 годзе, і хоць Рубэнс пачаў працу над другой сэрыяй карцінаў яна ніколі не была завершана. Марыя была выслана з Францыі ў 1630 годзе сваім сынсынам, [[Людовік XIII Справядлівы|Людовікам XIII]], дзе й памерла ў 1642 годзе ў тым жа доме ў [[Кёльн]]е, дзе Рубэнс жыў у дзяцінстве.
 
Пасьля заканчэньня перамір’я на дванаццаць гадоў у 1621 годзе, [[гішпанскія Габсбургі]] даручылі Рубэнсу шэраг дыпляматычных місіяў. У 1624 годзе францускі амбасадар пісаў з [[Брусэль|Брусэлю]]: «Рубэнс тут, каб зрабіць партрэт князя Польшчы, запрошанага па загадзе інфанты»<ref>[http://www.nndb.com/people/895/000031802/ ''«Peter Paul Rubens»'']. ''www.nndb.com''</ref>. Знаходзячыся ў Парыжы ў 1622 годзе з мэтай абмеркаваньня цыклю для Марыя Мэдычы, Рубэнс займаўся выведнай дзейнасьцю, зьбіраючы інфармацыю, што ў той час было важнай задачай дыпляматаў. Ён абапіраўся на сваё сяброўства зь [[Нікаля-Клёд Фабры дэ Пэйрэск|Нікаля-Клёдам Фабры дэ Пэйрэскам]], каб атрымаць інфармацыю пра палітычныя падзеі ў Францыі{{Зноска|Auwers|2010|Auwers|25}}. Паміж 1627 і 1630 гадамі дыпляматычная кар’ера Рубэнса была асабліва актыўнай, то бок неаднаразова перамяшчаецца паміж Гішпаніяй і [[Ангельшчына]]й у спробе прынесьці мір паміж [[Гішпанскія Нідэрлянды|Гішпанскімі Нідэрляндамі]] й [[Злучаныя Правінцыі|Злучанымі Правінцыямі]]. Ён таксама зьдзейсьніў некалькі паездак у паўночныя Нідэрлянды ў якасьці мастака й дыплямата. Пры каралеўскіх дварох ён часам сустракае стаўленьне, што прыдворныя не павінны выкарыстоўваць свае рукі ў мастацтве або гандлі, аднак гэта не перашкодзіла яму атрымаць рыцарскія чыны. Менавіта ў гэты пэрыяд Рубэнс двойчы стаў рыцарам, спачатку адгішпанскі гішпанскага каралякароль [[Філіп IV (кароль Гішпаніі)|Філіпа IV]] ў 1624 годзе, адараваў яму шляхетны тытул, затым у Ангельшчыне ад [[Карл I (кароль Ангельшчыны)|КарлаКарл I]] узнагародзіў мастака рыцарскім тытулам у 1630 годзе. Пасьля некалькі месяц тое самае зрабіў і Філіп IV{{Зноска|Auwers|2010|Auwers|32}}. Акрамя таго, Рубэнс быў удастоены званьня ганаровага магістра ў [[Кембрыдзкі ўнівэрсытэт|Кембрыдзкім унівэрсытэце]] ў 1629 годзе{{Зноска|Belkin|1998|Belkin|339–340}}.
 
У 1628—1629 гадох Рубэнс быў у [[Мадрыд]]зе на працягу васьмі месяцаў. У дадатак да дыпляматычных перамоваў, ён выканаў шэраг важных працаў для Філіпа IV і прыватных кліентаў. Ён зноўку пачаў вывучэньне карцінаў [[Тыцыян]]а, капіюючы ягоныя працы, уключаючы «''[[Падзеньне чалавека (Рубэнс)|Падзеньне чалавека]]''» (1628—1929){{Зноска|Belkin|1998|Belkin|210–218}}. У час гэтага падарожжа, ён пасябраваў з прыдворным мастаком [[Дыега Вэляскес]]ам і сплянаваў разам зь ім сумеснае падарожжа ў Італію на наступны год. Аднак у хуткім часе Рубэнс вярнуўся ў [[Антвэрпэн]] і Вэляскес зьдзейсьніў паездку безь яго{{Зноска|Belkin|1998|Belkin|217–218}}.
 
Знаходжаньне Паўля ў Антвэрпэне было кароткім, і ён неўзабаве прыбыў ў [[Лёндан]], дзе заставаўся да красавіка 1630 году. Важнай працай гэтага пэрыяду зьяўляецца «''[[Алегорыя вайны і сьвету|Алегорыя вайны й сьвету]]''» (1629, [[Нацыянальная галерэя Вікторыі|Нацыянальная галерэя]], Лёндан)<ref>[http://www.nationalgallery.org.uk/cgi-bin/WebObjects.dll/CollectionPublisher.woa/wa/work?workNumber=ng46 ''«Minerva protects Pax from Mars ('Peace and War')»'']. The National Gallery.</ref>. Гэтая праца, якая добра ілюструе сур’ёзную заклапочанасьць мастака аб міры, была дадзена Карлу I у якасьці падарунка.
 
