Андрэй Васіла: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў
шаблён-картка, выява
Радок 1:
{{Герарх}}
[[Файл:Andrej. Андрэй (XVII).jpg|міні|200пксзначак|Андрэй, біскуп віленскі]]
'''АндрэйАндрэ́й Васіла, Андрэй Ястрабец, Андрэй з Кракава''' (? — [[14 лістапада]] [[1398]]) — каталіцкі рэлігійны дзяяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], дыплямат, францішканін. Першы біскуп серацкі й [[Біскуп віленскі|віленскі]].
 
== Жыцьцяпіс ==
'''Андрэй Васіла, Андрэй Ястрабец, Андрэй з Кракава''' (? — [[14 лістапада]] [[1398]]) — каталіцкі рэлігійны дзяяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], дыплямат, францішканін. Першы біскуп серацкі й [[Біскуп віленскі|віленскі]].
З [[Малапольшча|малапольскага]] шляхецкага роду гербу [[Ястрабец (герб)|Ястрабец]]. Прозьвішча Васіла памылкова надаў яму гісторык [[Ян Длугаш]], бо Андрэй даў прывілей [[Падляшша|падляскаму]] гораду [[Васілеў]]. У [[1354]] годзе прапаведнік у [[Мазовія|Мазовіі]], пазьней місіянэр на [[Вялікае Княства Літоўскае|Літве]]. Прыбыў да [[Вугоршчына|вугорскага]] двару каралевы [[Альжбета Лакеткаўна|Альжбеты Лакеткаўны]]. Разам з [[францішкане|францішканамі]] ўдзельнічаў у місіянэрстве ў [[Малдова|Малдове]], вынікам чаго было стварэньне [[31 ліпеня]] [[1370]] дыяцэзіі з цэнтрам у [[Серат|Сераце]]. Першы яе біскуп ад [[9 траўня]] [[1371]]. Ад [[1372]] апякаў [[Галіцкая дыяцэзія|Галіцкую дыяцэзію]]. У [[1376]]—[[1386]]1376—1386 біскуп-суфраган у [[гнезьненская дыяцэзія|гнезьненскай архідыяцэзіі]].
 
Быў набліжаным да польскае каралевы [[Ядзьвіга|Ядзьвігі]], паўплываў на складаньне ёй шлюбу зь [[Вялікае Княства Літоўскае|вялікім князем літоўскім]] [[Ягайла]]м. У [[1388]] удзельнічаў у хрышчэньні Літвы, зрабіўся першым [[віленская дыяцэзія|віленскім біскупам]]. Заснаваў касьцёлы ў [[Вільня|Вільні]] (катэдра), [[Вількамір]]ы, [[Майшагола|Майшаголе]], [[Немянчын]]е, [[Крэва|Крэве]], [[Абольцы|Абольцах]], [[Гайна (вёска)|Гайне]], кляштары францішканаў у [[Ліда|Лідзе]] (1397) і [[Ашмяны|Ашмянах]]. Быў адным з давераных асобаў Ягайлы, а пазьней і [[Вітаўт]]а, удзельнічаў у складаньні [[Салінская дамова 1398 году|Салінскае дамовы 1398 году]]<ref>[[Валерый Пазднякоў]]. Андрэй // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 227.</ref>.
[[Файл:Chrzest Litwy 1388.JPG|160пкс|міні|зьлева|Фрэска, што паказвае Андрэя падчас хросту Літвы]]
 
З [[Малапольшча|малапольскага]] шляхецкага роду гербу [[Ястрабец (герб)|Ястрабец]]. Прозьвішча Васіла памылкова надаў яму гісторык [[Ян Длугаш]], бо Андрэй даў прывілей [[Падляшша|падляскаму]] гораду [[Васілеў]]. У [[1354]] годзе прапаведнік у [[Мазовія|Мазовіі]], пазьней місіянэр на [[Вялікае Княства Літоўскае|Літве]]. Прыбыў да [[Вугоршчына|вугорскага]] двару каралевы [[Альжбета Лакеткаўна|Альжбеты Лакеткаўны]]. Разам з [[францішкане|францішканамі]] ўдзельнічаў у місіянэрстве ў [[Малдова|Малдове]], вынікам чаго было стварэньне [[31 ліпеня]] [[1370]] дыяцэзіі з цэнтрам у [[Серат|Сераце]]. Першы яе біскуп ад [[9 траўня]] [[1371]]. Ад [[1372]] апякаў [[Галіцкая дыяцэзія|Галіцкую дыяцэзію]]. У [[1376]]—[[1386]] біскуп-суфраган у [[гнезьненская дыяцэзія|гнезьненскай архідыяцэзіі]].
 
Быў набліжаным да польскае каралевы [[Ядзьвіга|Ядзьвігі]], паўплываў на складаньне ёй шлюбу зь [[Вялікае Княства Літоўскае|вялікім князем літоўскім]] [[Ягайла]]м. У [[1388]] удзельнічаў у хрышчэньні Літвы, зрабіўся першым [[віленская дыяцэзія|віленскім біскупам]]. Заснаваў касьцёлы ў [[Вільня|Вільні]] (катэдра), [[Вількамір]]ы, [[Майшагола|Майшаголе]], [[Немянчын]]е, [[Крэва|Крэве]], [[Абольцы|Абольцах]], [[Гайна (вёска)|Гайне]], кляштары францішканаў у [[Ліда|Лідзе]] (1397) і [[Ашмяны|Ашмянах]]. Быў адным з давераных асобаў Ягайлы, а пазьней і [[Вітаўт]]а, удзельнічаў у складаньні [[Салінская дамова 1398 году|Салінскае дамовы 1398 году]]<ref>[[Валерый Пазднякоў]]. Андрэй // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 227.</ref>.
 
== Лісты ==
Па-беларуску былі складзены граматы караля Ягайлы біскупу Андрэю 1389 году аб фундацыі і ўпасажаньні касьцёлаў у Літве: "«''...Дали…Дали есмо Князю Бискупу по всей земле Литовской, где ся ему полюбит, поставить церков''"»<ref>Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej. T. I, zesz. 1. / wyd. ks. J. Fijałek, W. Semkowicz. Kraków, 1932. №15, 16.</ref>.
 
Захаваўся ліст вялікага князя [[Вітаўт]]а 1398 году біскупу Андрэю аб падзеле ловішчаў між ім і панам Вігайлам: "«''...Досмотрели…Досмотрели есмо того, жаловал князь Бискуп на Викгайла, а Викгайло жаловал на Бискупа, о ловишча. И мы того досмотрели, и розделили есмо имы голое болото на полы ... . А на то на все дали есмо бискупу сюю нашу грамоту и печать свою прыложыли''"»<ref>Грамоти XIV ст. / упорядкування М. М.  Пещак. — Київ: Наукова думка, 1974. №75.</ref>.
 
У сваім тэстамэнце біскуп Андрэй сьведчыў аб славянскай мове ліцьвіноў: ён згадваў "«народныя"» (vulgariter) словы віленчукоў "«нашыць"» (naszycsz) ды "«лысы жрэбеч"» (lyssy szrzebyecz)<ref>Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej. T. I, zesz. 1. / wyd. ks. J. Fijałek, W. Semkowicz. Kraków, 1932. №33.</ref>.
 
== Крыніцы ==
Радок 21 ⟶ 20:
== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
 
{{Бібліяінфармацыя}}
 
[[Катэгорыя:Віленскія біскупы]]