Вікіпэдыя

Скрыпка: розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Dymitr (гутаркі | унёсак)
61 366 правак
д выпраўленьне спасылак
Dymitr (гутаркі | унёсак)
61 366 правак
крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Violin?oldid=931899864
Радок 39:
'''Скры́пка''' ({{Мова-it|violino}}; {{Мова-fr|violon}}; {{Мова-de|Violine}} альбо ''Geige'') — [[Смычок|смычковы]] струнны [[музычны інструмэнт]] высокага рэгістру. Мае народнае паходжаньне, сучасны выгляд атрымала ў [[XVI стагодзьдзе|XVI стагодзьдзі]]. Мае чатыры струны, якія наладжаны па [[квінта]]м: G, D<sup><small>1</small></sup>, A<sup><small>1</small></sup>, E<sup><small>2</small></sup> ([[Соль (нота)|соль]] малой [[актава|актавы]]; [[рэ]]; [[ля]] першай актавы; [[мі]] другой актавы). Тэмбар скрыпкі густы ў нізкім рэгістры, мяккі ў сярэднім і бліскучы ў верхнім.
 
Скрыпка ёсьць важным інструмэнтам ў самых розных музычных жанрах. Яна найбольш прыкметная ў заходняй [[клясычная музыка|клясычнай традыцыі]], як у ансамблях ад камэрнай музыкі да аркестраў, гэтак і ў якасьці сольных інструмэнтаў, а таксама ў многіх разнавіднасьцях народнай музыкі, уключаючы [[кантры]], [[блюграс]] і [[джаз]]. Электрычная скрыпка зь цьвёрдымі корпусам выкарыстоўваецца ў некаторых формах [[рок-музыка|рок-музыкі]] ій джазу, пры гэтым інструмэнт падключаецца да ўзмацняльніку.
 
Часткі скрыпкі звычайна вырабляюцца з розных гатункаў дрэва. Струны могуць быць вырабленыя з [[кішачнік]]у жывёлаў, [[нэйлён]]у ці іншых сынтэтычных матэрыялаў альбо [[сталь|сталі]].
 
== Гісторыя ==
Прабацькамі скрыпкі лічацца арабскі рэбаб, гішпанская фідэль, брытанская крота, зьліцьцё якіх і ўтварыла [[віёла|віёлу]]. Формы скрыпкі ўсталяваліся да [[XVI стагодзьдзе|XVI стагодзьдзя]]. Незразумела, хто менавіта зрабіў першыя скрыпкі, але ёсьць доказы таго, што паходзіць гэты інструмэнт з паўночнай Італіі, у ваколіцах [[Мілян]]у. Да гэтагаXVI стагодзьдзя й пачатку XVII ставяцца вядомыя вытворцы скрыпак — сямейства Амаці. Іхныя інструмэнты адрозьніваюцца выдатнай формай і цудоўным матэрыялам. Наогул [[Італія]] славілася вытворчасьцю скрыпак, сярод якіх скрыпкі [[Страдывары]] й [[Гварнэры]] ў цяперашні час цэняцца надзвычай высока<ref>{{Спасылка|url=http://www.music-instrument.ru/skripka/|загаловак=Скрыпка|копія=http://web.archive.org/web/20070104185302/http://www.music-instrument.ru/skripka/|мова=ru}}</ref><ref>[https://www.wqxr.org/story/94274-stradivari-vs-guarneri-expert-explains-difference/ ''«Stradivari vs. Guarneri: An Expert Explains the Difference»'']. New York Public Radio.</ref>.
 
Скрыпка зьяўляецца сольным інструмэнтам з XVII стагодзьдзя. Першымі творамі для скрыпкі лічацца: ''«Romanesca per violino solo яe basso»'' Марыні з Брэшыі (1620) і ''«Capriccio stravagante»'' ягонага сучасьніка Фарына. Заснавальнікам мастацкай гульні на скрыпцы лічыцца [[Арканджэлё Карэльлі]], а таксама Тарельлі[[Джузэпэ Тарэльлі]], [[Джузэпэ Тарціні|ТарцініТартыні]], й [[П’етра Лякатэльлі (1693—1764)]], вучань Карэльлі, які разьвіў бравурную тэхніку скрыпічнай гульні. Адным з самых вядомых скрыпачоў быў італьянец [[Нікалё Паганіні]].▼
 