У той час як міжнародная рэпутацыя Рубэнса сярод калекцыянэраў і магнатаў па ўсёй Эўропе працягвала расьці на працягу гэтага дзесяцігодзьдзя, ён і ягоныя сэмінарысты працягвалі пісаць манумэнтальныя росьпісы для мясцовых заступнікаў у Антвэрпэне. «''[[Усьпеньне Найсьвяцейшай Панны Марыі]]''» (1625—1626) для сабора ў Антвэрпэне зьяўляецца адным зь яркіх прыкладаў такой працы.
 
=== Апошнія гады ===
Апошняе дзесяцігодзьдзе Рубэнс правёў у Антвэрпэне й ягоных ваколіцах. Ён працаваў над творамі, замоўленымі замежнымі мэцэнатамі, як то ён расьпісаў карцінамі столь [[Банкетынг-Гаўс]]а ў палацы [[Ўайтгол (палац)|Ўайтгол]], які належыў [[Ініга Джонз]]у. Акрамя таго Рубэнс займаўся больш асабістымі мастацкімі кірункамі.
 
У 1630 годзе, праз чатыры гады пасьля сьмерці першай жонкі Ізабэлы, 53-гадовы жывапісец ажаніўся з пляменьніцай першай жонкі, 16-гадовай [[Элен Фурман]]. Элен натхніла мастака на стварэньне шэрагу карцінаў 1630-х гадох, у тым ліку ''«Сьвятая Вэнэра»'' ([[Музэй гісторыі мастацтва (Вена)|Музэй гісторыі мастацтва]], [[Вена]]), ''«Тры грацыі»'' й ''«[[Парыскі суд (Рубэнс)|Парыскі суд]]»'' (абодва музэй Прада, Мадрыд). У апошняй карціне, зробленай для гішпанскага двара, маладая жонка мастака была ўвасобленая ў постаці [[Вэнэра (міталёгія)|Вэнэры]]. У інтымным партрэце вядомым як ''«[[Элен Фурман у футры]]»'', жонка Рубэнса нават часткова намаляваная паводле клясычных скульптураў [[Вэнэра Кнідзкая|Вэнэры Кнідзкай]], гэтак сама і паводле вобразу [[Вэнэра Мэдыцэйская|Вэнэры Мэдыцэйскай]].
 
У 1635 годзе Рубэнс набыў маёнтак па-за межамі Антвэрпэна, вядомы як [[Элевэйт|Стээн]], дзе праводзіў большую частку свайго часу. Пэйзажы, як то ''«[[Від Стээна ўранку]]»'' (Нацыянальная галерэя, Лёндан) і ''«Фэрмэры, якія вяртаюцца з палёў»'' ([[Галерэя Піцьці]], [[Флярэнцыя]]), адлюстроўваюць асабісты характар ​​многіх ягоных пазьнейшых твораў. Рубэнс таксама зьвяртаўся да нідэрляндзкіх традыцыяў [[Пітэр Брэйгель Старэйшы|Пітэра Брэйгеля Старэйшага]] для натхненьня ў пазьнейшых творах, як то ''«Флямандзкі кiрмаш»'' 1630 году ([[Люўр]], [[Парыж]]).
 
30 траўня 1640 году Рубэнс памёр ад [[сардэчная няздатнасьць|сардэчнай няздатнасьці]] ў выніку хранічнае [[падагра|падагры]]. Цела мастака ў той жа дзень было перанесенае ў [[Сінт-Якабскерк]], у склеп сям’і Фурман. Цырымонія адбылася 2 чэрвеня. Аднак падзел маёмасьці і ўладкаваньне ўсіх спрэчак занялі ў спадчыньнікаў каля пяці гадоў.
 
== Крыніцы ==
Радок 57 ⟶ 71:
* {{Кніга|ref = Belkin |аўтар = Belkin, Kristin Lohse |спасылка = |год = 1998 |загаловак = Rubens |выдавецтва = Phaidon Press |месца = |выданьне = |isbn = 0-7148-3412-2}}
* {{Кніга|ref = Held |аўтар = Held, Julius S. |спасылка = |год = 1983 |загаловак = Thoughts on Rubens' Beginnings. Ringling Museum of Art Journal |выдавецтва = |месца = |выданьне = |isbn = 0-916758-12-5}}
* {{Кніга
|аўтар = Martin, John Rupert
|частка =
|загаловак = Baroque
|арыгінал = https://archive.org/details/baroque00mart
|спасылка =
|выданьне =
|месца =
|выдавецтва = HarperCollins
|год = 1977
|том =
|старонкі =
|старонак =
|isbn = 0-06-430077-3
|ref = Martin
}}
* {{Кніга
|аўтар = Auwers, Michael
|частка =
|загаловак = Pieter Paul Rubens als diplomatiek debutant : het verhaal van een ambitieus politiek agent in de vroege zeventiende eeuw
|арыгінал =
|спасылка =
|выданьне =
|месца =
|выдавецтва = Amersfoort: Slothouwer
|год = 2010
|том =
|старонкі =
|старонак =
|isbn =
|ref = Auwers
}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Peter Paul Rubens}}
* [http://rybens.ru/ Пітэр Паўль Рубэнс]. Біяграфія й іншыя матэрыялы {{ref-ru}}
* [http://www.lalaragimov.com/research Біяграфія й працы Рубэнса]{{ref-en}}