Дзевянішкі: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д пунктуацыя
дапаўненьне, выява, стыль
Радок 21:
|Вышыня =
|Унутраны падзел =
|Колькасьць насельніцтва = 916720
|Год падліку колькасьці = 20012011
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва =
|Крыніца колькасьці насельніцтва =
Радок 33:
|Аўтамабільны нумарны знак =
|Выява = Dieveniskes_church.jpg
|Апісаньне выявы = Касьцёл Сьвятой Дзевы Марыі 1789 году пабудовы
|Шырата градусаў = 54
|Шырата хвілінаў = 11
Радок 44:
|Сайт =
}}
'''Дзевянішкі''' ({{мова-lt|Dieveniškės}}, {{мова-pl|Dziewieniszkiскарочана}}) — населены[[мястэчка]] пунктў ([[мястэчкаЛетува|Летувы]], на рацэ [[Гаўя (басэйн Нёмана)|Гаўі]]. уЦэнтар складзестароства [[Салечніцкі раён|Салечніцкага раёну]] [[Віленскі павет|Віленскага павету]]. Насельніцтва на ўсходзе2011 год — 720 чалавек. Знаходзяцца за 27 км на паўднёвы ўсход ад [[ЛетуваСалечнікі|ЛетувыСалечнікаў]], за 6 км ад [[Беларуска-летувіская граніца|граніцы зь Беларусьсю]]. У цяперашні час цэнтар [[староства]].
 
Дзевянішкі — [[мястэчка]] [[Ашмянскі павет|гістарычнай Ашмяншчыны]] (частка [[Віленскае ваяводзтва|Віленшчыны]]), на [[беларусы|беларускай]] [[этнічная тэрыторыя|этнічнай тэрыторыі]]. Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Маці Божай Ружанцовай, помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры XVIII—XIX стагодзьдзяў.
 
== Гісторыя ==
[[Файл:Dzievianiški, Rynak. Дзевянішкі, Рынак (1909).jpg|значак|зьлева|Касьцёл, 1909 г.]]
У 1920—1939 гадах у складзе [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчы]]. У верасьні 1939 году далучаныя да [[Беларуская ССР|Беларускай ССР]], але ўжо 6 лістапада 1940 году горад і навакольная яго тэрыторыя былі перададзеныя [[Летувіская ССР|Летувіскай ССР]], што было абумоўленае наяўнасьцю значнай долі этнічнага летувіскага насельніцтва.
 
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
Першы пісьмовы ўпамін пра Дзевянішкі датуецца 1385 годам. У 1433 годзе яны перайшлі ў валоданьне [[Гаштольды|Гаштольдаў]]. У 1474 годзе з фундацыі ваяводы кіеўскага [[Марцін Гаштольд|Марціна Гаштольда]] тут збудавалі першы драўляны касьцёл.
 
У 1783 годзе ў Дзевянішках збудавалі новы касьцёл замест згарэлага.
 
=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795 год) Дзевянішкі апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Ашмянскі павет (Расейская імпэрыя)|Ашмянскім павеце]] [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]]<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|15-1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.1/465 465].</ref>.
 
=== Найноўшы час ===
25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Дзевянішкі абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. У 1920 годзе Дзевянішкі апынуліся ў складзе [[Сярэдняя Літва|Сярэдняй Літвы]], у 1922 годзе — у складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]], дзе сталі цэнтрам гміны [[Сьвянцянскі павет (Польская Рэспубліка)|Сьвянцянскага павету]] [[Віленскае ваяводзтва (1923—1939)|Віленскага ваяводзтва]].
 
З пачаткам [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] ў верасьні 1939 году Дзевянішкі занялі савецкія войскі, у лістападзе таго ж году мястэчка ўвайшло ў склад [[БССР|Беларускай ССР]]. 1—2 кастрычніка 1940 году ўлады СССР перадалі Дзевянішкі [[Летувіская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Летувіскай ССР]]. Паводле легенды, пры вызначэньні граніцы ЛетССР на мапе ляжала трубка [[Сталін]]а, якую абвялі алоўкам па контуры, бо яе ніхто не асьмеліўся пасунуць. У 1941—1944 гадох мястэчка знаходзілася пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]].
 
<gallery caption="Мястэчка на старых здымках" widths="150px" heights="150px" class="center">
Dzievianiški, Rynak. Дзевянішкі, Рынак (1921-39) (3).jpg|Касьцёл, да 1939 г.
Dzievianiški, Rynak. Дзевянішкі, Рынак (1901-39).jpg|Касьцёл, да 1939 г.
Dzievianiški, Rynak. Дзевянішкі, Рынак (1930).jpg|Рынак, 1930 г.
Dzievianiški, Rynak. Дзевянішкі, Рынак (V. Ravienskaja, 1938).jpg|Рынак, 1938 г.
</gallery>
 
== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
* '''XIX стагодзьдзе''': 1865 год — 444 чал.<ref>Географическо-статистический словарь Российской империи, T. 2 (Дабанъ — Кяхтинское Градоначальство). СПб, 1865. С 57.</ref>
* '''XXI стагодзьдзе''': 2011 год — 720 чал.
 
== Турыстычная інфармацыя ==
[[Файл:Dieveniškės, koplytėlė.JPG|значак|160пкс|Капліца]]
 
=== Славутасьці ===
* Капліца «швэдзкая»
* Касьцёл Маці Божай Ружанцоваў (1783, 1861)
* Могілкі: каталіцкія, юдэйскія
 
=== Страчаная спадчына ===
* Сынагога
 
== Крыніцы ==
Паводле легенды, у 1940 году, пры вызначэньні граніцы [[Летувіская ССР|Летувіскай ССР]], на мапе ляжала трубка [[Сталін]]а. Ніхто не асьмеліўся яе ссунуць, а проста абвялі алоўкам па контуры, і такім чынам у склад ЛССР увайшло мястэчка Дзевянішкі з навакольлямі. На мапе сучаснай [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] гэтае месца глыбока ўдаецца ўглыб тэрыторыі [[Рэспубліка Беларусь|Беларусі]].
{{Крыніцы}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [https://www.radzima.org/be/miesca/dzevyanishki.html Дзевянішкі], [[Radzima.org]]
 
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Ашмяншчыны}}