Скрыпка аказалася вельмі папулярным інструмэнтам як сярод вулічных музыкаў, гэтак і ў шляхты й нават каралеўскіх асобаў. Францускі кароль [[Карл IX Валюа|Карл IX]] замовіў у [[Андрэа Амаці]] 24 скрыпкі ў 1560 годзе<ref>[https://web.archive.org/web/20070208112530/http://www.bartruff.com/history.php ''«The History of the Violin»'']. William Bartruff.</ref>. Адна з гэтых скрыпак зьяўляецца найстарэйшай захавалай скрыпкай, якая належыла каралеўскім асобам. Скрыпка ўпрыгожаная асаблівай рэнэсансавай рэзкай належыла эрцгерцагу Аўстрыі [[Фэрдынанд II (эрцгерцаг Аўстрыі)|Фэрдынанду II]] а пазьней, з 1841 году, нарвэскаму віртуозу [[Уле Буль|Уле Булю]], які карыстаўся гэтым інструмэнтам сорак гадоў, зладзіўшы тысячы канцэртаў. Скрыпка «Мэсія», вырабленая [[Антоніё Страдывары]] ў 1716 годзе, застаецца некранутай. Цяпер яна месьціцца ў [[Эшмолаўскі музэй|Эшмолаўскім музэі]] ў [[Оксфард]]зе<ref>[http://www.cozio.com/Instrument.aspx?id=111 ''«Violin by Antonio Stradivari, 1716 (Messiah; la Messie, Salabue)»'']. Cozio.</ref>.
▲Скрыпка зьяўляецца сольным інструмэнтам з XVII стагодзьдзя. Першымі творамі для скрыпкі лічацца: «Romanesca per violino solo я basso» Марыні з Брэшыі (1620) і «Capriccio stravagante» ягонага сучасьніка Фарына. Заснавальнікам мастацкай гульні на скрыпцы лічыцца [[Арканджэлё Карэльлі]], а таксама Тарельлі, [[Джузэпэ Тарціні|Тарціні]], П’етра Лякатэльлі (1693—1764), вучань Карэльлі, які разьвіў бравурную тэхніку скрыпічнай гульні. Адным з самых вядомых скрыпачоў быў італьянец [[Нікалё Паганіні]].
 
Скрыпка — адзін з самых запатрабаваных інструмантаў у [[Клясычная музыка|клясычнай музыцы]]. Некалькі скрыпак уваходзяць у склад кожнага [[Сымфанічны аркестар|сымфанічнага акрестру]]. Адзін з сымбаляў на нотах нават атрымаў назву скрыпічны ключ ад слова скрыпка. Шматлікія кампазытары (у тым ліку [[Людвіг ван Бэтговэн|Бэтговэн]], [[Георг Фрыдрых Гэндэль]], [[Антоніё Вівальдзі|Вівальдзі]] ій [[Вольфганг Амадэй Моцарт|Моцарт]] умелі граць на скрыпцы. Канцэрты для скрыпкі пісалі [[Антанін Леапольд Дворжак|Дворжак]], [[Ёзэф Гайдн|Гайдн]], [[Сяргей Пракоф’еў|Пракоф’еў]]. Скрыпка мела вялікае значэньне ў народнай культуры. Якуб Колас склаў адну з сваіх паэм «[[Сымон-музыка]]» пра скрыпача. У 1960-я гурты [[прагрэсіў-рок]]у выкарыстоўвалі ў сваіх творах скрыпку. У сучаснасьці да скрыпкі зьвяртаюцца такія выканаўцы, як [[Ванэса Мэй]] і [[Аляксандар Рыбак]].
 
== Крыніцы ==
Радок 53 ⟶ 57:
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://www.corilon.com/shop/en/info/violins.html Скрыпка: Як выбраць скрыпку, ейнае паходжаньне ій значэньне]. Corilon.{{ref-en}}
* [https://www.britannica.com/art/violin Скрыпка]. Encyclopædia Britannica.{{ref-en}}
* [https://www.nationalgeographic.com/history/magazine/2019/01-02/invention-of-musical-string-instrument-violin/ Кароткая гісторыя скрыпкі]. National Geographic.{{ref-en}}
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Скрыпка»