|
[[Файл:Kastuś Kalinoŭski. Кастусь Каліноўскі.jpg|міні|Кастусь Каліноўскі]]
У 1862 годзе ўжо ўваходзіў у склад [[Літоўскі правінцыйны камітэт|Літоўскага правінцыйнага камітэту]] (ЛПК) — цэнтральнага органу падрыхтоўкі паўстаньня ў колішнім Вялікім Княстве Літоўскім, а ўвосень таго ж году стаў яго старшынём. Стаяў на чале найбольш паслядоўныхпасьлядоўных рэвалюцыянэраў, якіх адрозна ад лібэралаў («[[Белыя (паўстаньне 1863—1864 гадоў)|белых]]») звалі «[[Чырвоныя (паўстаньне 1863—1864 гадоў)|чырвонымі]]». Гэты кірунак вызвольнага руху прадугледжваў дэмакратычную рэспубліку, перадачу зямлі сялянам, самавызначэньне народаў былой [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. «Белыя» ж бачылі галоўнай мэтай паўстанняпаўстаньня толькі аднаўленьне Рэчы Паспалітай у межах 1772 году.
Аднак старшынстваваў ў віленскім паўстанцкім камітэце нядоўга. Неўзабаве па выбуху паўстанняпаўстаньня, спужаўшыся перарастанняперарастаньня выступленняўвыступленьняў у сялянскую вайну, варшаўскі цэнтрцэнтар і мясцовыя абшарнікі дамагліся роспуску ЛПК. К. Каліноўскага накіравалі на родную Гарадзеншчыну на пасаду паўстанцкага камісара ваяводстваваяводзтва.
Актыўная праца К. Каліноўскага ўва ўмовах паўстаньня на пасадзе ваяводскагаваяводзкага камісара паспрыяла таму, што менавіта на Гарадзеншчыне інсургенты мелі найбольш баяздольную, магутную арганізацыю, прыцягнулі да змаганнязмаганьня шмат сялянаў.
==== На кватэры Ямантаў ====
Спрабуючы рэанімаваць паўстаньне, выдаў «Прыказ да народу зямлі літоўскай і беларускай». Аднак дзеяньні былі запозьненымі, паўстаньне ў Беларусі ўжо захлынулася ў крыві. Асноўныя сілы паўстанцаў былі разьбітыя карнікамі.
=== АрэштАрышт і пакараннепакараньне ===
З восені 1863 году сканцэнтраваў намаганнінамаганьні на назапашванніназапашваньні сілаў для новага выступленьня ўвесну. Але, выдадзены здраднікам, камісарам Магілёўскай губэрні Вітаўтам Парфяновічам, яго ў ноч на 29 студзеня 1864 году схапілі царскія жандары ў СвятаянскіхСьвятаянскіх мурах (побач з [[Касьцёл Сьвятых Янаў (Вільня)|касьцёлам СвятыхСьвятых Янаў]]), дзе хаваўся пад імем Ігната Вітажэнца.
У час следзтвасьледзтва і суду трымаўся надзвычай мужна. На прапанову палегчыць свой лёс, назваўшы адрасы і імёны паплечнікаў, адказаў<ref>{{артыкул|загаловак=Паказанні К. Каліноўскага ў следчай камісіі 26.2.1864|выданьне=К. Калиновский: Из печатного и рукописного наследия|адказны=Ин-т истории партии при ЦК КП Белоруссии — фил. Ин-та марксизма-ленинизма при ЦК КПСС|месца=Мн.|выдавецтва=Беларусь|год=1988|isbn=5-338-00024-5|старонкі=77—85}}</ref>:
{{Цытата|Калі грамадзкая шчырасьць ёсьць дабрачыннасьцю, то шпіёнства апаганьвае чалавека. Усьведамленьне гонару, уласнае годнасьці і таго становішча, якое я займаў у грамадзтве, не дазваляюць мне ісьці па іншым шляху.}}
Царскі ваенна-палявы суд прыгаварыў К. Каліноўскага да расстрэлу. Аднак вядомы сваей жорсткасцюжорсткасьцю ў здушэнніздушэньні паўстанняпаўстаньня расійскірасейскі генералгенэрал [[Міхаіл Мураўёў|Мураўёў-вешальнік]] выказаўся за павешаннепавешаньне. Неўзабаве гэты вырак учынілі на Лукіскім пляцы ў Вільні.
=== Запавет ===
* Указ прэзыдэнта Беларусі ад 15 студзеня 1996 году № 26 зацьвердзіў [[Ордэн Кастуся Каліноўскага]]<ref>[http://pravo.kulichki.com/zak2007/bz53/dcm53537.htm Указ Президента Республики Беларусь от 15 января 1996 г. №26 «Об утверждении описания орденов, медалей и нагрудных знаков к почетным званиям Республики Беларусь»]</ref>, палажэньне аб якім прынялі яшчэ ў 1995 годзе<ref>[http://kalinouski.arkushy.by/museum/memoria/orden_inst.htm Положение об ордене Кастуся Калиновского]</ref>. У наш час узнагарода не выкарыстоўваецца, але пры гэтым не выходзіла адпаведнай пастановы аб яе скасаваньні<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://kalinouski.arkushy.by/kalinouski.htm | загаловак = Кастусь Каліноўскі | фармат = | назва праекту = [http://kalinouski.arkushy.by/kalinouski.htm «Сьвіслацкія аркушы»] | выдавец = | дата = 19 сакавіка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>.
<gallery widths="150" heights="150" class="center" caption="Памятныя знакі" class="center">
Файл:Pomnik Konstantego Kalinowskiego w Mostowlanach 2017.jpg|Помнік у [[Мастаўляны (Падляскае ваяводзтва)|Мастаўлянах]]
Файл:KalinowskiSierakowskiWilno1.jpg|Пліта на Лукіскім пляцы
Файл:Pamiatnaja doška K. Kalinoŭskamu, Viĺnia.jpg|Шыльда на сьцяне [[Касьцёл Сьвятога Духа (Вільня)|касьцёла Сьвятога Духа]] ў [[Вільня|Вільні]]
Файл:Paminklas kalinauskui.JPG|Помнік у [[Салечнікі|Салечніках]]
</gallery>
* «[[Хамуціус]]» — паэма ([[Аркадзь Куляшоў]])
<gallery widths="215" heights="180" class="center" caption="Афішы кінастужкі «Кастусь Каліноўскі», зьнятай у 1927 годзе" widths=215 heights=180 class="center">
Файл:Kastuś Kalinoŭski. Кастусь Каліноўскі (1928).jpg
Файл:Kastuś Kalinoŭski. Кастусь Каліноўскі (1928) (2).jpg
Файл:Кастусь Калиновский.jpg
</gallery>
| 